خبرگزاری مهر- گروه استانها: آذربایجان غربی سالانه با تولید افزون بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سیب سهم ۳۵ تا ۴۵ درصدی سیب تولیدی و قطب اول کشور را از آن خود کرده اما این افزایش تولید با وجود مرغوبیت و کیفیت بالا نه تنها سودی برای اقتصاد کشاورزی و باغداران استان نداشته بلکه به یکی از دغدغه های اصلی مسئولان تبدیل شده است.
استان گسترش باغات و افزایش میزان تولید سیب را در حالی سالانه تجربه می کند که اشتغال بیش از ۸۰ هزار خانوار به صورت مستقیم از طریق تولید محصولات باغی تامین می‌شود اما این افزایش چند سالی است به کابوس نبود مشتری و بازار مناسب، متضرر شدن اقتصاد کشاورزی و باغداران استان بدل شده کابوسی که امسال نیز با توجه به فراهم نبودن زیرساخت های صادراتی همچون زخم کهنه ای سرباز خواهد کرد.
نبود برنامه ریزی برای حمایت از تولید، عقب ماندن در رقابت با محصول خارجی، بسته بندی نامناسب محصول، منطقی نبودن قیمت‌ها با توجه به هزینه تولید و در برخی موارد همسان نبودن کیفیت سیب داخلی با نمونه‌های خارجی از جمله دل مشغولی‌های موجود در بحث بازار سیب یکی از محصولات استراتژیک استان و کشور به شمار می‌رود.
وجود مشکلات حمل و نقل به همراه صرف زمان طولانی برای طی رویه های صادراتی از جمله تخلیه و بارگیری مجدد در پایانه ها و بازارچه های مرزی، افت و تلفات محصولات کشاورزی و تحمیل هزینه اضافی برای صادرکنندگان نیز از دیگر مسایلی است که این مشکل را تشدید می کند.
متاسفانه اگر غفلت و بی توجهی مسئولان کشوری و استانی را به این مشکلات اضافه کنیم خیلی نباید منتظر ماند تا نه تنها بازارهای جدید از سیب های ایرانی محروم باشند بلکه بازارهای سنتی سیب کشور از جمله عراق، ترکیه و افغانستان و... را نیز از دست بدهیم.
بازاریابی و صادرات از مشکلات قابل توجه محصول سیب در آذربایجان غربی است
مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی معتقد است امروز محصولات کشاورزی به خصوص سیب با مشکلات متعددی از جمله بازاریابی، صادرات، صنایع تبدیلی، وجود دلالان و واسطه‌ها، متضرر شدن کشاورز به جای سود آوری و... مواجه است.
عزیز امانی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه آذربایجان غربی قطب اول و مسلم تولید سیب به خصوص سیب مرغوب و با کیفیت است اظهارداشت: متاسفانه با وجود اینکه سیب‌های تولیدی استان از کیفیت و مرغوبیت بسیار بالایی برخوردار است اما در بازارهای جهانی سهم چندانی ندارد.
وی با اشاره به اینکه سالانه بیش از یک میلیون تن سیب در استان تولید و روانه بازار می‌شود گفت: از این میزان سیب تولیدی ۵۰۰ هزار تن سیب محصول ممتاز و در واقع درجه یک به شمار می‌رود که قابلیت صادراتی دارد اما مسائل و مشکلات پیش روی بازار سیب مانع این میزان صادرات محصول سیب در استان می‌شود.
امانی با اشاره به اینکه در استان ۱۲ کارخانه صنایع تبدیلی فعال است که صاحبان این صنایع با هم متحد بوده و در زمان برداشت و خرید محصولات کشاورزی به خصوص سیب در بحث تعیین قیمت به صورت مشترک حرکت می‌کنند افزود: این درحالی است که نزدیک ۷۰ تا ۸۰ هزار باغدار در استان مشغول کار هستند که هیچ اتحاد و نقطه مشترکی ندارند و تلاشی در این راستا انجام نمی‌دهند.
مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: این موضوع باعث شده هر سال محصولات تولیدی کشاورزان هیچ سودی برای آن‌ها نداشته و سود یکسال زحمت باغدار و کشاورز در یک روز به جیب دلالان و واسطه برود.
امانی ادامه داد: چون باغدار و کشاورز سودنمی کند و درآمد حاصله ناچیز است نمی‌تواند از تکنیک‌های روز و نوین در بحث باغداری و تولید محصول استفاده کند نمی‌تواند ارقام جدید و با کیفیت تولید کند علاوه بر این مسائل متعدد دیگری نیز زنجیروار دست به دست همه داده تا بازار محصولات کشاورزی به خصوص سیب با مشکل مواجه باشد.
سورت و بسته بندی نامناسب ضعف اساسی پیش پای صادرات سیب
در دو سال اخیر شایعاتی مبنی بر سرطانزا و آغشته به سم بودن سیب‌های تولیدی ایران به خصوص آذربایجان غربی دست به دست چرخید تا کشور عراق که یکی از بازارهای سنتی و مهم سیب‌های صادراتی کشور به خصوص استان بود را وادار کرد تمامی سیب‌های صادراتی استان را برگشت دهد.
هر چند حضور وزیر کشاورزی کشور عراق و بازدید از سردخانه‌های استان و سیب‌های نگهداری شده تا حدودی توانست دوباره این کشور را راغب به خرید سیب از آذربایجان غربی کند اما هنوز این ذهنیت در خصوص شایعات سالهای گذشته در بین خریداران سیب ایرانی و کشورهای همسایه باقی مانده است.
امانی در خصوص اینکه آیا توانسته‌ایم اعتماد کشورهای همسایه و بازارهای سنتی در زمینه کیفیت بالای محصولات تولیدی به خصوص سیب را جلب کنیم یا نه؟ گفت: سالهای گذشته گسترش شایعه کذب پخش شده در شبکه‌های مجازی مبنی بر سرطانزا بودن سیب تولیدی ایرانی به ویژه سیب قرمز به دلیل استفاده از واکس‌های براق کننده سبب کاهش سرانه مصرف این محصول شد و باعث شد این محصول هم در بازارهای داخلی و هم خارجی خریداران خود را از دست بدهدکه سکوت وزارت بهداشت و درمان و سایر ارگان‌های مربوطه در برابر این اتهام نیز سبب دامن زدن به این موضوع شد.
وی با بیان اینکه دعوت و حضور از مقامات عراقی سال گذشته توانست جوابگوی کذب بودن شایعات باشد اظهار داشت: سیب تولیدی در آذربایجان غربی به هیچ عنوان آغشته به سم نیست و سیب به صورت ذاتی یک نوع موم تولید می‌کند که در لایه بیرونی آن قرار می‌گیرد و نقش محافظتی برای برخی آفات را دارد.
امانی سورت و بسته بندی نا مناسب را ضعف محصولات صادراتی استان دانست و یکی از دلایل آن را نبود اطمینان از بازار فروش و مطمئن نبودن تولیدکننده به بازگشت سرمایه گذاری انجام شده برای سورت و بسته بندی مطمئن برشمرد.
بالا بودن هزینه‌های تولید برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: سالهای پیش دستگاه‌هایی برای سورت و بسته بندی استفاده می‌شد اما به دلیل تفاوت نداشتن قیمت محصول سورت شده و عادی استفاده از آن کاهش یافت که امیدواریم با اجرای برنامه‌های آموزشی و حمایت‌های لازم برای راه اندازی واحدهای بسته بندی در سالجاری مشکلات بسته بندی محصولات تولیدی در استان تا حدود زیادی مرتفع شود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان مشکلات دیگر باغداران گفت: یکی از مشکلات اساسی در این بین هزینه‌های زیاد تولید برای کشاورزان است و قیمت نهایی به ۱۳ هزار تا ۱۶ هزار ریال می‌رسد که در مقایسه با کشورهای خارجی زیاد است.
وی استفاده از پایه‌های رویشی و ارقام زودبازده پاکوتاه که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند را از راهکارهای کاهش قیمت تمام شده دانست و گفت: باید صادرات از گمرکات استان به سرعت انجام شود تا کیفیت محصولات صادراتی پایین نیاید.
امانی مشکل بازار پس از تولید را چالش بزرگ بخش کشاورزی آذربایجان غربی عنوان کرد و افزود: پایین بودن قیمت فروش محصول نسبت به هزینه‌های تولید آن، نامشخص بودن وضعیت صادرات، بالابودن هزینه‌های تولید و پائین بودن توان مالی باغداران و همچنین ریزش‌های قبل از برداشت محصول از مهم‌ترین مشکلات باغداران استان به شمار می‌رود.
نبود الگوی کشت در آذربایجان غربی چالش اصلی پیش روی بازار سیب
مدیرعامل شرکت تعاونی باغداران ارومیه مهم‌ترین مشکل بازار سیب در استان را افزایش میزان تولید بدون برنامه ریزی و نبود الگوی کشت عنوان کرد و گفت: مهم‌ترین مسئله در خصوص محصول سیب این است که افزایش میزان تولید بدون ترویج، آگاهی و برنامه ریزی در استان صورت می‌گیرد.
امیرمرادی در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه اگر نیاز است افزایش تولید در یک محصول داشته باشیم باید از قبل به فکر بازار داخلی و خارجی آن نیز باشیم اظهارداشت: امسال بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سیب در استان تولید می‌شود که نیازمند چاره اندیشی اساسی در بخش صادرات است.
عضو اتحادیه سراسری باغداران کشور عنوان کرد: برای افزایش میزان صادرات باید بازارهای جدید و هدف مشخص و رایزنی‌های لازم صورت گیرد نباید منتظر باشیم بازارهای جدید سراغ محصولات تولیدی ما بیایند بلکه ما باید از تمامی ظرفیت‌ها برای جذب بازارهای جدید و جهانی نهایت استفاده را ببریم.
مرادی سورت و بسته بندی را مشکل بزرگ پیش پای بازار سیب استان برشمرد و افزود: متاسفانه در حال حاضر امکانات موجود در این بخش جوابگو نیست حتی اگر بازارهای جدید و جهانی برای محصول مرغوب و با کیفیت سیب تولیدی استان هم پیدا شود امکانات موجود اجازه صدور محصول را نمی‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه در این زمینه در سطح کشور ضعف کلی داریم و این مشکل تنها مربوط به آذربایجان غربی نیست گفت: جای تأسف دیگر اینکه به دلیل بسته بندی نامناسب نه تنها قادر به جذب بازارهای جدید نیستم بلکه در حال از دست دادن بازارهای سنتی سیب تولیدی استان در کشورهای همسایه از جمله عراق و ترکیه هستیم.
سیب‌های زیردرختی به جای محصول صادراتی در سردخانه‌ها ذخیره می‌شوند
مدیرعامل تعاونی باغداران ارومیه کارخانجات صنایع تبدیلی و نبود قیمت مشخص خرید را از دیگر چالش‌های پیش روی بازار سیب استان اعلام و اضافه کرد: نبود قیمت خرید مناسب و مشخص، وجود دلالان و واسطه‌ها در کنار وجود کارخانجات صنایع تبدیلی که نهایت تلاش را برای خرید ارزان محصولات کشاورزی از جمله سیب می‌کنند متاسفانه معضل حل نشده ای است که کشاورزان استان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
مرادی با اشاره به اینکه هم اکنون کارخانجات صنایع تبدیلی در استان با مشکل مالی و سرمایه در گردش مواجه بوده قادر به خرید محصولات کشاورزی به خصوص سیب با قیمت بالا نیستند گفت: این مشکلات موجب شده صاحبان این کارخانه‌ها تلاش کنند محصولات تولیدی از جمله سیب را با قیمت بسیار ناچیز خریداری کنند که در این راستا کشاورز برای متضرر نشدن سیب‌های با کیفیت پایین و زیر درختی را به امید فروش با قیمت بالادر سردخانه‌ها ذخیره می‌کنند.
وی افزود: ذخیره سازی سیب‌های با کیفیت پایین و عرضه آن‌ها در بازارهای خارجی و داخلی موجب می‌شود سایر سیب‌های تولیدی ممتاز و درجه یک استان نیز زیر سؤال رفته و بازاری برای عرضه نداشته باشند این افت کیفی آسیب اساسی به بازار سیب استان می زند.
مردای پیشنهاد داد که برای جبران این مشکل اگر صاحبان کارخانجات صنایع تبدیلی تنها ۱۰۰۰ ریال بیشتر سیب زیر درختی که هم اکنون با قیمت ۲۰۰۰ ریال خریداری می‌شوند خریداری کنند یعنی قیمت سیب زیردرختی خریداری شده به ۳۰۰۰ ریال برسد بخش اعظمی از مشکل افت کیفیت سیب در استان رفع می‌شود.
آذربایجان غربی اتحادیه منسجم و قوی در بخش کشاورزی ندارد
مدیرعامل تعاونی باغداران ارومیه نبود اتحادیه منسجم و قوی در بخش کشاورزی به خصوص سیب در استان را از ضعف‌های اساسی این بخش اعلام و اضافه کرد: هم اکنون تنها در ارومیه ۳۰ الی ۴۰ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی فعالیت می‌کنند که اگر آمار استانی را اضافه کنیم رسم قابل توجهی می‌شود اما متاسفانه با وجود این ظرفیت هنوز تشکل منسجم، قوی و استانی در این بخش نداریم.
مرادی خرد بودن باغات سیب در استان را از دیگر چالش‌های اساسی پیش روی بازار سیب استان عنوان کرد گفت: خرد بودن باغات سیب استان سبب شده کشاورزان به دلیل صرفه اقتصادی نداشتن از تکنیک‌های روز و مکانیزاسیون بخش کشاورزی نتوانند استفاده کنند و همچنان محصولات تولیدی افت کیفیت داشته باشند.
وی با اشاره به نامناسب بودن قوانین گمرکی در بخش صدور محصولات کشاورزی گفت: متاسفانه محصولات کشاورزی به ویژه سیب در مرزهای استان بدون توجه به فساد شدنی بودن آن‌ها هم پای صف‌های سیمان و سایر محصولات در صف‌های طویل قرار می‌گیرند که این امر موجب افت کیفیت محصولات می‌شود.
مرادی با اشاره به اینکه قرار گرفتن در صف‌های طولانی و انتقال چندباره محصولات کشاورزی در آن سوی مرزها موجب کاهش بازار پسندی محصولات از جمله سیب می‌شود عنوان کرد: به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های صادراتی و ماشین آلات مجهز صدور محصولات کشاورزی هر سال شاهد مشکلات متعدد در این بخش هستیم.
دلالان و واسطه‌های کشاورزی باید کنترل و ساماندهی شوند
مدیرعامل تعاونی باغداران ارومیه در خصوص مسائل و مشکلاتی که دلالان و واسطه‌های بخش کشاورزی بوجود می‌آورند گفت: به نظر من بر عکس اعتقاد برخی کارشناسان این بخش مبنی بر حذف دلالان و واسطه باید دلالان و واسطه‌ها در این بخش باشند تا بازارهای خارجی و داخلی محصولات کشاورزی از جمله سیب حفظ شود.
وی یاد آور شد: بنده معتقدم به جای حذف دلالان و واسطه‌های بخش کشاورزی باید این افراد و گروه‌ها ساماندهی و کنترل شوند تا بتوان ضمن شناسایی بازارهای جدید بازارهای سنتی خود را حفظ کنیم.
مرادی با انتقاد از بالا بودن تعرفه‌های سردخانه‌های استان افزود: متاسفانه تعرفه‌های سردخانه‌های استان امسال ۳۵ درصد افزایش داشته این در حالی است که قیمت خرید سیب درختی بدون افزایش همان قیمت سالهای گذشته است که این موضوع موجب متضرر شدن کشاورزان می‌شود.
وی سرما زدگی، بحث مدیریت آب در بخش کشاورزی، عدم آشنایی با نیاز بازارهای جهانی، بالا بودن هزینه‌های تولید در مقابل درآمد ناچیز فروش محصولات برای کشاورزان را از دیگر مسائل بازار سیب استان ذکر کرد و گفت: اما نه تنها این مشکلات بلکه سایر مسائل مطرح شده موجب نشده کشاورزان استان دست از تولید سیب مرغوب و باکیفیت استان بردارند بلکه امروز آذربایجان غربی با ۵۰ نوع سیب و سهم ۴۵ درصدی تولید این محصول در کشور چشم انتظار توجه ویژه مسئولان است.
مرادی استفاده از رایزن‌های بازرگانی کشور در جهت معرفی هر چه بهتر محصولات کشاورزی به خصوص سیب را یکی از راه‌های افزایش صادرات کشاورزی برشمرد و گفت: متاسفانه سایر کشورها به خصوص کشورهای همسایه با استفاده از تکنیک‌های جدید بازاریابی با وجود تولید محصولات بی کیفیت تر از سیب‌های تولیدی مرغوب کشور و استان سهم زیاد تری از ما در بازارهای جهانی دارند.
۲۳۰ هزارتن سیب مازاد تولیدی امسال نیازمند مدیریت اساسی است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز در خصوص مسائل و مشکلات پیش روی بازار سیب استان به خبرنگار مهر گفت: بر اساس پیش بینی کارشناسان امسال یک میلیون و ۳۲۷ هزار تن سیب درختی در ۵۶ هزار هکتار باغ سیب در آذربایجان غربی تولید می‌شود که ۳۵ درصد بیشتر از تولیدات پارسال است.
اسمعیل کریم زاده ادامه داد: این استان مقام اول تولید سیب درختی کشور را به خود اختصاص داده است و سطح زیرکشت باغات سیب استان ۷۰ هزار و ۷۴۴ هکتاربوده که سطح باغات بارور ۵۶ هزار و ۵۰۵ هکتار و مابقی غیر بارور است.
وی اضافه کرد: برآوردها نشان می‌دهد برای مصرف یک میلیون و یکصد هزار تن از سیب تولیدی آذربایجان غربی هیچ مشکلی وجود نداشته باشد ولی نگهداری و مصرف نزدیک به ۲۳۰ هزار تن باقیمانده این محصول مازاد بوه و باید مدیریت و کنترل شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی قیمت تمام شده سیب درختی استان را ۱۱۷۴ تومان عنوان و اضافه کرد: قیمت تولید این محصول درختی بالاست و قیمت فروش آن نمی‌تواند هزینه‌های کشاورزان را جبران کند که باید با اجرای طرح‌های مختلف و زمینه سازی برای صادرات این محصول از بروز خسارت به باغداران استان جلوگیری کرد.
کریم زاده قیمت خرید سیب صنعتی در مراکز خرید کنار جاده‌ها را ۱۷۰ تومان اعلام کرد و ادامه داد: قیمت تمام شده جمع آوری هر کیلو سیب صنعتی برای کشاورزان نزدیک به ۱۵۰ تومان است که این مبلغ جوابگوی هزینه و زحمات این عزیزان نمی‌باشد و مقرون به صرفه نیست.
وی با بیان اینکه بیشتر مشکلات موجود بعد از تولید و در مرحله فروش بوجود می‌آید و مشکلات موجود در مرحله داشت محصول نیز عموماً از عدم فروش و بازاریابی مناسب ناشی می‌شود افزود: افزایش میزان مصرف سرانه کشور نسبت به سایر کشورهای در حال توسعه با بالا رفتن توان خرید مردم و به کارگیری سیاست‌های حمایتی از قبیل توزیع سیب در سبد توزیعی مدارس، پادگان‌ها، مراکز آموزشی و درمانی و افزایش آگاهی‌های عمومی در خصوص مزایای مصرف سیب از طریق رسانه‌های جمعی می‌تواند در این خصوص راهگشا باشد.
کریم زاده راه اندازی واحدهای سورت و بسته بندی مناسب در سردخانه‌های استان، حمایت از صادر کنندگان با پرداخت جوایز صادراتی به موقع و برقراری استاندارد اجباری در صادرات سیب جهت حفظ بازار و حفظ آبروی محصول تولیدی استان را از دیگر راهکارهای عملی برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی استان عنوان کرد.
بسته بندی مناسب مناسب‌ترین گزینه حل مشکل صادرات سیب
در حالی که مسئولان و کارشناسان بخش کشاورزی عواملی چون نبود الگوی کشت، کارخانجات صنایع تبدیلی، افت کیفیت را در کنار نبود سورت و بسته بندی را از چالش‌های بازار سیب کشور و به تبع آن استان عنوان می‌کنند اما رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی تنها مشکل اصلی این بخش را نبود امکانات سورت و بسته بندی مناسب عنوان کرد.
جعفر صادق اسکندری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه متاسفانه تاکنون به دلیل نبود ماشین آلات، سورت و بسته بندی مناسب و ویژه صادرات موجب استان بازارهای جدید برای محصول مرغوب و با کیفیت سیب استان نداشته باشیم افزود: در حال حاضر نوع بسته بندی و ماندگاری محصولات کشاورزی به خصوص سیب استان نسبت به کشورهای منطقه و اروپایی در حد پایینی است.
وی با بیان اینکه استان به تبع آن کشور نیز از نبودن کانتینرها و کامیون‌های یخچالدران ویژه صادراتی رنج می‌برد عنوان کرد: نبود تکنولوژی روز در استان موجب شده با وجود اینکه برخی از کشورهای خارجی از جمله هندوستان که طالب سیب تولیدی مرغوب استان هستند در صدور این محصول با مشکل مواجه باشیم.
اسکندری با تاکید بر حفظ بازارهای سنتی محصولات کشاورزی از جمله سیب استان از جمله عراق و ترکیه اظهارداشت: متاسفانه مشکل دیگر کمبود سیب‌های ممتاز و درجه یک صادراتی است که باید در این خصوص نیز چاره اندیشی شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با بیان اینکه در دو سال اخیر به دلیل وجود برخی مشکلات برای سیب استان در صدور آن به کشور عراق افزود: غیر سال ۹۳ سالانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزارتن سیب استان به خارج از کشور صادر می‌شد ولی سال ۹۳ به دلیل وجود مشکل در کیفیت سیب‌های تولیدی کشور عراق محصول سیب صادراتی استان را بازگشت داد.
وی اضافه کرد: در این راستا با دعوت از مقامات کشاورزی عراق تلاش شد با بازدید از سردخانه و سیب‌های موجود امسال پیش بینی می‌شود این مشکل برطرف و شاهد برقراری مجدد صدور سیب به عراق و کشورهای همسایه باشیم.
اسکندری با اشاره به نامه نگاری و استفاده از رایزن‌های بازرگانی کشورمان برای شناسایی بازارهای جدید برای صدور محصولات کشاورزی خبر داد و گفت: از طریق وزارت امور خارجه و نیز نمایندگی آن در استان تلاش داریم بازارهایی در کشورهای روسیه و خلیج فارس پیدا کنیم.
گزارش: سکینه اسمی
نظر شما