دكتر محمد علي اژه اي، استاد فلسفه و منطق دانشگاه اصفهان، در گفتگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" ضمن اشاره به اين مطلب كه منطق يك نظم ذاتي و طبيعي دارد و هر دوي اينها به يكديگر شبيه اند گفت : طبيعت در طول تاريخ معاني مختلفي داشته است. اگر بخواهيم از ديد فلسفي به آن نگاه كنيم ما نمي توانيم به آن معنايي كه نظم در منطق مورد نظر است در مورد طبيعت سخن بگوييم. نظمي كه در طبيعت نهفته است يك نظم فطري است.
دكتر اژه اي افزود : كساني كه با منطق ارسطويي مخالفت دارند در واقع مخالفت با صفات ذاتي اشياء و اينكه آنها داراي حقيقت ثابتي هستند انجام مي دهند. اگر اشياء داراي حقيقت ثابتي باشند علم هم بر اساس آن امكان پذير است. يعني دانشمندان اين حقايق ثابت و ازلي را مي يابند چرا كه جستجوي آنها همين علم به حقايق است.
استاد فلسفه دانشگاه اصفهان در ادامه سخنانش با اشاره به اين نكته كه اخيرا ترديدي كه عمدتا از زمان هيوم شروع شده به اين موضوع وارد شده است چرا كه علم ما تابع معلوم است و علم و دانش ما بر اثر تجربه از جهان به دست آمده است، گفت : بنابراين جهان و حركت جهان و چگونگي بودن در جهان نيز بايد با يكديگر حركت كند. لذا اين كه جهان و طبيعت در آينده چگونه خواهد بود را ما نمي توانيم از طريق علم فعلي بدانيم. اين اشكالي بود كه هيوم براي حصول علوم تجربي مطرح كرد.
وي در ادامه با اشاره به سخني از ارسطو گفت : ارسطو مي گويد انسان و يا هر "نوعي " از " انواع " موجودات در طبيعت مثل آب و درخت و پرنده داراي يك فرمول و ساختاري هستند كه نام ديگر اين ساختار ذات، طبيعت و ماهيت است. تصور ارسطو اين بود كه اين ذات و طبيعت در اشياء ثابت است. امروزه حتي در فلسفه ملاصدرا و حركت جوهري اين ذات را يك چيز دائما متحول مي دانند.
دكتر اژه اي با تاكيد بر اين مطلب كه طبيعت اولين درس براي منطقدانان و فيلسوفان بوده است گفت : اگرچه هنوز هم اين نوع طرز تفكر و نگرش به طبيعت بسيار مفيد است اما زياد جدي گرفتن اين مسئله مشكل سازخواهد بود. ارسطو مي گفت كه پيدا كردن طبايع اشياء فوق العاده دشوار است. مثلا مي گفت انسان حيوان ناطق است. اما به كار بردن مثال دوم بسيار سخت بود. ابن سينا هم در كتاب " الحدود " مي گويد : يافتن تعريف اشياء كه همان بيان حقيقت آنها از طريق كلمات است بسيار دشوار است. اما اعتقاد داشت هر چيزي يك طبيعت ثابت دارد.
وي افزود: نگاه هايي كه در قديم به طبيعت بود و حتي رساله هايي با عنوان طبيعيات نوشته مي شد در اصل مبناي علوم بودند. اما اين نكته قابل تامل است كه نگارش رساله هايي درباره طبيعات يك معناي فلسفي و اعتقادي داشته كه اكنون ديگر از اصطلاح طبيعيات استفاده نمي شود ،بلكه بدان فيزيك مي گويند. در آن زمان نگاه به طبيعت همراه با يك نگاه ديني بود و طبيعت را از خداوند آغاز مي كردند و تا عالم ناسوت ادامه مي دادند اگر چه اينها همه را يكجا مي ديدند و پيوسته به هم و در ارتباط با هم بودند.
استاد فلسفه و منطق دانشگاه اصفهان در پايان اظهار داشت : در حال حاضر طبيعت از آن منشاء الهي خودش قطع شده و خودش به عنوان يك ابژه و يا يك شي اي كه قابل مطالعه است و منشاء آثاري براي انسان است پيدا كرده است. اين جدا انگاري بر بحث هايي مانند مابعدالطبيعه و هنر بسيار تاثير گذاشته است. امروزه به طبيعت مستقل از انديشه الهي تشخص مي دهند و آن را اساس كار مي دانند.
نظر شما