به گزارش خبرگزاری مهر، نهمین نشست اندیشه ورزی پیش همایش بین المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی با سخنرانی حجت الاسلام نجف لکزایی استاد دانشگاه باقر العلوم(ع) و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در محل دفتر مرکزی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد.
حجت الاسلام نجف لکزایی در ابتدای بحث خود به دو نکته روش شناسی اشاره کرد: اول این که متأسفانه در مطالعات مربوط به امام خمینی با این آسیب روبه‌رو هستیم که اغلب به بررسی لایه های ظاهری دیدگاه‌های امام که بیشتر در مجموعه صحیفه نور منعکس شده بسنده می شود و کمتر تلاش می گردد تا لایه های عمیق اندیشه های امام و مبانی نظری آن شناسایی شود.
وی افزود: دوم اینکه در آرای امام بحث نظری مربوطه را با کلید واژه صرف امنیت یا حق بر امنیت نمی توان بررسی کرد چرا که درک ابعاد مختلف دیدگاه امام نیازمند بررسی اجتهادی عمیق است.
لکزایی رویکرد بررسی خود برای ارائه دیدگاه امام در حیطه حق بر امنیت را تمرکز بر لایه های عمیق اندیشه ای بنیانگذار انقلاب اسلامی دانست و گفت: برخی از آثار تألیفی امام که سالها قبل از انقلاب اسلامی نوشته شده اند حاوی داده های مهمی برای شناخت مبانی نظری دیدگاه‌های امام در زمینه امنیت هستند که از جمله آنها کتاب‌های چهل حدیث و شرح جنود عقل و جهل است.
وی تأکید کرد: امام همچنین کتاب خواجه عبدالله انصاری با عنوان منازل السائرین را به عنوان منبع درس اخلاق خود قبل انقلاب در قم تدریس کرده اند که در آن درس ۱۰۰ منزل برای سیر و سلوک یک انسان به سمت انسان کامل شدن مطرح شده است که در مجموع این اثر نیز مانند دو اثر پیش گفته حاوی دلالتهای مهم امنیتی هستند و برای شناخت مبانی نظری آرای امام راجع به امنیت و نظریه ایشان در مورد حق مردم در برخورداری از امنیت راهگشاست.
دکتر لکزایی در ادامه گفت: امام یک فرانظریه دارد که سایر نظریه های ایشان در بحث امنیت تحت تأثیر این فرانظریه قرار دارند و آن فرانظریه «دو فطرت» است که در برخی آثار امام به ویژه شرح جنود عقل و جهل تبیین شده است.
لکزایی پس از مقدمات یاد شده، یاد آوری کرد: مفاهیم امنیت و حق مفاهیمی ساده و بسیط نیستند بلکه به اعتقاد وی آنها مفاهیمی سازه‌ای هستند که درون یک سازه معین باید معنا شوند.
وی ادامه داد: مفهوم حق با شایستگی و استحقاق یک فرد یا گروهی از افراد نسبت به امری یا چیزی دیگر معنا پیدا می کند. همچنین باید توجه داشت که امنیت را نباید فقط به صورت سلبی معنا کرد و مثلاً گفت که فقدان خشونت و ناامنی و امثالهم امنیت است، بلکه باید توجه داشت که بخش اصلی امنیت، ایجابی است و قابل ارتقا یا کاهش است یعنی افراد یا یک جامعه می توانند امنیت را توسعه ببخشند یا تقلیل دهند.
لک زایی در ادامه به بررسی مبانی نظری حق بر امنیت بر اساس شرح حدیث هفتم از کتاب چهل حدیث امام پرداخت: حدیث یاد شده در مورد غضب است که امام در شرح آن نکات مهمی را بیان داشته ومشخص نموده که معنای مثبت غضب یعنی شجاعت و اقتدار و قاطعیت بجا و متناسب برای ارتقای یک جامعه و تأمین امنیت و توسعه رحمت در جامعه مورد نیاز است وجنبه منفی غضب یعنی خشمگینی، عصبانیت و پرخاشگری وخشونت و ظلم برای فرد و جامعه مضر است و برای امنیت عنصر تخریبی محسوب می شود.
لکزایی در ادامه ضمن بحث تفصیلی در مورد ابعاد نگرش امام در تبیین غضب به معنای مثبت و منفی و اثر آن بر امنیت فردی و گروهی، یادآوری کرد: به اعتقاد امام امر به معروف ونهی از منکر، اجرای حدود اسلامی و سایر نظامات قهریه، جهاد با دشمنان دین، حفظ جان و مال و ناموس و جهاد با نفس جملگی با بهره مندی درست از شجاعت یا مفهوم مثبت غضب تأمین می شود.
این استاد حوزه و دانشگاه در جمع بندی بحث خود اظهارداشت: حق بر امنیت یعنی استحقاق بقا برای فردی که از ضوابط شجاعت و بقیه ضوابط مثبت پیروی کند فلذا فرد یا جامعه می توانند امنیت خود در ابعاد مختلف را بنحو ایجابی ارتقا دهند.
وی تأکید کرد: بدین ترتیب، حق بر امنیت از دیدگاه امام دارای مراتب و درجاتی است و هر چه تلاش فردی یا اجتماعی برای تولید یا حفظ امنیت بیشتر باشد، بهره مندی از این حق ارتقا می یابد.
لکزایی در پایان بحث خود ابراز امیدورای کرد: پژوهشکده های امنیت و مطالعات حقوقی در کشور تمرکز خود را بر شناخت دقیق امنیت از دیدگاه اسلامی قرار دهند چرا که نظریه اسلامی امنیت، حاوی نکات مهمی برای صیانت از کرامت انسانی است و کوچکترین اِهمال برخلاف حق مردم را نمی پذیرد و آرامش و کمال نوع بشر در آن مطرح است.
وی گفت: حتی نظریه اسلامی امنیت که در مبانی نظری دیدگاهای امام خمینی نیز منعکس شده فراتر از دنیا را نیز مد نظر دارد چنانچه برای امنیت اخروی نیز فرمول ها وتوصیه های رفتاری متعدد ارائه می دهد تا حیات ابدی انسان نیز در شرایط مطلوب و بهره مند از نعمات الهی باشد. قرآن کریم ایمان به علاوه پرهیز از ظلم به خود ودیگران و طبیعت را برابر با تامین امنیت اعلام نموده است که این مبنای مهم در آرای حضرت امام به خوبی مورد شرح و بسط قرار گرفته است.
پس از ابراز دیدگاه دکتر لکزایی اساتید حاضر در جلسه از جمله دکتر بهرام مستقیمی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، دکتر صحرایی استاد حقوق عمومی، دکتر باقر انصاری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی پرسشها و نقدهایی بر دیدگاه وارده مطرح نمودند و مجددا دکتر لک زایی به نظرات مطرح شده پاسخ داد.
دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران نیز در جمع بندی مباحث پایان جلسه ضمن تشکر از ارائه کننده بحث، یاد آوری کرد: برای شناخت دیدگاه‌های امام خمینی در حیطه امنیت در چهار سطح می توان تلاش کرد: مبانی نظری امنیت از دیدگاه امام، تجلی مبانی مورد پذیرش امام در آثار و آرای فقهی ایشان، انعکاس دیدگاه‌های امام در قواعد حقوقی نظام سیاسی اجتماعی که امام شکل دادند و در نهایت نوع توجه به نظریه امنیت در سازوکارها و اقدامات عملی انجام شده از سوی امام در دوره مدیریت عالی جمهوری اسلامی ایران.
وی ابراز امیدواری کرد: این امکان فراهم شود تا در همایش آتی همه ابعاد یاد شده به دقت مورد بررسی قرار گیرند تا با بهره مندی از دیدگاه‌های بنیانگذار انقلاب اسلامی خلاءهای موجود و نارسایی‌های مربوط به حق مردم در بهره مندی از امنیت مرتفع شود و شاهد هیچ تبعیضی بین شهروندان نباشیم و امنیت در ابعاد فردی، اجتماعی، ملی و معنوی و انسانی توسعه مستمر پیدا کند.
نظر شما