خودمداری فردی در جامعه ایران توسعه يافته است

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «کنکاشی در شخصیت ایرانی؛ از فردگرایی غربی تا خودمداری شرقی» ‌‌شنبه ۲۰ تیر ۹۴، با حضور حسن قاضی مرادی، پژوهشگر علوم اجتماعی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدی این نشست، حسن قاضی مرادی با اشاره به تعریف خودمداری گفت: در زبان فارسی معادل‌‌هایی برای خودمداری است مانند تک‌روی، خودسری و خودمحوری. خودمداری، معرف گرایشی جامعه‌‌شناختی و روان‌شناختی در یک فرد است. خودمداری به این معنی است که فرد، زندگی را در راستای رفع نیازها و منافع شخصی خود پیش ببرد و با هر مساله‌‌ای که مواجه می‌‌شود، آن را به یک مساله شخصی تبدیل می‌‌کند.

اين پژوهشگر با اشاره به سه نوع جامعه «سنتی»، «در حال گذار» و «مدرن» بیان کرد: در ایران از دوره باستان تا دوره نهضت مشروطه، جامعه ایران یک جامعه سنتی بوده و بعد از نهضت مشروطه وارد دوره در حال گذار شده‌‌ایم و هنوز هم در مرحله گذار هستیم.

قاضی مرادی ویژگی‌‌های جامعه سنتی و مدرن را این‌‌گونه برشمرد: در جامعه سنتی تولید اقتصادی مبتنی بر تولید کشاورزی است و مناسبات اقتصادی برپایه مناسبات فئودالی است. در این جامعه، هویت جمعی، غالب است. در جامعه مدرن، تولید اقتصادی، مبتنی بر تولید صنعتی است و مناسبات اقتصادی برپایه مناسبات سرمایه‌‌داری است. در این جامعه، هویت فردی، غالب است.

این پژوهشگر با طرح این سوال که آیا در جامعه سنتی ایران خودمداری وجود داشته است یا خیر؟ افزود: از لحاظ سیاسی مهم‌ترین عامل خودمداری، حکومت استبدادی بوده است. در حکومت استبدادی، قدرت از لحاظ ساخت، مطلق است. حکومت استبدادی حکومتی است که حوزه عمومی جامعه را محدود می‌‌کند. حوزه عمومی یا جامعه مدنی حلقه واسط بین فرد و حکومت است. بنابراین در حکومت‌‌های استبدادی، ارتباط مردم با حکومت ارتباطی یک به یک است. در جوامع سنتی، حکومت استبدادی با توده مردم در ارتباط نیست و ارتباطی که بین حکومت و مردم است، بیشتر با عناصر دیوان‌‌سالاری و نیروهای نظامی است.

در ادامه نشست، قاضی مرادی با توصیف جوامع اروپایی تصریح کرد: در جوامع اروپایی تا سده ۱۶ و ۱۷ مناسباتی که وجود دارد، مناسباتی سنتی است و سده‌‌های ۱۷ و ۱۸ دوره گذار  جوامع است و بعد از انقلاب فرانسه با تشکیل دولت‌‌های لیبرال، دوره مدرن آغاز می‌‌شود. بعد از نهضت مشروطه، جامعه ایران به سمت جامعه لیبرال پیش می‌‌رود ولی مشروطیت دوام پیدا نکرد و بعد از مدتی تبدیل شدن به جامعه لیبرال نيز با شکست مواجه شد، زیرا حوزه عمومی در این جامعه از بین رفت و خودمداری فردی بیش از پیش توسعه پیدا کرد.