به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی بنیاد شعر و ادبیات داستانی، هشتمین شب شعر ترانگیزان با عنوان ترانگیزان قرآنی شامگاه روز گذشته و با گذشت یک روز از برگزاری جلسه شعرخوانی نیمه رمضان در بیت رهبر انقلاب، با حضور تعدادی از شاعرانِ حاضر در این برنامه در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد.
اجرای ترانگیزان قرآنی را که توسط بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و با همکاری انجمن هنرهای نمایشی برگزار می‌شد، سعید بیابانکی -شاعر و طنز‌پرداز- به عهده داشت. در آغاز این نشست جواد محقق، معاون شعر در بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان ضمن خوشامدگوئی به حاضران اظهار داشت: ۱۰ سال است که در نمایشگاه بین المللی قرآن کریم شب‌های شعر برگزار می‌شود. شاعران بعضی سال‌ها یک نوبت و بعضی سال‌ها چند نوبت در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم شعرخوانی می‌کرده‌اند و برگزاری شب شعر در نمایشگاه قرآن یک سنت است و ترانگیزان قرآنی در این نمایشگاه هم در ادامه این سنت برگزار شده است.
اولین شاعری که در این مراسم شعرخوانی کرد رضا اسماعیلی بود. وی در غزلی خواند:
به یقین فلسفه خلقت دنیا عشق است
آنچه نقش است در این گنبد مینا عشق است
بیدلی گفت به من حضرت دل آینه است
آنچه نقش است در این آینه، تنها عشق است
در شب قدر که بر طرز هزاران ماه است
حاجت آینه از حضرت یکتا عشق است
آنچه لبخند نشانده‌ست به دلها، مهر است
آنچه امید نهاده‌ست به دلها، عشق است
از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر
بهترین زمزمه در گوشِ دل ما عشق است
دومین شاعری که در هشتمین ترانگیزان آثار خود را خواند فریبا یوسفی، برگزیده پنجمین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی بود. وی غزلی با این مضمون خواند:
به درگاهی پناه آورده‌ام کز در نمی‌راند
که هرکس را که درمانده‌ست، سوی خویش می‌خواند
امید اولی که هر زمان او را رها کردم
امید آخرم شد نام او را تا صدا کردم
خداوندا خداوندا قرارم باش و یارم باش
جهان تاریکی محض است، می‌ترسم، کنارم باش
اگر گم‌کرده‌ام در این همه بیراهه، راهم را
تویی که می‌بری سوی سپیدی‌ها، نگاهم را
صدایم می‌کند، وقتی صدایم غیرآهی نیست
خطابخشی به اشک و توبه آهم را
عید فطر، محبوب‌تر از ماه رمضان
سومین شاعری که در این محفل پشت تریبون قرار گرفت، مرتضی امیری اسفندقه بود. وی در سخنانی دربارهٔ ارتباط شعر و شاعران با ماه مبارک رمضان گفت: معلم بودم و هستم و روزی سرِ کلاس انشائی نوشتم با موضوع ماه مبارکِ رمضان. حاصل آن انشا این شد که متوجه شدم بسیاری از دانش‌آموزان در مواجهه با ماه رمضان، با عید فطر ارتباط بیشتری برقرارمی‌کنند. در شعر هم همین‌طور است.
وی با اشاره به آثار فرخی سیستانی در مورد ماه رمضان افزود: به عنوان مثال در قرن سوم هجری شاعران در مواجهه با ماه مبارک رمضان بیشتر برای عید فطر شعر دارند. فرخی سیستانی که یکی از شاعران مطرح آن ایام است، بیشترین شعر را برای عید فطر دارد. «قوم را گفتم: چونید شمایان به نبید؟/ همه گفتند: صوابست، صوابست، صواب/ چه توان کرد اگر روزه ز ما روی بتافت؟/ نتوان گفت مر او را که زما روی متاب/ چه شود گر برود؟ گو برود نیک خرام/ رفتن او برهاند همگان را ز عذاب».
امیری اسفندقه با اشاره به وجود اشعاری در دیوان شمس در تجلیل از ماه رمضان خاطرنشان کرد: البته به این شکل نیست که همه اشعاری که قدما در مورد ماه رمضان سروده‌اند ناظر بر عید فطر باشد. چنانکه مولانا در غزلیات شمس اشعار بسیاری در ستایش خودِ ماه رمضان دارد.
ای روزه برو، ورنه تو را خواهم خورد!
وی با اشاره به وجود شعر طنز در باب ماه رمضان نیز با خوانش شعری، سخنان خود را ادامه داد. امیری اسفندقه گفت: شاعری شعری دارد با این مضمون: «آمد رمضان، نه صاف داریم و نه دُرد/ از چهره‌ی ما گرسنگی رنگ ببرد/ در خانهٔ ما ز خوردنی چیزی نیست/ ای روزه برو، ورنه تو را خواهم خورد». امیری اسفندقه سپس با خوانش شعری، تریبون را در اختیار عبدالجبار کاکائی قرار داد.
کاکائی پیش از شعرخوانی در سخنانی گفت: اگر روزه را در شعر کهن جستجو کنیم و طعنه نشنویم، کار سختی کرده‌ایم. چون عمدهٔ شاعرانِ دوران کهن ما به صوفی‌گری علاقه‌مند بوده‌اند و تفکر صوفی‌گری، نگاه تند و تیزی به این معارف دارد، اما اگر روزه را در آثار اهل حکمت بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که آن‌ها نگاه لطیف‌تری به این مساله دارند، مثل کتاب امام احمد غزالی. وی در ادامه، دو ترانه خواند.
سپس نوبت شعرخوانی به محمدعلی بهمنی رسید. نخستین شعرِ بهمنی در این جلسه، شعری دینی بود و وی پس از خواندن این شعر با بیانِ جمله‌ای با مضمونِ «برویم سراغِ کارِ خودمان»غزلی عاشقانه خواند.
هیچ‌کس به اندازه مشفق متواضع نبود
در هشتمین شب شعر ترانگیزان از خانواده استادِ زنده‌یاد، مشفق کاشانی تجلیل شد. پیش از تجلیل از خانواده مشفق کاشانی، افشین علا در سخنانی مقام استاد مشفق کاشانی را بزرگ و جایگاه او را در ادبیاتِ امروز ایران مهم و موثر دانست و گفت: ایشان همچنان که در عناصر شعری و وجوه ادبی در آثارش برجسته بود، در بین معاصران هیچ کسی به اندازه ایشان در عین خرد و ذوق ذاتی، سر تا پا کرنش و تواضع و فروتنی در برابر پیر و جوان نبود؛ هنوز باورمان نمی‌شود استاد مشفق را از دست داده‌ایم.
علا در ادامه دربارهٔ نحوه درگذشت زنده یاد مشفق کاشانی سخن گفت. وی همچنین تاکید کرد: سال گذشته دو قطب غزل را از دست دادیم، دو قطبی که هیچ شباهتی از نظر شعری و تفکر ادبی به هم نداشتند، اما در عین حال هیچ‌وقت شأن و احترام همدیگر را زیر پا نگذاشتند و جایگاه و شأن همدیگر را مخدوش نکردند. یکی مرحوم سیمین بهبهانی و دیگری، زنده یاد مشفق کاشانی.
این شاعر کودک و نوجوان افزود: در دیدارهایی که با مرحوم سیمین بهبهانی داشتم ایشان همواره تاکید می‌کرد به سوره فجر بسیار علاقه‌مند است و می‌خواست بعد از درگذشتش این سوره را برای او بخوانیم.
علا با خواندنِ شعری که در وصفِ عصای مرحوم مشفق سروده بود به سخنانش پایان داد.
در ادامه افسون کی‌منش، دختر مرحوم مشفق کاشانی با خوانش شعری از استاد آهی که برای سنگ مزار مشفق کاشانی سروده بود، نام و یاد پدرش را زنده نگاه داشت. محمدعلی بهمنی، علیرضا قزوه، جواد محقق، افشین علا از شاعران، مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، احمد مسجد جامعی، وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضو شورای شهر تهران و همچنین برزین ضرغامی، مدیرکل ارشاد تهران با حضور بر روی سن و اهدای یک جلد قرآن مجید و لوح تقدیر از خانواده استاد مشفق کاشانی تجلیل کردند.
پس از آئین تجلیل از خانوادهٔ زنده‌یاد مشفق کاشانی، احمد مسجدجامعی در سخنانی با محوریت ارتباط زبان و ادبیات فارسی با قرآن، اظهار داشت: اگر این گفته درست باشد که «بسم الله الرحمن الرحیم» را اولین بار سلمان فارسی به زبانی غیر از زبان عربی ترجمه کرده است، این یعنی کلام الهی در زبان فارسی حضوری پررنگ دارد. از آنجا که ایرانیان علاقه‌مند به پیام وحی بودند و می‌خواستند به معانی قرآن پی ببرند، به ترجمه قرآن احتیاج داشتند و نخستین ترجمه‌ای که از قرآن ارائه شد، ترجمه به زبان فارسی بود. در ترجمه قرآن، تا جائی که می‌شد، واژه‌های مناسب انتخاب شد و واژه‌های جدید هم ساخته شد.
شعر فارسی با مفاهیم قرآنی پیوند عمیقی دارد
وی با اشاره به پیوند شعر فارسی با مفاهیم قرآنی خاطرنشان کرد: در بسیاری از آثار و اشعار شاعران در سده‌های پیشین، پیوند و ارتباط با قرآن به وضوح دیده می‌شود؛ این ارتباط یا صریح است که شاعر از یک جمله یا آیه قرآنی استفاده می‌کند، چنان که حافظ در بیتی می‌نویسد: «شب وصل است و طی شد نامه هجر/ سلام فیه حتی مطلع الفجر» یا با استفاده از مفاهیم و معانی قرآنی، شعری را می‌نویسد: «دهقان سالخورده چه خوش گفت با پسر/ کای نور چشم من، به جز از کشته ندروی» که ناظر بر آیه «لیس للانسان الا ما سعی» است.
مسجدجامعی استفاده از شخصیت‌ها و اصطلاحات قرآنی در ادبیات فارسی را از دیگر نشانه‌های پیوند میان زبان فارسی با قرآن دانست و تصریح کرد: یأجوج و مأجوج، فتبارک الله احسن الخالقین، خسرالدنیا و الآخره و... از جمله اصطلاحاتی است که از قرآن وارد زبان فارسی شده است. حتی شاعران معاصر هم این پیوند را دارند، بعنوان مثال استاد شفیعی کدکنی در شعر «بخوان به نام گل سرخ» اشاره‌ای به «اقراء باسم ربک الذی خلق دارد» یا سهراب در شعر «نمی‌خندم اگر فلسفه‌ای ماه را نصف نکرد» اشاره‌ای مستقیم به ماجرای شق‌القمر دارد. شعر قیصر هم از این نکات پر است.
سهراب با مشفق دوستی عمیقی داشت
عضو شورای شهر تهران در ادامه، در ستایش زنده‌یاد مشفق کاشانی ادامه داد: مشفق در میان معاصران در شعر قدمایی برجسته است. اخوان نام مشفق را در شعری که به او تقدیم کرده است، مي‌آورد. سهراب سپهری که همشهری مشفق بود و از لحاظ نوع زندگی و سبک شعری هم با او تفاوت‌هایی داشت، در زندگی، دوستی عمیقی با مرحوم مشفق کاشانی داشت.
مسجدجامعی در پایان سخنانش گفت: زندگی و مرگ او به هم پیوسته بود. در زندگی‌اش با جوانان و شاعران همنشینی می‌کرد و در زمان وفات هم بین شاعران و جوانان اهل ادب جان به جان آفرین تسلیم کرد.
پس از سخنان مسجدجامعی، محمدمهدی سیار، مریم ریاحی، سیدعلی‌اکبر میرجعفری، علیرضا قزوه، اسماعیل امینی و غلامرضا طریقی آثار و اشعار خود را قرائت کردند.
هشتمین شب شعر ترانگیزان در حالی به پایان رسید که با استقبال بسیار خوب مخاطبان و دوست‌داران شعر برگزار شد. در این جلسه، دبیران ادوار مختلف شعر فجر از جمله علیرضا قزوه، محمدعلی بهمنی، عبدالجبار کاکائی و اسماعیل امینی حضور داشتند و آثارشان را قرائت کردند. گفتنی است پرونده این محفل ادبی، ساعت داوزدهشب بسته شد.
نظر شما