به گزارش خبرنگار مهر، پرنده میش مرغ، که در زبان محلی چیرگ نیز نامیده می شود، یکی از بزرگترین پرندگان ایران و از گونه های منحصر به فرد و بسیار مهم جانوری در جهان به شمار می آید، جزو بزرگ ترین پرندگان گیاهخوار بوده و با جثه بزرگ و بال‌های کشیده و پرتوان، لقب سنگین‌ترین پرنده قادر به پرواز جهان را دارد.
میش مرغ، که از نظر حفاظتی در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در طبقه آسیب پذیر (VU) قرار دارد، در سال های اخیر مورد توجه مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و با اقدام های در دست انجام در آذربایجان غربی، امید دوستداران محیط زیست برای احیا این گونه کمیاب را افزایش داده است.
در ایران از سال ۱۳۴۶ این پرنده تحت حمایت اعلام شد و شکار آن ممنوع شد. شهرستان بوکان آخرین پناهگاه این گونه با ارزش در کشور است،یکی از مهمترین محل‌های تجمع و زادآوری میش‌مرغ‌ها در ایران دشت‌های اطراف شهرستان بوکان است که جمعیت قابل توجهی از میش‌مرغ‌ها را حمایت می کند.
در دهه های گذشته غرب و شمالغرب ایران از جمله استانهای آذربایجان غربی و شرقی، کردستان، کرمانشاه و همدان زیستگاه این پرنده با ارزش بوده است اما شکار بی‌رویه، تخریب زیستگاه، تبدیل زمین‌های دیمی به آبی (مکانیزه شدن کشاورزی) باعث کاهش بی رویه نسل این گونه در دهه‌های اخیر شده است.
ایجاد زیستگاه و مامن امن برای میش مرغ در دشت سوتاو بوکان
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت این گونه باارزش اظهارداشت: در حال حاضر میش مرغ به دلیل کاهش جمعیت آن در دنیا در رده پرندگان آسیب پذیر معرفی شده است که در ایران حدود ۵۰ الی ۶۰ قطعه آن شناسایی شده که در دشت سوتاو و حمامیان بوکان زندگی می کند.
امید یوسفی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هم اکنون بوکان تنها مامن این گونه باارزش جانوری در کشور به شمار می رود اعلام کرد: در سالهای گذشته میش مرغ در نقاط مختلف مشاهده شده بود که مهمترین آن دشت اسد آباد استان همدان بود ولی در سالهای اخیر این پرنده به جز در بوکان در سایر نقاط به ندرت و یا اصلا مشاهده نشده است.
وی با بیان اینکه دشت سوتاو و حمامیان در سالهای اخیر به دلیل شرایط مناسب یکی از زیستگاه های امن میش مرغ به شمار می رود گفت: و گشت مداوم و کنترل این منطقه از سوی حفاظت محیط زیست استان به همراه ترویج فرهنگ حفاظت از این پرنده در بین جوامع محلی موجب شده است که دشت سوتاو به مامن دایمی این گونه باارزش به شمار رود.
یوسفی با بیان اینکه در این راستا ۵۰۰ هکتار از دشت سوتاو و حمامیان بوکان با هدف صیانت از زیستگاه میش مرغ و جلوگیری از فعالیت روستائیان و کشاورزان در این وسعت از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان خریداری شده است گفت: این اقدام در راستای ایجاد زیستگاه مشخص و امن برای میش مرغ و فراهم کردن شرایط مناسب زیستگاه این پرنده خریداری شده است.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ادامه داد: اختصاص این وسعت از دشت سوتاو و حمامیان بوکان در جهت صیانت از زاد آوری، جلوگیری از تردد های غیرمجاز و ممانعت از تخریب زیستگاه این پرنده صورت گرفته است.
به زودی نخستین مرکز تحقیقات میش مرغ کشور در بوکان آغاز به کار می کند
یوسفی از ساخت و راه اندازی نخستین مرکز تحقیقات میش مرغ کشور در بوکان خبر داد و عنوان کرد: عملیات احداث ساختمان این مرکز اتمام یافته و هم اکنون در مرحله خریداری تجهیزات هستیم که در صورت تامین اعتبار به موقع پیش بینی می شود این مرکز سالجاری آغاز به کار کند.
وی اضافه کرد: ۵۰۰ هکتار از وسعت خریداری شده دشت سوتاو در محوطه ای قرار دارد که مرکز تحقیقات میش مرغ واقع شده که پیش بینی می شود با آغاز به کار این مرکز در آینده شاهد بهبود شرایط زیست این پرنده زیبا و نادر در بوکان باشیم.
یوسفی ایجاد این مركز مطالعاتی را اقدامی اساسی برای نجات این پرنده عنوان کرد و گفت: در این ایستگاه علاوه بر انجام مطالعات زیستی میش‌مرغ، دانشجویان محیط زیست و منابع طبیعی در ارتباط با چگونگی حفاظت از گونه های كمیاب و در حال انقراض حیات وحش آموزش می بینند.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه این مرکز با ۳۰۰ متر مربع زیربنا احداث شده است گفت: اعتبار مورد نیاز برای تجهیز آن ۱۰ میلیارد ریال پیش بینی شده که امیدواریم هر چه زودتر تخصیص یابد.
وی تجهیز و سازماندهی گارد اجرایی حفاظت محیط زیست بوکان، تلاش برای همکاری بیشتر کشاورزان، روستائیان و نهادهای مدنی و مردمی در حفاظت و مراقبت از گونه مربوطه، تلاش برای همکاری با سازمان ها و نهادهای ملی و بین المللی در جهت استفاده از تجارب سایر کشورها برای جلو گیری از انقراض حتمی آن در ایران را از دیگر اقدامات حفاظت محیط زیست در صیانت و حفاظت از میش مرغ برشمرد.
یوسفی آگاه سازی مجامع محلی بوکان در خصوص صیانت از میش مرغ، چاپ برشور و توزیع آن بین مردم، بستر سازی برای حفاظت و صیانت از زیستگاه این پرنده را از اقدامات فرهنگی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان در خصوص این پرنده نادر برشمرد.
وی عنوان کرد: یکی از خصوصیات بارز این پرنده نشستن برروی زمین است که این ویژگی یکی از مشخصه‌های زندگی در زمین‌های وسیع و بدون درخت است که به پرنده این امکان را می‌دهد که از دور خطر را تشخیص داده و عکس‌العمل مناسب نشان دهد. علاوه بر دشت‌های باز و زمین‌های مسطح، میش مرغ را گاهی می‌توان برروی تپه‌های ماهوری اطراف زیستگاه مشاهده کرد.
یوسفی چرای بی رویه، تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، ناامن شدن منطقه و کاهش غذا برای این گونه، بروز پدیده خشکسالی در سال های گذشته را از مهمترین عوامل تهدید کاهش جمعیت میش مرغ عنوان کرد و افزود: در حال حاضر میش مرغ می تواند به یکی از مهمترین آثار طبیعی ملی در شهرستان بوکان تبدیل شود و به عنوان یک جاذبه گردشگری در منطقه شمار زیادی از علاقه مندان به پرندگان را به سوی خود جلب کند.
ویژگی های ظاهری و شیوه زندگی میش مرغ
میش مرغ پرنده ای از خانواده "هوبرگان" است که در دشت های وسیع بی درخت، زمین های استپی و کشتزارهای پهناور حبوبات و علفزارها زندگی می کند.
این پرنده یکی از بزرگترین پرندگان ایران است که با طول بدن یک متر و وزن بیش از ۱۵ کیلوگرم از نظر شکل و جثه شباهت زیادی به بوقلمون دارد، تغذیه این پرنده بسیار متفاوت و شامل مواد گیاهی و حیوانی مختلف از جمله حشرات، قورباغه و سوسمار است.
در بهار که زمان جوجه آوری است آشیانه خود را در قسمت های انبوه این مزارع می سازند اما در پاییز و زمستان نیز می توان آنها را در مزارع درو شده مشاهده کرد، چیرگ یا همان میش مرغ پرنده ای بسیار محتاط با چشم های تیزبین بوده که از فاصله دور خطر را احساس می‌کند و با پرواز یا استتار، خود را از خطر دور نگه می‌دارد.
این پرنده مناطق خلوت و آرام را ترجیح می دهد و از مکان‌های پر تراکم گریزان است، راه رفتن آن آرام و با وقار بوده و در حین راه رفتن و پاییدن اطراف، گردن خود را بالا نگه می‌دارد، طول بدن در نرها یک متر و وزن آن ۱۵-۱۸ کیلوگرم و طول بدن ماده‌ها ۷۰-۸۰ سانتی‌متر با وزن ۵- ۸ کیلوگرم است.
این پرنده دارای گردنی افراشته و پاهای بلند و قوی بوده که به سه انگشت ختم می‌شود، رنگ پرهای پشت حنایی روشن با خطوط قهوه‌ای تیره و سینه آن معمولا سفید رنگ است و بیشتر زمین‌های پست و دشت‌های دیمی را برای اسکان خود بر می‌گزیند. شیوه زندگی آن کاملا اجتماعی بوده و در دسته‌های چندتایی یا چند ده تایی مشاهده می‌شود.
میش مرغ یا همان چیرگ در ساختار زندگی گروهی خود تدابیر امنیتی مخصوص را به اجرا می‌گذارد و برای حفاظت گروه از خطرات احتمالی به گماردن نگهبان می‌پردازد که این ویژگی می‌تواند تا حدودی چیرگ را در برابر خطرات شکار محفوظ نگه دارد.
گزارش: سکینه اسمی
نظر شما