خبرنگار تئاتر "مهر": شرط اول پذيرفتن دبيري جشنواره تئاتر فجر سياستگذاري جشنواره جدا از سياست‌هاي مركز هنرهاي نمايشي بود، اما با برگزاري اين جشنواره اين طور به نظر مي‌رسيد كه در بسياري موارد برنامه‌ريزي‌هاي شما بر اساس سياست‌گذاري‌هاي مركز هنرهاي نمايشي است.
حسين مسافر آستانه: به هر حال تئاتر در كيفيت اجرايي برنامه ها تحت شرايط كلي و برنامه ريزي هاي سالانه مركز هنرهاي نمايشي قرار مي گيرد، اما معتقدم در اين جشنواره شروط اصلي من براي دبيري جشنواره محقق شد. زيرا مهمترين شرط من كه ديگر جشنواره به روال سال هاي گذشته برگزار نشود و بحث پذيرش متون و بازخواني كه در سال هاي گذشته حرف و حديث هاي زيادي با خود داشت را حذف كنيم، انجام شد. همچنين من معتقد بودم بازبيني هاي 50 تا 60 گروه در زمان بسيار اندك مانند سال هاي گذشته موجب بروز مشكل مي شود، بنابراين اين نيز تغيير كرد. پس شرط اصلي من انتخاب آثار جشنواره از طريق اجراي عمومي بود و اين شرط محقق شد. تقاضاي ديگر من هم دبيرخانه بود كه آن را به طور مستقل خارج از كادر مركز هنرهاي نمايشي انتخاب كنم تا جشنواره تئاتر فجر را كارمندي برگزار نكنم و با تعدادي بسيار كم نيرو اما با كار شبانه روزي سعي كردم دبيرخانه را اداره كنم و اين امر هم محقق شد. يكي ديگر از شروط من اين بود كه نمايش ها به صرف انتخاب در جشنواره هاي ديگر در جشنواره تئاتر فجر حضور پيدا نكنند و شرط انتخاب را براي آثار شهرستان ها هم اجراي عمومي باشد كه اين نيز محقق شد و انتخاب آثار شهرستاني هم توسط هيأت انتخاب جشنواره صورت گرفت.
يعني همه كارهاي شهرستاني قبل از حضور در جشنواره اجراي عمومي شده اند؟
بله!
پس چرا برخي نمايش هاي شهرستاني منتخبين جشنواره هاي استاني بودند؟
برگزيده بودن جشنواره صرفا دليل انتخاب در جشنواره تئاتر فجر امسال نبوده است و اين نيز بر مبناي يكي از تغييرات جشنواره امسال بود كه اعمال شد و ما آثار شهرستان ها را بر اساس معيار اجراي عمومي انتخاب كرديم ما حدود 77 تا 78 نمايش داشتيم كه منتخب جشنواره هاي استاني بودند، اما از ميان آنها تنها 12 نمايش كه اجراي عمومي شده بود به جشنواره بيست و چهارم راه پيدا كردند.
ولي من از دو كارگردان شهرستاني شنيدم كه نمايش هاي آنها اجراي عمومي نشده بود.
همه نمايش ها اجراي عمومي شده، حتي نمايش هايي كه به جشنواره راه پيدا نكردند در شهرستان خود اجراي عمومي شدند. حالا ممكن است در اين ميان يك يا دو شهرستان استثنا وجود داشته باشد، اما اين بنا گذاشته شده و احتمالا در سال هاي آينده شاهد آن خواهيم بود.
البته اجراي عمومي در شهرستان در سال هاي گذشته و دوره هاي قبل از جشنواره بيست و سوم فجر هم وجود داشت.
بله اما به طور استثنا در مورد چند شهرستان و چند گروه اجراي عمومي وجود داشت. مثلا در تبريز و قم اين روال بود، اما به عنوان يك روال عمومي و شرط حضور در جشنواره تئاتر فجر براي اولين بار در جشنواره امسال اتفاق افتاد. من اميدوارم در سال آينده اين برنامه در شهرستان ها با استحكام و دقت بيشتري دنبال شود و اين برنامه نهادينه شود. من فكر مي كنم با اين برنامه مدير كل هاي استان ها نيز موظف مي شوند با دادن اجراي عمومي از گروههاي شهرستاني حمايت بيشتري كنند. در كل بايد بگويم بيشتر شروط و برنامه هاي من براي برگزاري جشنواره امسال انجام شد، هر چند در انجام برخي از آنها شدت و ضعف وجود داشت و اين تغييرات براي اولين بار نظرات موافق و مخالف زيادي را برانگيخت و لازم بود تا با پافشاري بيشتر اين جشنواره برگزار شود و نتايج آن مورد بررسي قرار گيرد، اين تغيير روال تاكنون رضايتبخش بود و خوشبختانه اكثريت با اين تغيير موافق هستند چون به نفع تئاتر تمام مي شود.
شما گفتيد اين برنامه ريزي تاكنون كاملا رضايتبخش بوده، اما ما مي ديديم غير از بخش اجرايي جشنواره در بخش كيفي و انتخاب آثار چندان استقلالي نداشته ايد و نمايش ها بر اساس قوانين نظارتي و سياستگذاري هاي مركز هنرهاي نمايشي انتخاب شده است.
قطعا اينطور بوده، از ابتدا هم قرار نبوده خارج از آيين نامه هاي شوراي نظارت عمل شود، طبعا ما در كليت فعاليت هاي تئاتري كشور بايد بر اساس و معيار و ضوابط شوراي عالي انقلاب فرهنگي و شواري نظارت و ارزشيابي عمل كنيم و هيچ اصرار به اجرايي خارج از اين قواعد نداشته باشيم، زيرا فعاليت تئاتري يك جريان قانونمند است كه بايد بر اساس قانون حركت كند، برنامه ريزي هاي شوراي سياستگذاري مركز هم بر اساس قانون است و آنچه قانون شوراي نظارت و ارزشيابي اعمال مي كند، يك آيتم مورد نظر ما بوده است.
غير از آيين نامه شوراي نظارت، سليقه (مركز هنرهاي نمايشي) چقدر مؤثر بوده است؟
بحث كارشناسي، بحث ديگري است. در بحث كارشناسي ما به نتيجه مي رسيم كه تيمي كارشناسي كه از نظر دانش و تجربه قبولش داريم را جهت انتخاب آثاري براي جشنواره تعيين كنيم. حالا ممكن است اين تيم كارشناسي با كارشناسان ديگر يا تيم هاي كارشناسي ديگر نظرات مختلف و متفاوتي داشته باشند و اين به معناي معيار قرار دادن سليقه نيست.
در واقع شما تيم كارشناسي خود را با آزادي كامل و بدون دخالت مسئولان مركز هنرهاي نمايشي انتخاب كرديد؟
بله كاملا آزاد تيم خود را انتخاب كردم.
نمايش هاي انتخاب شده براي جشنواره فقط از ميان آثار اجراي عمومي مهر ماه 84 به بعد بود؟
بله. در اين دوره جشنواره ما تنها نمايش هاي نيمه دوم 84 را انتخاب كرديم، چون اين تغيير روال نيازمند زمان بود. ما هنوز متعهد اجراي عمومي نمايش هاي شركت كرده در جشنواره بيست و سوم بوديم و نمي توانستيم با اين تغيير روال نمايش هاي دوره بيست و سوم را كه بايد اجراي عمومي مي شدند را ناديده بگيريم. كمك مركز هنرهاي نمايشي در اين ميان بسيار مؤثر بود، زيرا توانست به طوري برنامه ريزي كند كه در يك نيم سال به تمام تعهدات خود در مقابل گروههاي جشنواره بيست و سوم عمل كند. بنابراين ما هم براي انتخاب نمايش هاي اجراي عمومي فقط يك نيم سال فرصت داشتيم، قطعا اين برنامه در سال آينده اجراهاي عمومي تمام نمايش هاي طول سال است.
برخي كارگردانان مي گفتند نمايش ما به دليل آماده نبودن دكور يا از بين رفتن لباس نتوانسته به جشنواره راه پيدا كند. آيا آماده بودن دكور و لباس نمايش هم ملاك شما بوده و به همين دليل بيشتر نمايش هاي دي ماه (ماه آخر نزديك به جشنواره) در جشنواره حضور داشتند؟
اصلا اينطور نبوده، همه نمايش ها به دليل آنكه اجراي عمومي شدند، دكور داشتند و دكورشان نگهداري شده بود و در جشنواره نهايتا با تغييرات اندكي در دكور امكان اجراي عمومي پيدا مي كردند. بنابراين همه نمايش ها از ميان آثار اجراي عمومي در سطح تالارهاي شهر انتخاب شدند و اگر نمايش هاي انتخاب شده براي جشنواره بيشتر از ميان آثاري است كه در نزديكي هاي جشنواره اجراي عمومي شده اند به اين دليل بود كه اين آثار از كيفيت بيشتري برخوداربودند و دليل آن نزديك بودن زمان اجرايي آنها با زمان جشنواره نبوده، زيرا آثاري هم بودند كه تا روز قبل از جشنواره روي صحنه بودند اما امكان اجراي عمومي را پيدا نكردند.
معيار انتخاب آثار از نظر شما براي بيست و سومين جشنواره تئاتر فجر چه بود؟
معيار ما كيفيت آثار هنري و نوعي ارائه كار و تخصص هاي فني و هنري آثار بود و چون آثار اجراي عمومي شده از قبل توسط مركز هنرهاي نمايشي از نطر محتوايي مورد ارزيابي قرار گرفته بود و نمايش ها چون پس از توليد انتخاب شده بود بنابراين معيار محتوايي نمي توانست مد نظر ما باشد و در مرحله جشنواره نيز جهت دهي خاصي نداشتيم. بنابراين بي دغدغه فقط به كيفيت نمايش ها فكر كرديم.
آيا مخاطب هم معيار انتخاب آثار بود؟
مخاطب يكي از معيارهاي انتخاب براي ما بود.
اما بيشتر اين نمايش هاي انتخاب شده ضعف اجرايي و كيفي داشتند.
اين بهترين اجراهاي سال بوده و اين كه ضعف داشته اند يك نظر شخصي است. بهترين اجراهاي سال به معناي بهترين اجراهاي دنيا نيست بلكه اين بهترين اجراهاي سال كشور ماست. حالا ممكن است ضعف هايي هم داشته باشد اما اين بهترين اجراها توسط هيأت كارشناسي انتخاب شده است.
به هر حال، ما در شكل برگزاري جشنواره تئاتر فجر تغيير داديم كه به سمت ارتقاء كيفيت آثار جشنواره فجر پيش برويم.
دقيقا اينطور است و من معتقدم آثار هيچ جشنواره اي به اندازه آثار اين جشنواره كيفيت لازم را نداشته است. در جشنواره هاي قبل آثار ضعيفي بودند كه پس از جشنواره در اجراي عمومي ضعف هاي آنها برطرف مي شد و ما با يك شگفتي مواجه مي شديم. اما امسال برعكس شده بود و آثار در اجراي عمومي به يك توانايي لازم رسيد و نمايش هاي بدون نقص يا كم نقصي اجرا شد.
پس علت ضعف بخش توليدات جديد جشنواره بيست و سوم هم همين بوده است؟
به نظر مهمترين ضعف اين آثار اين بوده كه در كنار نمايش هايي قرار گرفته اند كه با آمادگي قبلي به جشنواره راه پيدا كرده اند و با توجه به كارگردانان حرفه اي و باتجربه اين نمايش ها مي توان به اهميت اين تغيير شيوه انتخاب از اجراي عمومي به جشنواره پي برد. من اميدوارم در جشنواره هاي سال هاي آينده ما ديگر توليدات جديد براي جشنواره نداشته باشيم و نمايش ها بر اساس اجراي عمومي انتخاب شوند.
پس بضاعت تئاتر ما در سال 84 همين بوده است؟
به نظر من بهترين بوده و نگاه تحقيرآميز شما را اصلا قبول ندارم. به نظر من بهترين ها انتخاب شده اند.
قبل از جشنواره با برخي از اعضاي هيأت داوران شما كه گپ مي زدم قريب به اتفاق در مورد فلان نمايش معتقد بودند از نظر مثلا كارگرداني بسيار ضعيف است، يا نقدهاي مثبتي در مورد اين نمايش در طول اجرا نوشته نشد. بعد اين نمايش به جشنواره آمد و اتفاقا در همان بخشي هم كه ضعيف شمرده مي شد، برگزيده شد.
من صد در صد با شما مخالفم، من تمام نمايش ها را ديده ام و معتقدم بهترين ها انتخاب شده اند. دلايل كارشناسي دارم و شما هم بايد با من بحث كارشناسي كنيد و بگوييد چرا فلان نمايش ضعيف است؟
من نظرات خودم را در زمان اجراي عمومي طي گفتگو با كارگردان و نقدهايم نوشته ام. شما در مقام دبير جشنواره از آثار جشنواره خود دفاع مي كنيد و اين يك نظر شخصي است؟
مي خواهيد من نظر شما را بگويم.
اينطور نيست.
شما يا به عنوان كارشناس بحث كنيد يا به عنوان خبرنگار؟
به عنوان خبرنگار با شما گفتگو مي كنم.
اگر خبرنگار هستيد حق نداريد نظر من را ناديده بگيريد و نظر كلي بدهيد. بايد سئوال كنيد من هم پاسخ بدهم.
به هر حال بخشي از گفتگوي يك خبرنگار تحليل كارشناسي و گفتگو است و قرار نسيت من فقط سئوال بپرسم.
درست است. ما باهم گفتگو مي كنيم، اما نبايد نظر شخصي خود را به طور كلي بگوييد.
اگر سئوال من شما را نارحت كرد ببخشيد، قصدي نداشتم. اگر اجازه مي دهيد سئوال ديگر خود را بپرسم. آيا تنوع آثار نمايشي هم يكي از معيارهاي شما بوده است؟
بله! ما بايد همه گونه هاي تئاتري كه در ايران دارد تجربه مي شود، در جشنواره فجر در نظر داشته باشيم و قرار نيست فقط گونه هاي خاصي از نمايش ها را در جشنواره اجرا كنيم. حتي به ما انتقاد شد كه چرا در جشنواره نمايش عروسكي داريد، مگر نمايش عروسكي براي خود جشنواره ندارد؟ و ما گفتيم جشنواره تئاتر فجر بايد برآيند يك سال تئاتر كشور را اعم از عروسكي، آييني و غيره با تمام شكل هاي اجرايي هنرمندان ايراني در خود نشان دهد.
ادامه دارد ...
نظر شما