به گزارش خبرگزاری مهر، همایش «اسلام رحمانی» با هدف روشن ساختن تصویر واقعی دین مبین اسلام، با حضور دکتر حسین کلباسی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مدرس فلسفه اسلامی، دکتر محمود کلاه‌چیان مدیر موسسه ابرار معاصر و حجت‌الاسلام محمدرضا زائری عضو هیات علمی دانشگاه و محقق در سالن هویزه بیست و سومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.
دکتر حسین کلباسی به عنوان اولین سخنران این همایش گفت: با توجه به سیل بی‌امان تبلیغات بی‌رحمانه دشمنان برای تخریب چهره اسلام و ارتباط دادن تفسیر داعش به عنوان اسلام حقیقی، لازم است فعالیت‌هایی برای نشان دادن چهره واقعی اسلام انجام شود. در مقدمه این بحث باید گفت هر موجودی در عالم به جهت و سمت و سوی خاصی حرکت می‌کند.
وی افزود: این امری بدیهی است و هر فردی آن را انکار کند در واقع موضوعی روشن و آشکار را انکار کرده است. یک گیاه در مسیر زندگی خود هرگز نمی‌تواند به یک حیوان تبدیل شود ضمن اینکه هر گیاه هم مسیر منحصر به فرد خود را طی می‌کند. انسان نیز از این قاعده مستثنی نیست، اینکه انسان قرار است به کجا برسد یک پاسخ قرآنی دارد و آن هم این است که انسان باید فطرتش را شکوفا کند.
وی اضافه کرد: اصل فطرت یک امر بنیادی و قرآنی است. در کتب تفسیری اسلامی هم بحث‌هایی در باب نظریه فطرت مطرح شده است، به طور مثال در کتاب تفسیرالمیزان نظریه فطرت مورد بسط قرار گرفته است. در پاسخ به این پرسش که فطرت چیست؟ ائمه (ع) گفته‌اند که فطرت چیزی جز توحید و تصدیق بر یگانگی خداوند نیست.
کلباسی با بیان اینکه اصلی با عنوان هدایت عامه در بحث‌های نظری و خداشناسی مطرح می‌شود اظهارکرد: در آیه ۵۰ سوره طه آمده است که خداوند ما آن خدایی است که هر چیزی را خلق کرد و سپس آن را به هدایت مجهز ساخت. به این ترتیب امکان ندارد چیزی خلق شده باشد ولی هدفی برای آن در نظر گرفته نشده باشد. برای هدایت عالم بشر هیچ چیز در عالم تکوین فروگذار نشده است.»
این مدرس فلسفه اسلامی گفت: یکی از وجوه فطرت، عقل است که متاسفانه در سنت ما فعلیت کاملی پیدا نکرده است، هر چند زیاد درباره آن صحبت می‌شود اما دلالت‌های آن هنوز دیده نمی‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: برای انسان ۲ حجت هست، حجت ظاهری و حجت باطنی که حجت باطنی همان عقل است. توحید را می‌توانیم به بحثی که با عنوان اسلام رحمانی مطرح شده متصل کنیم. هر آنچه با این اصل ناسازگار باشد از دین حنیف فطری جداست.
کلباسی اضافه کرد: در آیه ۱۹۰ سوره بقره نکاتی است که حرف و حدیث‌های پیرامون خشونت دین اسلام را نقض می‌کند. در این آیه آمده: در راه خدا مقاتله کنید. علامه طباطبایی تاکید کرده است که این مقاتله در راه خداست و این در راه خدا بودن باید ملاک باشد؛ یعنی اینکه در جهاد، کشتن برای کشتن نیست و اگر برای رضای خدا نباشد ضد خودش و برای هوای نفس است. ضمن اینکه حکم جهاد معمولا در مقام دفاع از جان و مال و ناموس مطرح شده است. به علاوه در این آیه تاکید شده که در جهاد از حدود الهی خارج نشوید.
وی در پایان صحبت‌های خود با اشاره به اقداماتی که امروز به نام اسلام از سوی گروه‌های افراطی انجام می‌شود گفت : «کدام یک از این اقدامات با اصول قرآنی و نبوی و فطرت انسانی سازگار است؟ پیامبر خدا امر می‌کند که وقتی به سرزمینی وارد می‌شوید حتی به حیوانات و گیاهان آسیب نزنید چه رسد به انسان که در کلام خدا از آن به عنوان خلیفه الهی تعبیر شده است. فرهنگ شیعی و دینی ما، به طور یقین جز بر نهاد و فطرت عقلانی بنیاد گذارده نشده، امیدوارم این فرهنگ مبتنی بر فطرت و عقلانیت مورد توجه قرار بگیرد، مشکلاتی که دنیای اسلام با آن دست و پنجه نرم می‌کند حاصل خروج از فطرت و عقلانیت طبیعی بشر است، این خشونت با کوچکترین اصل نهادین بشر سازگاری ندارد و همگان این را می‌دانند.
رسوب فکری داعش در جریان‌های اسلامی
دکتر محمود کلاه‌چیان، دیگر سخنران این همایش با اشاره به جریان شناسی گروه‌های تکفیری گفت: ۳ مفهوم را باید درک کنیم تا این موضوع را مورد مطالعه قرار دهیم، این ۳ مفهوم عبارتند از : سلف، تکفیر و مفهوم جدیدی که با عنوان داعش، منطقه را دچار اختلال کرده است.
وی افزود: سلف شعاری است که همه جریانات تکفیری سیاسی و جهادی مبتنی بر آن عمل می‌کنند. سلف در حقیقت مفهوم مشترک بین همه جریان‌های تکفیری و از نظر لغوی به معنای «پیشین» است، اما از نظر اصطلاح، سلف هر آن چیزی است که در ۳ قرن اول اسلام وجود داشته است. سلفیان از قرن اول به عنوان صحابه، از قرن دوم به عنوان تابعین و از قرن سوم به عنوان تابعینِ تابعین یاد می‌کنند.
کلاه‌چیان با بیان اینکه سلفی‌گری انواع مختلفی دارد اظهار کرد: یکی از انواع سلفی‌گری، تکفیری است که در آن طرف مقابل کافر و مرتد در نظر گرفته می‌شود و سلفیان در آموزه‌هایشان چنین رویکردهایی را مورد توجه قرار می‌دهند. اولین نشانه‌های سلفی‌گری تکفیری را در تاریخ وهابیت می‌بینیم. نوع دیگر سلفی‌گری، سلفی‌گری تبلیغی است و در آن بیشتر به دنبال رشد اندیشه‌های خود هستند تا مبانی سلفی‌گری ترویج پیدا کرده و شبهه افکنی انجام شده است. نوع سوم هم سلفی‌گری سیاسی است که بیشتر در پی کشف قدرت سیاسی است، جمعیت علمای اسلام در پاکستان نمونه بارزی از این حوزه است و اخوان‌المسلمین قبل از ترور انورسادات در این گروه قرار می‌گیرد.»
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه سلفی‌گری اصلاحی، رویکرد نزدیکی و همکاری بین ادیان را مورد توجه قرار می‌دهند گفت : «سلفی‌گری جهادی نیز رویکرد مبارزه دارد، اگر در این جریان گونه‌شناسی تکفیری موردتوجه قرار بگیرد، باید رویکرد را بررسی کنیم، دیدگاه اول تکفیر را بر تفاوت‌ها و اختلافات مذهبی مبتنی می‌داند، مثل رویکرد اختلاف بین شیعه و سنی، اتفاقاتی که در منطقه شاهد آن هستیم حول این رویکرد انجام می‌شود. دیدگاه دوم ریشه را سیاسی در نظر می‌گیرد و به اختلاف مذاهب ارتباطی ندارد، این نگاه می‌خواهد نه صاحب قدرت، بلکه شریک قدرت باشد. داعش معتقد است خلیفه هر آن فردی است که دارای شمشیر بوده و شمشیر او بر دیگران غالب باشد، به همین دلیل بقیه باید تابع آن باشند، رویکرد داعشیان قهر و استیلا در بالاترین سطح است و نمایش خشونت در فعالیت آنها به این طریق توجیه می‌شود.
وی با اشاره به ویژگی‌های خاص نسل سوم القاعده اظهار کرد : «آنها اصالت سرزمینی برای برپایی خلافت دارند، آنها نابودی دشمن نزدیک خود را در اولویت قرار داده‌اند. عملگرایی مطلق و فقر شدید دانش فقهی، جوان‌گرایی و یارگیری از میان جوانان اروپایی و آسیایی، تکفیرگرایی و تاکید بر جهادیت‌های قرآنی، عدم تمرکز و واگذاری اختیارات به حاکمان محلی از دیگر خصوصیات آنهاست.
کلاه‌چیان با بیان اینکه داعش یک جریان رسوب‌یافته فکری است گفت : آنچه داعش را خطرناک می‌کند حضور نیروهای آنها نیست، آنها به شدت در عملیات روانی قوی هستند و توانسته‌اند چهره خطرناکی از خود نشان دهند، آنچه داعش را خطرناک می‌کند رسوب فکری این گروه در کشورهای دیگر است. این جریانات که تا پیش از این نمونه نداشته می‌تواند جریان‌های اسلامی دیگر را در منطقه به قهقهرا ببرد. جریان داعش جریانی نیست که به راحتی از بین رود، اگر وحدت کشورهای اسلامی شکل نگیرد و رویکردهای فقاهتی در دین برجسته نشود، تمام کشورهای اسلامی و بعد از آن کشورهای اروپایی درگیر مشکل خواهند شد.
لزوم نمایش اسلام رحمانی به شکل عینی
حجت‌الاسلام محمدرضا زائری نیز در این همایش با اشاره به خطرناک بودن شرایط منطقه گفت: برخی از ما با بی‌اعتنایی با مسائل عالم برخورد می‌کنیم، مسئله داعش جدی است و مشکل تنها این نیست که ممکن است این گروه به مرزهای ما حمله کند بنابراین نباید بی‌تفاوت باشیم. داعش با نظم و جدیت عمل می‌کند و اگر قرار باشد همایشی بسیار بزرگتر برگزار شود و تنها به تحلیل و بررسی چگونگی جذب دختران جوان اروپایی به این گروه بپردازد، باز هم به راحتی به نتیجه نمی‌رسیم.
وی اضافه کرد: نکته بعدی این است که تا ما نسخه اسلام رحمانی خود را در عمل نشان ندهیم، هیچ اتفاق مثبتی نمی‌افتد. ملت دنیا منتظر سخنرانی نیستند بلکه باید اقدامی عملی صورت گیرد.
حجت‌الاسلام زائری اظهار کرد: فکر نکنیم که این جلسات مختص ماست و فقط ما نگرانی داریم، بسیاری از مسلمانان دیگر در کشورهای مختلف بر این موضوع توجه دارند. حتی مقامات کشورهای خارجی از مردم می‌خواهند در برابر تندروی‌ها مقاومت کنند و سیاست‌های رسمی هم در این رابطه تدوین می‌شود.
وی با اشاره به ویژگی‌های داعش گفت: باید به این نکته توجه کنیم که هر چند در بدنه بخش زیادی از این گروه، قرآن اصلا مطرح نیست، باید بپذیریم که تعداد زیادی از آنها هم قرآن را خوانده‌اند. مسئله دانستن آیات نیست، مورد مهم این است که این فهم عملیاتی شود.
زائری افزود: در این نکته تردیدی نیست که پیام دین برای انسان رحمت است، این تعبیری قرآنی است که مشهور است و از طرف دیگر از مردم خواسته شده همین رفتار را در زندگی خود پیاده کنند و رحمت در زندگی روزمره ما دیده شود. آیات قرآن کریم به ما می‌گوید که آنها که دلهای بیمار دارند به متشابهات توجه می‌کنند اما این اهل بیت(ع) هستند که مفسران قرآن هستند. مخاطب پیام الهی انسان و قرار است دین با فطرت انسان سازگار باشد، توصیه‌های زیادی به مهربانی و رحمت در این دین وجود دارد.
زائری با بیان اینکه نمی‌توان انکار کرد اسلام بین جماعتی از مخاطبین نازل شده که بیشترین تندخویی و تندمزاجی را دارند گفت: اگر با کارشناسان مردم‌شناسی فرهنگی صحبت کنید، بر اثر جغرافیای عربستان بر خلق و خوی مردم تاکید می‌کنند. اقتضای شرایط آن زمان این است که قرائتی از قرآن برای حذف فیزیکی و جنایت به اشتباه اتخاذ شود. آنچه که از پیامبر و اهل بیت(ع) می‌بینیم، ارائه نسخه عملی اسلام رحمانی است و از شیعیان هم می‌خواستند محبت مردم را جذب کنند و زحمت بکشند تا مردم دوستدار این مکتب باشند.
وی در ادامه سخنانش گفت: اگر هر کدام از ما تجربه‌ای منفی و ناخوشایند مثلا از دو نفر بودایی یا دو نفر ژاپنی داشته باشیم، به طور طبیعی بر اساس آن تجربه، درباره بودایی‌ها و ژاپنی‌ها حکم می‌کنیم. امروز در دنیا نه چند تجربه محدود، بلکه تجربه‌های متعدد برای مخاطب بین‌المللی به اسم اسلام شکل می‌گیرد و هر روز این پیام‌ها مثل یک بمباران منظم ذهن مردم را شست‌وشو می‌دهد، آنها تجربه‌های متعددی از آدم‌کشی، جنایت را به اسم اسلام می‌بینند و اسلام به این عنوان برایشان معرفی می‌شود. اگر بخواهیم مقابله کنیم، با سخنرانی و فرمایشات اتفاقی نمی‌افتد، باید تجربه‌های عینی، مستندسازی، داستان‌نویسی و آثاری داشته باشیم که دست به دست، حداقل در فضای مجازی به دست مخاطب برسد.
حجت‌الاسلام زائری با بیان اینکه تنها راه مقابله با داعش در حوزه رسانه‌ای، اقدامات حساب‌شده است اظهار کرد: درحوزه رسانه‌ای باید نمونه ملموس به مخاطب بین‌المللی ارسال شود، تنها در این صورت است که شاید قدری از آن پیام منفی که ساخته شده، پاکسازی شود. فعالیت رسانه‌ای داعش در حوزه رسانه‌ای برخلاف تصورها حرفه‌ای است، آنها افراد هوشمندی هستند و باید با آنها هوشمندانه مواجه شویم.
نظر شما