به گزارش خبرگزاری مهر، اینک به معرفی حجت الاسلام شریعتی و تحقیق وی می پردازیم.
عنوان پژوهش: انتخابات از نگاه فقه
پژوهشگر: روح الله شریعتی (۱۳۴۷) / پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی)
تحصیلات حوزوی: خارج فقه و اصول/ تحصیلات دانشگاهی: کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه مفید قم.
سوابق پژوهشی: عضویت در گروه علمی فقه سیاسی پژوهشکده علوم واندیشه اسلامی قم، عضویت در انجمن حقوقدانان حوزه، عضویت در انجمن مطالعات سیاسی حوزه، عضو هیئت علمی گروه فقه سیاسی پژوهشکده علوم واندیشه اسلامی، عضو شورای علمی گروه فقه سیاسی پژوهشکده علوم واندیشه اسلامی قم.
تالیفات: اندیشه سیاسی محقق حلی، حقوق و وظایف غیرمسلمانان در جامعه اسلامی، اندیشه سیاسی علامه بحرانی، اندیشه سیاسی علامه سید محمد کاظم یزدی، قواعد فقه سیاسی، اقلیت های دینی، چشم انداز امام علی در اقلیت‌های دینی.
چکیده:
پژوهشی درباره انتخابات، یکی از شیوه های سهیم دانستن مردم در حکومت از دیدگاه فقه شیعه است. قائل شدن حق مشارکت برای مردم از جمله حقوقی است برای افراد یک جامعه به رسمیت شناخته می‌شود و دولت‌ها موظف به شناسایی و رسمیت دادن به این حق مردم هستند. یکی از جلوه های این حق، برگزاری انتخابات و انتخاب شکل نظام، مدیران، قانونگذاران، کارگزاران، تعیین سیاست‌ها و تصمیمات حساس و ... است. از دیدگاه پژوهشگر، این امر فواید زیاد و گاه مضرات و اشکالاتی برای جامعه و حکومت به همراه دارد. فوایدی همچون: پیشگیری از دیکتاتوری حاکمان، افزایش رضایتمندی مردم از حکومت، انتخاب مدیران شایسته، اتخاذ سیاست‌های مستدل و شفاف و عالمانه و... البته اشکالات و آسیب‌هایی نیز از قبیل تاثیر پذیری عامه مردم نسبت به تبلیغات و تخریب افراد ناکارآمد به عرصه اجرایی، ممکن است به همراه داشته باشد.
امروزه این روش به دلیل رجحان مزایا و آثار مثبت در اکثر جوامع با استقبال مواجه شده و مردم، دخالت در سرنوشت خویش را به عنوان حق لازم الرعایه از حاکمان طلب می کنند. مهمترین ویژگی این پژوهش را می توان در پاسخ دادن به یکی از بحث برانگیزترین موضوعات سیاسی و اجتماعی عصر جدید دانست: حکم فقهی انتخابات در عرصه‌های مختلف چیست؟ آیا می‌توان انتخاب مردم را منشا مشروعیت برای سپردن مدیریت‌های کلان کشور اسلامی دانست؟ شرایط انتخاب شونده و انتخاب کننده چیست؟ رای دادن حق است یا تکلیف؟
این پژوهش از یک مقدمه و چهار بخش با این عناوین تشکیل شده است: مفاهیم و کلیات (انواع مشارکت، اشکال انتخابات، نظام‌های انتخاباتی، موارد انتخابات)، مبانی فقهی انتخابات (اعتبار رای اکثریت، شوری و مشورت، بیعت و...)، عرصه‌های انتخابات (همه پرسی یا رفراندم، انتخاب قانون گذار، انتخاب حاکم و...)، مسایل انتخابات (شرایط انتخاب کنندگان، شرایط انتخاب شونده، فروعاتی از انتخابات از دیدگاه فقه).
جمع بندی و نتیجه گیری پژوهشگر در پایان این چنین است: حضور و نقش مردم در حکومت، حق مردم است. منافع جمعی شرکت و حضور مردم در حکومت بیش از مضار آن است. مشارکت دادن مردم در قالب یک انتخابات سالم در بقا و دوام حکومت موثر است. رای دادن حق فرد است نه تکلیف او. البته گاهی ممکن است شکل تکلیف به خود بگیرد، ولی به هر حال در شمار حقوق فرد به حساب می‌آید. در اسلامی بودن یا نبودن نظام نمی‌توان رای گیری کرد، زیرا در جامعه اسلامی حکومت نیز باید بر اساس اسلام که نظر اکثریت است باشد، ولی در بحث شکل حکومت می‌توان گفت که این امر به نظر عموم محول شده، چرا که در منابع اسلامی شکل و قالب خاصی برای حکومت در نظر گرفته نشده است. اصل بر علنی بودن رای است نه مخفی بودن آن. با استناد به قاعده لاضرر و حرمت اغراء به جهل، فریب مردم و ایراد ضرر ممنوع است. برای اطمینان از صحت انتخابات لازم است نظارت بر اجرای صحیح آن با دقت انجام پذیرد.
نظر شما