پرونده ثبت ساز کمانچه به یونسکو ارسال شد

به گزارش خبرگزاری مهر، پس از ثبت ساز تار به نام جمهوری آذربایجان در یونسکو و عدم اعتراض مسئولین فرهنگی دولت وقت، خانه موسیقی ایران به عنوان تنها نهاد مستقل موسیقی دانان برای جلوگیری از اتفاقات مشابه با همکاری سازمان میراث فرهنگی اقدام به تشکیل کارگروهی برای ثبت ساز کمانچه در سازمان یونسکو کرد.

داریوش پیرنیاکان، دبیر و سخنگوی خانه موسیقی با اشاره به اقدامات خانه این نهاد برای ثبت فرهنگ موسیقی ایران در سازمان جهانی یونسکو گفت: با توجه به اینکه چند سال قبل ردیف موسیقی ایرانی را هم برای ثبت در یونسکو فرستاده بودیم، مدتها در فکر این بودیم که سازهای مختلف موسیقی ایرانی و محلی را هم در یونسکو ثبت کنیم.  با تغییر و تحولی که در آن زمان پیش آمد در این مورد وقفه افتاد، همچنین جمهوری آذربایجان ساز تار را به نام خودش در یونسکو ثبت کرد که دولت وقت ایران هم به این مساله عکس العملی نشان نداد و حتی در آن مقطع هم من مصاحبه های زیادی کردم ولی آنها ساز را ثبت کرده بودند. با این حال هنوز هم ما می توانیم آن را دنبال کنیم تا حداقل بصورت مشترک ساز تار را در یونسکو به ثبت برسانیم.

وی افزود: همین مسائل برای ما هشداری بود که برای ثبت سازها اقدامی جدی انجام دهیم. در آن موقع فکر کردم که چون کمانچه در آن مناطق وجود دارد شاید آن کشور به فکر بیفتند که کمانچه را هم ثبت کند. همین باعث شد روی این قضیه فکر شود بنابراین از یک سال پیش تصمیم گرفتیم پرونده ساز کمانچه را برای ثبت در یونسکو جمع آوری کنیم. با مسئولین میراث فرهنگی تماس داشتیم که آنها راهکارهایی را طی چند جلسه به ما ارائه دادند و یک پروسه طولانی را دنبال کردیم.

پیرنیاکان با اشاره به نقش کانون های خانه موسیقی در جمع آوری پرونده ثبت ساز کمانچه در یونسکو گفت:‌ در خانه موسیقی کانون پژوهشگران و کانون نوازندگان سازهای ایرانی هم همکاری تنگاتنگی برای جمع آوری پرنده ساز کمانچه داشتند که یک گروه ۶ نفره از این دو کانون کار را دنبال کردند.

وی افزود: برای جمع آوری پرونده تحقیقات میدانی و کتابخانه ای زیادی باید صورت بگیرد تا نکات زیادی را در مورد آن ساز یا فرهنگ جمع آوری شود و ادله محکمی باید تا در یونسکو قابل قبول باشد. این گروه در طول این یکسال خیلی کارهای مفیدی انجام دادند. برای مثال این گروه نمی دانستند که چه پروسه ای برای ثبت ساز باید طی شود، که ما از دوستان میراث فرهنگی خواستیم تا مستر کلاس هایی را برای گروه تشکیل دادند.

رییس کانون نوازندگان سنتی خانه موسیقی با اشاره به محتوای پرونده ثبت ساز کمانچه گفت: این پرونده نه تنها ادله نوشتاری به همراه دارد بلکه یک فیلم هم در این پرونده موجود است. این فیلم یک ساعته تصاویری از مناطقی را که این ساز در آنجا نواخته می شود، نشان می دهد. در این فیلم نوازندگان مناطق مختلف اجرا داشته اند، ساخت ساز از آغاز تا انتها در آن نشان داده شده و همچنین جاهایی که ساز در آنجا تدریس می شود از جمله هنرستان ها، آموزشگاه ها و دانشگاه ها را شامل می شود.

وی افزود: از بین این فیلم یک ساعته تنها باید ۱۰ دقیقه فیلم انتخاب شود زیرا در یونسکو فیلم های طولانی تر قابل قبول نیست. همین حساسیت و وسواس زیادی را می طلبید تا این فیلم ۱۰ دقیقه ای بتواند گویای ادله محکم باشد. این فیلم باید زیرنویس و نریشن انگلیسی داشته باشد و همچنین تمامی مدارک باید به انگلیسی ترجمه شود.

دبیر و سخنگوی خانه موسیقی گفت: ما موفق شدیم این مدارک و پرونده و فیلم ها را اوایل اسفند به میراث فرهنگی برسانیم که بتوانند آنها را به یونسکو ارسال کنند، یونسکو هم مدارک را اعلام وصول کرده است. پرونده ما الان در نوبت بررسی قرار دارد و در سال ۲۰۱۶ در یونسکو بررسی می شود.

وی در باره روال کاری یونسکو برای ثبت یک ساز گفت: روال کاری ثبت در یونسکو به همین صورت است که پرونده را یک سال قبل ارائه می دهند و مراحلی در آنجا وجود دارد که انجام می شود. بعد از آن، پرونده در کنفرانس عمومی یونسکو مطرح می شود که اگر اعتراضاتی وجود دارد، ارائه شود. این پرونده ها را به همه نمایندگی ها ارائه می دهند و نماینده کشورها اگر موردی وجود داشت باید اعتراض کند، در مورد پرونده ساز تار باید بگویم نماینده وقت ما در یونسکو به این پرونده اعتراضی نکرده بود. من هم از طریق سایت ها متوجه شدم که ساز تار توسط جمهوری آذربایجان به ثبت رسیده است و بعد از آن گفتگو کردم و سر و صدایی راه افتاد اما متاسفانه همان موقع هم این مساله دنبال نشد.

پیرنیاکان در پایان با اشاره به تلاش خانه موسیقی برای جمع آوری پرونده برای ثبت دیگر سازها گفت: ما این گروه را حفظ خواهیم کرد و سعی می کنیم برای سازهای دیگر هم پرونده هایی را جمع آوری کنیم.  این دوستان هم بسیار علاقمند هستند تا این کار انجام شود و سال های دیگر این پرونده ها را برای ثبت در یونسکو ارائه دهیم. در پایان جا دارد از آقایان دکتر نظری و دکتر پرمون از دوستان و همکاران مان در سازمان میراث فرهنگی که در این راه همراه ما بودند،‌ تشکر ویژه داشته باشم.