به گزارش خبرنگار مهر، ۵۲ رشته فعال صنایع دستی در استان اردبیل وجود دارد که در مقایسه با تعداد صنایع دستی کشور رقم قابل توجهی است و این استان شمال غربی کشور را به یکی از کانون های تولید صنایع دستی تبدیل کرده است. صنایعی که اغلب با قدمت چندین صد ساله همراه بوده و ۳۰ هزار صنعتگر را مشغول به خود کرده است.
برخی صنایع دستی در این استان تا حدودی در بین مردم شناخته شده است و در عین حال تعداد کثیری حتی در بین خود شهروندان اردبیلی نیز ناشناس مانده و یک مطالعه جزئی میدانی نشان می دهد بسیاری از صنایع دستی اردبیل در بین مردم بومی خود نیز هویت شفاف و تعریف شده ای ندارد.
طی سال های اخیر حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی و برگزاری جشنواره ها تنها برنامه های شاخص معرفی صنایع دستی بوده و بعد از تجربه چند ساله نشان داده است که نه در شکل اجرا و نه در ابعاد آن برای معرفی صنایع دستی کافی نیست و حتی نظر هنرمندان را تامین نمی کند.
تبلیغ برند ملیله اردبیل به نامی دیگر
ملیله کار اردبیلی یکی از اساسی ترین اثرات ضعف تبلیغات را فرصت سواستفاده از تولیدات بومی استان می داند.
سعید اجاقی با اشاره به صنعت دست خود تاکید دارد که قابلیت صنایع دستی تولید بر اساس شاخص ها و ویژگی های بومی هر منطقه است و هر شهری و حتی روستایی ممکن است تولیدات خاص خود را داشته باشد.
وی افزود: با وجود اینکه ملیله استان اردبیل طراحی و سبک ویژه ای دارد اما عدم حمایت در معرفی گسترده و برند سازی آن موجب شد در مقطعی تولید خود بنده به نام یک استان دیگر و در سایت یکی از دستگاه های اجرایی معرفی شود.
اجاقی حضور در نمایشگاه های خارجی و داخلی را همراه با تبلیغات گسترده ضروری می داند و تاکید دارد این مهم به ویژه برای صنایع دستی که تعداد تولید کنندگان آن محدود است ضرورت ویژه دارد.
رشد ضعیف بازار عقیق
در عین حال محسن منصوری عضو انجمن گوهر تراشان، جواهر سازان و ملیله کاران استان اردبیل تاکید دارد که در عین حال که قابلیت های تولید در استان اردبیل بالا است اما حمایت برای توسعه بازار رشد اندکی دارد.
آهنگ کند رشد بازار موجب شده است منصوری خود به معرفی تولیدات خود بپردازد و به ویژه برای معرفی عقیق اردبیل به گردشگران خارجی خود تبلیغ و معرفی را بر دوش بکشد.
وی تاکید کرد: تمامی ارقام عقیق این منطقه درجه خلوص بالایی داشته و به صورت توده ای متراکم با رگه های متعدد رنگی با قابلیت تورق در ابعاد بزرگ را دارد؛ با توجه به اینکه معادن عقیق اغلب به صورت رگه های باریک عقیق نسبت به استخراج این سنگ اقدام می کنند، وجود توده های بزرگ در معدن عقیق سبلان ویژگی نادری به آن بخشیده است.
منصوری معتقد است این قابلیت در حالی است که از موانع توسعه عقیق اردبیل سوء مدیریت و نبود زمینه های حمایتی از این سنگ گرانبها است.
به گفته منصوری با وجود اینکه بازدید های مکرری از معدن عقیق استان انجام شده است، در جهت پیشبرد بازار فروش آن اقدام قابل توجهی مشاهده نمی شود. این در حالی است که گردشگران خارجی به دلیل آگاهی بیشتر نسبت به ارزش سنگهای طبیعی با مشاهده سنگ عقیق سبلان این رقم را به عنوان رقم کم نظیر توصیف می کنند.
اقبال اندک به دلیل عدم شناخت
این اظهارات در حالی است که گوهر شناس و پژوهشگر سنگ های تزئینی از موانع شکوفایی صنایع دستی در اردبیل را عدم شناخت و معرفی صحیح می داند.
عبدالحسین بدایتی در خصوص خروجی نمایشگاه ها به عنوان مجاری معرفی صنایع دستی معتقد است نمایشگاه ها توسط خود اردبیلی ها به مراتب کمتر مورد استقبال قرار می گیرد.
این سنگ تراش که تجربه حضور در نمایشگاه های بین المللی را دارد تاکید کرد: در نمایشگاه های خارجی استقبال مردم به مراتب بیشتر است و با اعجاز و شگفتی صنایع دستی ما را بررسی می کنند.
بدایتی گفت: این در حالی است که ما به حد کافی نسبت به معرفی صنایع دستی اقدام نکرده ایم و همین خلاء ها موجب شده است به عنوان مثال در حوزه سنگ های تزئینی سرمایه گذاری های غیر کارشناسی و تبلیغات غیر واقع مشاهده شود.
این صنعتگر بی توجهی به معرفی صحیح را آفتی برای صنایع دستی می داند و معتقد است این غلفت ممکن است هویت صنعت دست را مختل کرده و راه را برای سواستفاده بازبگذارد.
فروش ورنی مغان به قیمت نازل
ضعف تبلیغ نه تنها شکل تولید را متغییر می سازد بلکه دست دلالان در بازار را باز گذاشته و موجب می شود زنجیره فروش به جای سود، برای تولید کننده زیان به دنبال داشته باشد.
نمونه این اتفاق در ورنی مغان مشاهده می شود که به گفته کارشناس جغرافیا و مطالعات توریسم ورنی مغان با قدمت ۲۰۰ ساله به قیمت های نازل به فروش رسیده و جایگاه مطلوبی در بازارها کسب نکرده است.
بهنام فتحی با تاکید به پژوهش های صورت گرفته تصریح کرد: ۶۷.۸ درصد از توليدات صنايع دستی ايل شاهسون برای خود مصرفی و فقط ۲۳.۳ درصد برای فروش است و بی توجهی به سلایق مصرف کننده موجب شده است اغلب تولیدات برای مصرف خودی بافته شود.
هر چند به گفته معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان اردبیل تولید کنندگان ورنی در نمایشگاه داخلی و خارجی حضور یافته اند، اما غفلت از حفظ هویت و سو تدبیر در چرخه تولید موجب شده است ورنی مغان به سود اقتصادی نرسد.
فروش در نمایشگاه، ضربه به تولید
استان اردبیل به قطب بافته های دستی شهرت دارد و در اغلب نمایشگاه ها ملزم به معرفی غرفه های بافته های دستی بوده و با این وجود غفلت ها در معرفی صحیح دامن گیر بافته های دستی این استان نیز شده است.
تا جایی که فعال فرش در اردبیل تاکید دارد که نمایشگاه فرش نه تنها نتوانسته پشتیبان فرش باشد بلکه در فرآیند فروش اختلال ایجاد می کند.
کریم خوش لحنی پیشکسوت فرش بافی در اردبیل معتقد است روال برگزاری نمایشگاه های فرش مناسب نیست و از نام نمایشگاه مشخص است که باید هر فروشنده و تولید کننده با نمایش چند نمونه کار اقدام به سفارش گیری کند.
وی اغلب نمایشگاه های صنایع دستی را به بازار بی نظم فروش تشبیه می کند که دست دلالان را باز گذاشته و به جای معرفی و سفارش گیری صرفا برای فروش تولیدات محدود برگزار می شود.
ضرورت برند سازی صنایع دستی اردبیل
تمامی ضعف های برجای مانده از شکل معرفی صنایع دستی در اردبیل موجب شده است معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی استان اردبیل تدبیر جدی برای بازنگری در برنامه ها را پیش گیرد.
تا جایی که علیرضا دباغ عبداللهی معتقد است یکی از راهکار ها برند سازی صنایع دستی اردبیل است.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: از جمله موضوعاتی که به جد پیگیریم و به آن پافشاری داریم ثبت نشان ملی و بین المللی جغرافیایی گلیم نمین و ورنی مغان است.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان افزود: دو کارشناس ماموریت آماده سازی این طرح را دارند و قرار شده است فرمانداری های پارس آباد و نمین نیز در این راستا با ما همکاری کنند.
دباغ عبداللهی تاکید کرد: نشان ملی به محصول کاملا بومی در جایی که تولید می شود تعلق می گیرد و تاکنون به دلیل اینکه نشان ملی در هیچ صنعت دستی نداشتیم این مهم می تواند تحول قابل توجه در معرفی و هویت سازی صنایع دستی استان فراهم سازد.
وی در عین حال به مستند سازی سه رشته صنعت دست اشاره کرد و یادآور شد: سال گذشته سه صنعت دست مستند نگاری شد و امسال مستند نگاری سه مورد دیگر به ویژه صنایعی که رو به منسوخ شدن و فراموشی است، در دستور کار است.
طبق اعلام نهادهای متولی میزان صادرات صنایع دستی استان بر اساس خود اظهاری صنعتگران در سال ۹۳، ۷۲۰ هزار دلار بوده است.
رقمی که نشان می دهد اگر معرفی صحیح و تبلیغات کافی ضمیمه صنایع دستی اردبیل باشد، می توان بر روی ارزش افزوده آن در اقتصاد منطقه حساب کرد.
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما