خبرگزاری مهر – گروه استانها: شهر شیراز یکی از باسابقه‌ترین شهرهای ایران در حوزه نمایش است که از دیرباز به‌عنوان یکی از مراکز مهم این هنر در سطح کشور شناخته‌شده است.
شیراز مهد ادبیات کشور است و در طول تاریخ همواره نویسندگان و شاعران پرآوازه‌ای در این شهر زیست‌فرهنگی داشته‌اند و هیچ دورانی را نمی‌شود متصور شد که در این شهر ادبیات کم رونق بوده باشد.
وجود حافظ و سعدی دو قله مهم ادبیات و زبان فارسی گواه سابقه درخشان این دیار در حوزه ادبیات است و در سایه این دو استاد پارسی گوی همواره هنر در این منطقه از رونقی خاص بهره برده است.
شیراز در دوران معاصر نیز دارای جایگاه مهمی در ادبیات در شاخه‌های مختلف داستان و شعر بوده و بسیاری از مردم این شهر دارای ذوق ادبی درخشانی هستند.
هنر نمایش نیز اگرچه دیر به کشور ما مهاجرت کرده است اما از همان ابتدا موردتوجه مردم قرارگرفته است و تا به امروز ایرانیان نشان داده‌اند که طرفدار پر و پا قرص این هنر هستند.
شیراز نیز در جایگاه یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های تعزیه به‌عنوان مهم‌ترین و پرطرفدارترین گونه نمایشی از سال‌های دور دارای کارنامه درخشانی در حوزه نمایش است.
تعزیه همواره در شهر شیراز و استان فارس موردتوجه بوده و مردم این استان یا تعزیه‌خوان بوده‌اند و یا از تماشاگران علاقه‌مند به این هنرنمایشی و در نقاط مختلف استان می‌توان رگه‌های تاریخی نمایش تعزیه را یافت.
دیگر نمایش‌های آیینی ایرانیان مانند تخت حوضی و یا خیمه‌شب‌بازی نیز همیشه موردتوجه و تایید مردم فارس بوده است و این دیار هیچ روزگاری را بدون درخشش در حوزه هنر و به‌ویژه هنر نمایش سپری نکرده است.
امروز اما به دلیل کمبودهای مالی و آموزشی، دیار فارس باوجود ظرفیت‌ها و استعدادهای فراوان از یک‌سو و علاقه‌مندی مردم از سوی دیگر اوضاع هنر نمایش خیلی روبه‌راه نیست.
پایتخت فرهنگی ایران اسلامی به لحاظ هنر نمایش دارای کاستی‌های فراوانی است که ریشه در برخی تصمیمات اشتباه فرهنگی دارد و هنرمند توانمند نمایش یا خانه‌نشین شده‌اند و یا مهاجرت به پایتخت را ترجیح داده‌اند.
اینکه قطب ادبیات ایران اسلامی در حوزه نمایش دارای ضعف‌هایی باشد که برخی از این نقص‌ها به نبود متن نمایشی خوب برگردد جای سؤال دارد.
نمی‌توان متصور شد در شهری با تبار درخشان ادبی مانند شیراز امروز به لحاظ تولید متن خوب نمایشی محروم باشد و برای رفع این محرومیت نیز اقدامی صورت نگیرد.
فرهاد ارشاد، آرمان طیران و سعید خوش‌شانس سه نمایشنامه‌نویس شیرازی که اخیرا نیز در جشنواره منطقه‌ای نمایشنامه‌نویسی نفت با درخشش خود برای استان فارس افتخارآفرینی کردند با حضور در میزگرد مهر وضعیت امروز نمایشنامه‌نویسی فارس را ارزیابی کردند.
*آقای ارشاد در ابتدا مایل هستم بدانم به نظر شما امروز در فارس شاهد جریان نمایشنامه‌نویسی هستیم؟
باید بگویم که متأسفانه امروز در تئاتر فارس ما شاهد جریان نمایشنامه‌نویسی نیستیم و این موضوع یک مشکل چندساله است، وجود افراد مستعدی مانند امیررضا کوهستانی، آرمان طیران، سعید خوش‌شانس حاصل یک جریان نمایشنامه‌نویسی نیست بلکه این‌ها افراد بااستعدادی هستند که با نبوغ خود هنرمندی کرده‌اند.
اگر علاقه و اراده شخصی امیر کوهستانی نبود او به این جایگاه نمی‌رسید درواقع هنر نمایش و به‌ویژه نمایشنامه‌نویسی در فارس یک جریان مداوم و حمایت‌کننده را به خود ندیده است، نویسندگان خوبی مانند «نادر برخوردار» با آن آثار درخشان چرا حمایت نشده‌اند، درواقع این نبود یک جریان منظم در حوزه نمایشنامه‌نویسی یکی از دلایلش بی‌تدبیری در حوزه فرهنگ بوده است.
*آقای طیران شما دراین‌ارتباط چه نظری دارید؟
ما دارای هیچ جریان خاص مداوم و حمایت گر در این عرصه نبودیم، ما یک انجمن مشخص ویژه نمایشنامه نویسان نداریم، مکانی که نمایشنامه نویسان فرصت دیدار و یا گفتگو با یکدیگر داشته باشند، امروز نمایشنامه نویسان ما هرکدام برای خود یک جزیره بوده و در جزیره خود بی‌خبر از دیگر جزیره‌ها در حال کار وزندگی هستند و این نبود ارتباط اجتماعی هنری می‌تواند یک تهدید باشد.
نمایشنامه‌نویس قرار است یک نقشه راه به اسم نمایشنامه طراحی کند و گروه دیگری مانند کارگردان و عوامل اجرایی قرار است آن را اجرا کنند اما وقتی نمایشنامه‌نویس فقط در خلوت خود کار می‌کند و باکسی ارتباط ندارد آیا این نقشه راه به‌درستی شکل می‌گیرد؟ آیا اگر نمایشنامه‌نویس پس از نگارش متن فرصت خواندن آن را برای دیگران نداشته باشد می‌تواند از معایب کار خود مطلع شود؟
وقتی‌که متن نمایشنامه فرصت خوانده شدن برای جمعیت اندک را ندارد چگونه می‌تواند متوجه شود که آیا این متن به درد اجرا برای مردم شهر می‌خورد.
*آیا صرف نداشتن یک انجمن است که امروز دارای مشکلاتی در حوزه متن نمایشی هستیم؟
طیران: نبود انجمن تنها یک دلیل است، یکی از مشکلات دیگر ما به حوزه مطالعه برمی‌گردد، کمبود مطالعه و آموزش نیز یکی دیگر از آسیب‌های ما در حوزه نمایشنامه‌نویسی است.
نویسندگان ما گاهی یک جوک، یک پیامک، یک اسم کتاب برایشان ایده اجرایی یک کار درام می‌شود که البته می‌توان حدس زد چه اتفاقی برای این متن رخ می‌دهد، این نبود مطالعه است که سبب شده بسیاری از متون قابلیت اجرای عمومی نداشته باشد و یا مورد استقبال قرار نگیرد و ماندگار نشود، البته این موضوع نیز برمی‌گردد به نداشتن متولی، نمایشنامه‌نویس خودش هست و کاغذ، قلم و کامپیوتر، من به یاد ندارم که در این مدت کسی به‌عنوان نمایشنامه‌نویس به من خسته نباشید بگوید و یا بگوید که آثارت را بیار تا چاپ کنیم.
ارشاد: یک‌زمانی این اتفاق می‌افتاد، مثلاً ما در همین سینما آریانا در طبقه زیرزمین شاهد شکل‌گیری یک انجمن بودیم.
محسن زارع، خود من، دنا رزاقی، نادر برخوردار، محمود ناظری، افشین محمودی و خیلی‌های دیگر حاصل برگزاری جلسات همین انجمن بودیم، انجمنی که جشنواره هم می‌گذاشت و افرادی مانند مهرداد رایانی مخصوص، مسعود سمیعی و چیستا یثربی برندگان این جشنواره بودند اما چون انجمن قائم‌به‌ذات بود و حمایت نشد حاصل آن تعطیلی انجمن بود.
*به نظر شما در این شرایط آینده نمایشنامه‌نویسی در فارس چگونه است؟
ارشاد: وقتی جریانی وجود ندارد نمی‌توان نسبت به آینده امیدوار بود، البته بخشی از مشکلات به خود جامعه تئاتری برمی‌گردد ما هنوز نمی‌توانیم درست دیالوگ کنیم و یکی از مشکلات جدی ما این است که درست دیالوگ کردن را بلد نیستیم.
طیران: آینده را کسانی می‌سازند که با تمام مشکلات ایستادگی کنند و نمایشنامه‌نویسی را ادامه دهند، درواقع باید بگویم که آینده را افرادی می‌سازند که پشتکاردارند، افرادی مانند استاد هودی که می‌مانند و مقاومت می‌کنند الگوهای هستند که می‌توانند برای آینده مفید باشند.
*آقای خوش‌شانس شما وضعیت امروز نمایشنامه‌نویسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوش‌شانس: من معتقدم تا نمایشنامه به‌عنوان یک جریان مهم ادبی و البته یک اثر مستقل شناخته نشود ما دارای یک جایگاه ثابت نخواهیم بود، تمام جریانات مهم اجتماعی و ادبی مدیون هنرمندان هستند و اگر در طول تاریخ هنرمندان آثار خود را خلق نکرده بودند ما بسیاری از اطلاعات امروز را نسبت به گذشته نداشتیم.
درواقع نمایشنامه‌نویسی زمانی هویت می‌یابد که فرآیند چاپ نمایشنامه نیز جدی گرفته شود، در حال حاضر وضعیت چاپ نمایشنامه خوب نیست، ناشران می‌گویند از نمایشنامه استقبال نمی‌شود درحالی‌که تبلیغات برای فروش وظیفه ناشر است نه نویسنده.
*چگونه می‌توان به این وضعیت سروسامان داد؟
خوش‌شانس: وقتی برای اثر تبلیغات شود، نمایشنامه در یک مراسم خوب رونمایی شود، در رسانه معرفی شود طبیعتا چرخه صنعت نشر نیز موفق خواهد بود.
نمایشنامه تا چاپ و به‌عنوان اثری مستقل عرضه نشود نمی‌توان انتظار یک ریان ادبی و هنری پویا از آن داشت.
*در کنار وضعیت نامناسب نشر نمایشنامه چه موارد دیگری سبب شده که ما در جریان نمایشنامه‌نویسی دچار نقصان شویم؟
خوش‌شانس: خوب ما از وضعیت مناسبی در حوزه آموزش برخوردار نیستیم، ما هیچ مدرسه‌ای نداریم که به آموزش نمایشنامه‌نویسی بپردازد.
نکته دیگر نبود یک انجمن ثابت برای نمایشنامه نویسان است، مکانی که بتواند بسترساز حضور و تبادل‌نظر نمایشنامه نویسان باشد، این مباحث سبب مهاجرت اجباری و یا ترک فضا از سوی نمایشنامه‌نویس می‌شود و چه‌بسا در آینده اصلا نسل نمایشنامه‌نویسی منقرض شود.
در حال حاضر نگاه ما نمایشنامه‌نویس‌ها تنها به جشنواره‌هایی است که بتوانیم در آن حضور یابیم.
به گزارش مهر، اهالی تئاتر استان فارس عدم پرداخت و توجه به نمایشنامه‌نویسی را معضلی جدی قلمداد می‌کنند که باید هرچه سریع‌تر برای رفع این مشکل اقدام کرد تا روزی خاستگاه هنرهای نمایشی ایران دچار انقراض نمایشنامه‌نویسی نشود.
خبرنگار: مهدی سوداگران
عکاس: امین برنجکار
نظر شما