به گزارش خبرنگار مهر، مطابق شواهد و کتاب های تاریخی، گذرگاه و راهرویی در زیر میدان نقش جهان وجود دارد که رابط میان عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله بوده است و در تاریخ بیان شده که با توجه به اینکه مسجد شیخ لطف الله برای نماز بانوان بوده است این راهروی زیرزمین نیز برای گذر بانوان از کاخ عالی قاپو تا مسجد شیخ لطف الله مورد استفاده قرار گرفته است.
در همین ارتباط با توجه به صحبت هایی از مسئولان میراث فرهنگی اصفهان که در سالهای گذشته این گذرگاه را که بخشی از سقف آن به دلیل ساخت حوض در میانه میدان نقش جهان تخریب شده به چشم مشاهده کرده اند، خبرنگار مهر این مطلب را از فریدون الهیاری رئیس میراث فرهنگی اصفهان جویا شد که وی وجود چنین راهرویی را رد نکرد و در این ارتباط اظهار داشت: میراث فرهنگی هنوز اقدامی در ارتباط با وجود این راهروی زیرزمینی انجام نداده است.
وی با بیان اینکه البته گزارش ها و توصیف هایی در ارتباط با وجود این راهرو در برخی کتب و متون وجود دارد، گفت: اقدامات باستان شناسی در این ارتباط انجام نشده است و تا زمانی که کاوشی انجام نشود نمی توان اظهار نظر قطعی در این ارتباط انجام داد.
راهرو زیرزمینی کاوش شود، محافظت می کنیم
رئیس میراث فرهنگی اصفهان تاکید کرد: در صورتی که در کاوش های باستان شناسی آثاری از این راهرو کشف شود به یقین اقدامات لازم برای محافظت از آن به عمل خواهد آمد.
در همین ارتباط علیرضا جعفری زند باستان شناس در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: مسجد شیخ لطف الله به این نکته معروف است که صحن و مناره ندارد چراکه به شکل اختصاصی برای نماز خواندن خاندان صفوی و همسران آنها ایجاد شده است.
وی افزود: از این مساجد تنها دو نوع در کشور موجود است و به غیر از مسجد شیخ لطف الله، مسجد گنجعلی خان در کرمان نیز دارای این ویژگی است.
این باستان شناس مطرح کشورمان در ارتباط با اینکه راهروی زیرزمینی نقش جهان صحت دارد یا خیر، بیان داشت: درباره وجود این راهروی زیرزمینی یقین دارم چراکه حتی درب ورودی این راهرو در مسجد شیخ لطف الله نیز مشخص است.
وی با بیان اینکه البته امروز ارتباط کامل این راهرو با عالی قاپو برقرار نیست، تاکید کرد: به دلیل ساخت حوض بزرگ در وسط میدان نقش جهان ارتباط دو بخش این راهرو قطع شده است.
جعفری زند گفت:حدود ۲۰ سال قبل در ضلع جنوب شرقی میدان دیوارها نم کشیدند که دلیل این امر نشت آب از حوض و هدایت آن از طریق تونل به میدان نقش جهان بوده است.
وی با اشاره به اینکه در برخی کتابهای تاریخی نیز به وجود این تونل اشاره شده است، بیان داشت: این راهروی زیرزمینی برای عبور و مرور زنان و خانواده شاه به این مسجد برای عبادت بوده ضمن اینکه این مطلب مشهور است که شیخ لطف الله مسائل شرعی را به زنان صفوی در این مسجد یاد می داد.
این باستان شناس با بیان اینکه نداشتن صحن در این مسجد نشانه ای بر اختصاصی بودن این نمازخانه است، گفت: به طور معمول در قدیم این مساجد در نزدیکی خانه های علما قرار داشت و هر شخصیت سیاسی و مذهبی یک مسجد در مجاورت خانه خود داشت.
وی اضافه کرد: افرادی که منکر وجود این راهرو زیرزمینی می شوند در واقع تحقیق جامعی در این ارتباط انجام نداده اند.
شواهد تاریخی چله نشینی در مسجد شیخ لطف الله وجود ندارد
جعفری زند در ارتباط با سخن برخی افراد که درب این راهری زیرزمینی در واقع درب ورودی چله نشین شیخ لطف الله است و این مسجد به همین دلیل به نام شیخ نامگذاری شده است، بیان داشت: چنین چیزی بسیار دور از ذهن است چراکه صوفی گری و چله نشینی در نزد شاه عباس بسیار مذموم بوده است و وی با قزلباش ها نیز به همین دلیل مبارزه کرد ضمن اینکه در یک مسجد سلجوقی با این همه تزئینات زیبا درنظر گرفتن مکانی با نام چله نشین خنده دار است و در هیچ منبع تاریخی چنین مطلبی درباره شیخ لطف الله ذکر نشده است.
وی اضافه کرد: نامگذاری این مسجد به نام شیخ نیز به دلیل آن است که این مکان محل تدریس شیخ بوده است.
باستان شناس در ارتباط سخن برخی منتقدان که برای عبور زنان شاه نیازی به ساخت راهرو نبوده و میدان را قرق می کرده اند، گفت: مطابق شواهد تاریخی میدان برای ورود بانوان به بازار قرق می شده و در هیچ منبع تاریخی این موضوع بیان نشده که برای رفتن به مسجد میدان قرق می شده است.
وی درباره احتمال آسیب این راهرو در صورت گذر مترو از نقش جهان بیان داشت: این گذر در صورت تحقق از ضلع جنوبی میدان است درحالیکه این راهرو درست مقابل عالی قاپو قرار دارد و آسیبی به آن نمی رسد اما در ارتباط با سخن رئیس میراث که اگر این راهرو کاوش شود آن را محافظت می کنیم شبیه همان جریان کشف شدن کاخ جهان نما در محل ایستگاه مترو است که تذکرات کارشناسان در این ارتباط نادیده گرفته شده و پایه های کاخ جهان نما را راهرو آب نامیدند.
جعفری در ارتباط با امکان احیای این اثر تاریخی نیز اظهار داشت: امکان احیای این گذرگاه وجود دارد اما با توجه به اینکه حوض وسط میدان تخریب شده ابتدا باید این حوض از میدان جمع شود.
وی اضافه کرد: قرار است برای احیای میدان چوگان قدیم در این میدان، حوض وسط میدان برداشته شود و با توجه به اینکه عمق این حوض زیاد نیست تنها بخشی از سقف تونل آسیب دیده و به راحتی امکان احیای آن وجود دارد.
این باستان شناس تاکید کرد: بهتر است افرادی که خود را کارشناس میراث می دانند پیش از اظهار نظر درباره وجود یا عدم وجود اثر تاریخی پژوهش های لازم در این زمینه را انجام دهند.
گزارش: فاطمه کازرونی
نظر شما