به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" در نوزدهمين سخنراني موزه ملي تاريخ علوم پزشكي دكتر محمد مهدي گلمكاني، كارشناس اخلاق پزشكي، درباره "بررسي آيين نامه ها و دستورالعمل‌هاي اخلاقي در پژوهشهاي علوم پزشكي در ايران" سخنراني كرد.
دكتر گلمكاني در آغاز سخنش به برخي از مباحث فلسفه اخلاق اشاره كرد و گفت: سه نظريه معروف در اين قسمت وجود دارند. اولين نظريه سودگرايانه است كه در آن نتيجه قواعد اخلاقي پيامدگرايانه است. آن كاري خوب است كه بيشترين سود را براي افراد جامعه به ارمغان مي‌آورد. در بحث پزشكي و سلامت يعني براي بيشترين افراد جامعه بيشتري سلامتي را به ارمغان آورد. خيلي از تخلفات پزشكي به خاطر عدم توجه به اين مقوله است. دومين نظريه، وظيفه شناسي است كه "كانت" مبدع آن است. سومين نظريه فردگرايانه است كه به نظريه‌هاي شخصي و نوع برخورد افراد سر و كار و با منش خاص و خصوصيات افراد مرتبط است.
وي در ادامه افزود: مطمئن ترين كار در اخلاق پژوهش پرورش آدمهاي با وجدان و مسئوليت پذير و فردگرا است كه واجد اين فضيلت‌ها باشند. اگر ما نگاهي به تحقيقات داشه باشيم، مي بينيم كه به عنوان مثال تمام تكنولوژي هاي نوين و پيشرفته پزشكي، مديون تحقيقات است. البته در اين بين تخلفاتي انجام شده و برخي از آنها آنقدر واضح بوده كه جزو جنايات جنگي شناخته شده اند.
دكتر گلمكاني به تشكيل كميته هاي اخلاق در پژوهش اشاره كرد و گفت : سازمانهاي علوم پزشكي CIONS و سالن بهداشت جهاني، آيين نامه هايي را تصويب كرده اند. در يكي از اين آيين نامه ها به بحث رضايت آگاهانه اشاره شده و در حدود 9 كد اخلاقي آمده اند كه محرمانه بودن و جبران صدمات ناشي از تحقيقات با پشتوانه مالي خارجي از جمله آنها هستند.
اين كارشناس اخلاق پزشكي به اصول اخلاقي به عنوان مبنايي براي قضاوت اخلاقي اشاره كرد. به نظر وي يك ارزشيابي در عملكرد افراد در اصل استقلال است كه حتماً بايد ايمان و باور داشته باشند كه به اين اصول پايبند باشند و اين موضوع قابل احترام است.
وي افزود: اصل دوم اصل خيرخواهي است. ما بيشترين فايده و كمترين ضرر را مي‌خواهيم در تحقيقات داشته باشيم . بحث آخر هم بحث عدالت هست. يعني چه كساني از نتيجه اين تحقيق سود مي‌برند و چه كساني بايد در براي سودرساني اين تحقيق در نظر گرفته شوند.
دكتر گلمكاني با تأكيد بر اين مطلب كه در هر پژوهش كه جنبه انساني دارد حتماً بايد يك كميته اخلاقي پزشكي براي آن تشكيل شود گفت : كميته‌ها تقريباً به تازگي تشكيل شده اند. آنها بايد در درجه اول فرهنگ سازي شوند. كميته‌ها توانمند نبودند ولي الان در حال توانمند شدن هستند. تحقيقات همچنين بايد فارغ از هرگونه اجبار، اغوا، تهديد انجام شود. در صورت بروز هرگونه خسارت مسئوليت آن بر عهده پژوهشگر خواهد بود. محقق اگر موقعيتش بالاتر باشد و چاره اي جز اين تحقيق نداشته باشد صلاحيت آن بايد توسط يك فرد صالح مورد تأييد قرار بگيرد.
وي در پايان افزود: شركت دادن در آزمون اخلاقي بدون ارائه اطلاعات ممنوع است. گاهي اوقات افراد شناخته شده هستند اين هم بايد براي كميته مشخص شود. در اين زمينه بحث رازداري را هم كاملاً بايد رعايت كرد.
نظر شما