گورکنها بلای جان میراث مازندران شدند/ زخم محرومیت بر تن تاریخ

به گزارش خبرنگار مهر، مازندران دو هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی و طبیعی ثبت شده دارد و به ازای هر ۱۰ اثر یک نیروی حفاظتی در استان وجود دارد که به همین دلیل شرایط حفاظت از این بناهای تاریخی سخت شده است.

بررسی وضعیت میراث و بناهای تاریخی مازندران، حکایت از زخم محرومیت بر تن میراث کهن استان را نمایان می سازد و رد گورکنها «حفارهای غیر مجاز» را برای یافتن گنج در جای جای این تاریخ کهن می توان به نظاره نشست.

در بین آثار تاریخی مازندران، بیش از همه، تپه های باستانی استان، زخمی و رنجور از حضور گورکن ها هستند و برخی از این تپه همانند تپه کلار در کلاردشت، گوهرتپه و غیره بر اثر حفاریهای غیرمجاز و شبانه در سالیان گذشته پاره پاره شده اند.

همچنین کمبود موزه های فرهنگی و تاریخی از دیگر مشکلات استان مازندران است و به گفته متولیان امر با داشتن ۳۹ هزار عدد سکه تاریخی می توان ۵۰ موزه ایجاد کرد اما در حال حاضر حدود هشت موزه تاریخی و مردمشناسی در استان فعال است.

زخم کهنه محرومیت این بار برتن میراث فرهنگی و تاریخی سوادکوه

در بین شهرستانهای مازندران، در شهرستان سوادکوه بیش از دیگر مناطق می توان، رد زخم گورکن ها و قاچاقچیان میراث فرهنگی را به نظاره نشست، شهرستانی که با وجود حدود بیش از ۶۲۰اثر فرهنگی و تاریخی در سوادکوه تنها یک موزه دارد.

رئیس اداره میراث فرهنگی سوادکوه در این زمینه به خبرنگار مهر می گوید: نبود فضای لازم و عدم همکاری برخی نهادها سوادکوه را از داشتن موزه های تاریخی محروم کرده است.

رضادانش زاده در گفتگو با خبرنگار مهر در سوادکوه با اشاره به جایگاه موزه ها در رشد و رونق گردشگری عنوان داشت:موزه ها از شاخصه های مهم  و تاثیر گذار هر جامعه ای محسوب می شود.

سوادکوه موزه تاریخی ندارد

رئیس میراث فرهنگی شهرستان سوادکوه با یادآوری این امرکه در سوادکوه با وجود پتانسیلهای فراوان تاریخی و فرهنگی هنوز موزه تاریخی وجود ندارد بیان داشت: در سوادکوه تنها یک موزه آن هم به عنوان موزه مردم شناسی در آلاشت وجود دارد.

وی افزود: هرچند ضعف اساسی ما محروم بودن سوادکوه در وجود موزه های تاریخی است اما موزه آلاشت، با دارا بودن حدود ۳۰۰ نوع از ابزار زندگی، معیشت و شغل مردم منطقه و آلاشت توانسته در ایام سفرهای نوروزی نسبت به سال گذشته حدود 20 درصد از گردشگران ورودی به سوادکوه را به خود جذب کند.

دانش زاده گفت: بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ نفر در نوروز امسال از موزه مردم‌شناسی آلاشت بازدید کردند که این خود جای بسی امیدواری در رشد رونق گردشگری موزه ها در سوادکوه است.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان سوادکوه با اعلام این امر که سوادکوه دارای بیش از ۶۲۰ اثر فرهنگی و تاریخی است ابراز داشت: از آنجا که موزه های تاریخی جایگاه بی نظیری در جذب گردشگر دارند اگر بخواهیم از دید توسعه گردشگری به شهرستان سوادکوه نگاه کنیم باید به طور ویژه و اساسی نگاهمان را معطوف به میراث و آثار تاریخی که تعدادشان در این شهرستان کم هم نیست کنیم.

وی نبود حمایتهای مسئولان، عدم وجود فضای مناسب برای ایجاد موزه ها و عدم همکاری برخی نهادها را علل اصلی نداشتن موزه  های متعدد در سوادکوه عنوان کرد.

دانش زاده در ادامه با بیان این مطلب که برخی از اشیای تاریخی سوادکوه در شهرها یا استانهای دیگر به نمایش در می آید، افزود: برپایی موزه در سوادکوه می تواند موجب تمرکز اشیا و یافته های تاریخی در همین شهرستان باشد

وی با اشاره به توریست پذیر بودن شهرستان سوادکوه، احداث موزه در این شهرستان را موجب رغبت هر چه بیشتر مسافران برای استفاده از جاذبه های سوادکوه ذکر کرد.

دستگیری ۵۶ حفار غیرمجاز میراث

رضا دانش‌زاده درقسمت دیگری از سخنان خود از معظل دیگری بنام گورگنهای گنج یاب درحوزه میراث فرهنگی سوادکوه یاد کرد و عنوان داشت: در طول ۱۴ ماه اخیر تعداد ۵۶ حفار غیر‌مجاز میراث فرهنگی در شهرستان‌های سوادکوه و سوادکوه‌شمالی دستگیر شدند.

وی با اذعان به این مطلب که مناطقی که بیشتر مورد حفاری غیر مجاز فرهنگی قرار می‌گیرد معمولا دارای تمدن کهن و سابقه فرهنگی قدیمی هستند و شهرستان‌های سوادکوه و سوادکوه‌شمالی نیز یکی از این مناطق است بیان داشت:همین حفاری ها ی غیرمجاز بزرگترین آسیب ها را به میراث کهن سوادکوه می رساند و اگر این روند  ادامه پیدا کند دیگر میراثی برای نمایش در موزه ها و جذب گردشگر از طریق آن نخواهیم داشت.

موزه مردم شناسی، موزه ای تعریف شده برای گردشگران نیست

علی یوسفی کارشناس ابنیه و آثار باستانی هم ضمن اشاره به این نکته که موزه موسسه ای است دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند و هدف موزه تحقیق در آثار و شواهد بر جای مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری، حفظ و بهره وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، و به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره وری معنوی است اظهار داشت: اگر موزه ها بتوانند دوره های تاریخی موجود در یک سرزمین و طیفی از اشیا موجود در آن دوران را در ویترینهای خود به نمایش بگذارند می توانند در حوزه جذب گردشگر عنصر مهمی تلقی شوند.

وی گفت: اصالت یک موزه به اشیا تاریخی آن وابسته است و موزه مردم شناسی نمی تواند موزه ای تعریف شده برای گردشگران باشد.

یوسفی ابراز داشت: شهرستان سوادکوه با توجه به داشته های تمدنی و فرهنگی خودبا قدمتی بیش از ۱۰ هزار سال  و وجود آثار مختلف زندگی کهن در آن نیازمند شناساندن بیشتر برای استفاده از توانمندیهای خود در جذب گردشگر و استفاده از مواهب مختلف موجود در آثار فرهنگی و تاریخی خود است و ایجاد مراکز فرهنگی و علمی  بخصوص موزه تاریخی در شهرستان با توجه به ظرفیتهای فراوان ان خالی به نظر می رسد.

حفاران به‌دنبال طلا، سکه و اشیای قیمتی هستند و کوزه‌ها و کاسه‌های خالی و دیگر وسایلی را که از نظرشان ارزش ندارد، تخریب می‌کنند

وی در خصوص اپیدمی حفاری های غیرمجاز در شهرستان ابراز داشت:در حفاری‌های غیرمجاز، دانش انسان‌شناسی نیز آسیب می بیند و  بخش عمده‌ای از داده‌های انسان‌شناسی در حال نابودی است، حفاران به‌دنبال طلا، سکه و اشیای قیمتی هستند و کوزه‌ها و کاسه‌های خالی و دیگر وسایلی را که از نظرشان ارزش ندارد، تخریب می‌کنند یا در بهترین حالت، آن‌ها را به‌عنوان کالای تزیینی در دکور خانه نگه می‌دارند.

وی بیان داشت: در حالی که این اشیا، مواد و داده‌های بسیار ارزشمندی برای انسان‌شناسان و باستان‌شناسان هستند و براساس آن‌ها می‌توان شیوه و سبک زندگی و به‌طور کلی، فرهنگ گذشته‌ی مردم را بازسازی کرد.

باید گفت نگاه به آثار تاریخی در سوادکوه بایستی تغییر کند، تجربه اقتصاد تک بعدی زغالی نمی تواند منجر به توسعه محرومترین شهرستان استان مازندران شود.

توریسم آنهم از نوع ارزش نهادن به میراث فرهنگی و تاریخی یا همان گردشگری موزه ها به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار موثر در سالهای اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته در دنیای امروز توریسم بزرگترین منبع تجارت بین المللی محسوب می شود و از نظر اقتصادی بسیار مهم و پر ارزش است.

تدوین طرح جامع گردشگری موزه ها، تبلیغات گسترده و صحیح، توسعه موزه ها برای اجرای طرح گردشگری و ارائه امکانات رفاهی در موزه ها، برپایی نمایشگاهها و فستیوالهای فرهنگی و صنایع دستی، لباس و غذاهای محلی در فضای موزه های می تواند گامی بزرگ و اساسی برای بسط این صنعت عظیم در شهرستان  باشد.

همچنین باید فرهنگ مردمان را نیز در برابر آثار فرهنگی تغییر داد یافتن گنج گرچه در همه‌ جای دنیا آرزوی بعضی افراد است، ولی معمولا به دلایل تاریخی، در مناطقی خاص، فعالیت برای به‌دست آوردن گنج، بیشتر است و متاسفانه سوادکوه به دلیل قدمت تاریخی از هجوم گورکن ها در امان نمانده است.

بيشتر صاحب نظران و كارشناسان ميراث فرهنگی متفق‌القولند كه يافته‌های فرهنگی دارای ارزشی بيش از اشيای عتيقه‌اند و آنها می توانند رازهای بزرگ تاريخ را افشا كنند اما جويندگان گنج در رويای طلا با فلزياب‌ها به جان تپه‌های تاريخی می افتند و تمام اين سندهای زنده را از بين می برند.

سندهايی كه مي‌توانند به همه دنيا معرفی شده و روزی از طريق گردشگران ثروت بسياري را وارد كشور كنند! اما اگر رويای كودكانه سوداگران اشياي عتيقه و سیاست تدبیری  مسئولان مربوطه، بگذارد! كه اين آثار مصون مانده و گرفتار تير بلانشوند.

دستگیری ۱۴۹۲ مجرم میراث فرهنگی طی ۸ سال

در عین حال مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اشاره به اینکه دو هزار و ۵۰۰ اثر شناسایی شده در استان داریم، دست اندازی به عرصه های تاریخی و فرهنگی را وحشتناک برشمرد.

دلاور بزرگ نیا با بیان اینکه در ۸ سال گذشته هزار و ۴۹۲ نفر  در بخش جرائم آثار تاریخی و باستانی کشف شده است، اظهارداشت: دست اندازی به عرصه های تاریخی و فرهنگی استان بسیار وحشتناک است.

وی با اعلام اینکه مهمترین اقدام در حفاظت آثار تاریخی و باستانی ثبت آنهاست، افزود: از ۲ هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی مازندران حدود ۶۰۰ اثر تاکنون به ثبت رسیده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اشاره به اینکه باید جاذبه های تاریخی و فرهنگی استان را حفظ کرد، اذعان داشت: سال جاری سال معرفی جاذبه های فرهنگی، تاریخی، بحث میراث فرهنگی و گفتگوی با هنرمندان صنایع دستی است.

بزرگ نیا با بیان اینکه عدم توجه به صنایع دستی این هنر را تبدیل به کاردستی خواهد کرد، گفت: خوشبختانه در چند سال اخیر توجه خوبی به هنرمندان صنایع دستی مازندران شده است.

وی با اعلام اینکه احیای هنر و سنت های گذشته و ثبت جهانی آثار از برنامه های سال جاری این اداره کل است، اظهارداشت: در حال حاضر یک اثر از مازندرانثبت جهانی شده در حالیکه این استان قابلیت ثبت حدود سه اثر در سازمان جهانی یونسکو دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در خصوص موزه، اذعان داشت: امروز در دنیا موزه از شی محوری به نگاه محوری تبدیل شده است.

بزرگ نیا با اعلام اینکه موزه نیما به عنوان یکی از برترین موزه ها در گردآوری آثار در کشور معرفی شده است، تصریح کرد: کارکرد موزه ها کاملا متفاوت است و می توان بسیاری از خانه ها را کانون تجمع اهالی هنر قرار داد.

وی یکی از برنامه های میراث بحث حفاظت الکترونیکی در موزه ها عنوان کرد و افزود: در توسعه  موزه در روستاها در منطقه دو هزار در انتظار واگذاری زمین از منابع طبیعی و موزه ۸ هکتاری رامسر که هنوز اعتبار آن محقق نشده است و مازندران دارای ۳۹ هزار سکه است که با این تعداد می توان ۵۰ موزه در استان بعنوان موزه سکه ها راه اندازی کرد.

به گزارش مهر، باید عنوان کرد یکی از مهمترین ابزار توسعه و رونق گردشگری در جهان امروز استفاده از میراث فرهنگی و تاریخی  در غالب موزه ها و سایت موزه ها برای جذب گردشگران است تا جایی که کشورفرانسه را با آن همه جاذبه های بیشمار  با موزه  لوور می شناسند و همین موزه می تواند با کارکرد فرهنگی خود و جذب گردشگران بیشمار با 6.5 میلیون گردشگر، پربازدیدترین موزه جهان و رتبه نخست جذب گردشگران جهان را ازآن خود کند این در حالیست که در ایران با وجود سوابق تاریخی بیشمار موزه ها جایگاه چندانی  در صنعت گردشگری ندارند.

گزارش: سارا ربیعی- علیرضا نوری کجوریان