خبرگزاری مهر-گروه استانها: بدون شک در رده‌بندی آسیب‌های اجتماعی عصر کنونی ایران، طلاق از معضلاتی محسوب می‌شود که در رتبه‌های نخست جای گرفته است و در این مجال بر آنیم تا در قالب چند گزارش به نحوی دقیق‌تر علل، تبعات و راهکارهای پیشگیری از این امر نامیمون را با کارشناسان و فعالان این حوزه موردبحث و بررسی قرار دهیم.
به هر ترتیب طلاق یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های اجتماعی عصر حاضر به شمار می‌رود که قطعاً برای عده‌ای از انسان‌ها تنها راه برون‌رفت از مشکلات و تعارضات زندگی مشترک قلمداد می‌شود.
اگرچه گاهی جدایی باعث پایانی بر برخی مشکلات ریزودرشت می‌شود اما نباید ازنظر دور داشت که روی دیگر این سکه رایج در شرایط کنونی جامعه، بحران‌هایی عظیم و غیرقابل‌پیش‌بینی است که غرامت‌های سنگینی را برای خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد تشکیل‌دهنده جامعه در پی دارد و در مواقعی تبعات و عوارض آن سرنوشت یک نسل را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
متأسفانه اغلب فرزندان طلاق در این راه پرتلاطم با آسیب‌های جدی مواجه می‌شوند و دستاورد این پدیده نامبارک، پریشانی منحصربه‌فردی است که بسیار متفاوت‌تر از فوت والدین یا بیماری و جدایی ناشی از کار و سفر در ذهن نقش می‌بندد.
در پهنه وسیع جغرافیایی کشور، شهرستان ملارد نیز از سونامی طلاق مصون نمانده و اعداد و ارقام آماری، نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه این پدیده در ملارد است، معضلی که به این محدوده جغرافیایی خلاصه نمی‌شود و در بسیاری از شهرها و نقاط دیگر ایران نیز به یک چالش جدی بدل شده است.
عوامل بسیاری اعم از فرهنگی، اجتماعی، تفاوت‌های تربیتی، اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و حتی علل زیستی در پدیداری این پدیده مؤثر هستند.
در چنین شرایطی می‌طلبد به صورتی دقیق‌تر، علل و عوامل بروز این پدیده مورد ارزیابی قرار گیرد تا شاید زوجینی که در اندیشه شروع زندگی مشترک خود هستند با آگاهی هرچه بیشتر و به‌دوراز هیجانات، انگشت انتخاب را به سمت شریک زندگی خود نشانه روند.
اعتیاد عامل اصلی طلاق در شهرستان ملارد
معصومه بیات سرپرست اداره اجتماعی فرمانداری ملارد در گفتگو با خبرنگار مهر در تشریح اصلی‌ترین عامل طلاق در این منطقه اظهار داشت: بروز طلاق در خانواده‌ها، وابسته به دلایل متعددی است اما طبق بررسی‌ها و مطالعات انجام‌شده، اعتیاد اصلی‌ترین عامل طلاق در این شهرستان محسوب می‌شود.
وی افزود: آخرین آمار دریافت شده از اداره ثبت‌احوال در این منطقه، نشان دهنده رشد نگران‌کننده این پدیده در جامعه روستایی شهرستان ملارد است.
بیات گفت:در شش‌ماهه نخست سال جاری، ۱۵۱ مورد طلاق در مناطق شهری و۸۱ مورد طلاق در نواحی روستایی ثبت‌شده و این آمار در مقایسه با ۲۵۳ طلاق ثبت‌شده در شهرها و ۱۰۳ طلاق ثبت‌شده در روستاها در طول ۱۲ ماه سال ۹۳ قابل تأمل است.
سرپرست اداره اجتماعی فرمانداری شهرستان ملارد گفت: طبق آخرین اطلاعات اخذشده از سرشماری جمعیتی این شهرستان، ۳۵۲۶۰۰ نفر با احتساب نرخ رشد در مناطق شهری و ۷۷ هزار نفر در مناطق روستایی سکونت دارند که با یک مطالعه آماری متوجه می‌شویم که نرخ رشد طلاق در جامعه روستایی با افزایش قابل‌توجهی همراه شده است.
فرآیند الگوپذیری در جامعه دچار آسیب شده است
مجتبی شاهقلیان معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری ملارد در گفتگو با خبرنگار مهر در ارتباط با افزایش نرخ طلاق در جامعه روستایی این شهرستان گفت: اگرچه آمارها حاکی از رشد طلاق در مناطق روستانشین است اما نباید ازنظر دور داشت که بافت امروزی روستاها در شهرستان ملارد نیز تغییر کرده است.
وی افزود: تصویری که از یک جامعه روستایی در اذهان نقش می‌بندد با واقعیتی که امروز در این مناطق وجود دارد، با تفاوت‌هایی همراه است.
شاهقلیان گفت: اگر منظور نظر از جامعه روستایی، یک بافت سنتی با نظام معیشتی کشاورزی یا دامداری و خانه‌های روستایی به سبک و سیاق دهستان‌ها و روستاها در سال‌های گذشته است، باید متذکر شد که جامعه روستایی کنونی ملارد با تفاوت‌های بسیاری در مقایسه با این الگو در سال‌ها و دهه‌های پیشین روبرو است.
وی افزود: جامعه روستایی ملارد مناطقی خوابگاهی هستند که ذائقه افراد ساکن در آن در سایه ارتباط تنگاتنگ با نظام شهری و فنّاوری و تبعات انفجار اطلاعاتی زمان کنونی، دچار تحولات بسیاری شده است و نمی‌توان آن را جدا از خصوصیات جامعه شهری تصور کرد.
معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری ملارد گفت: این شرایط مختص شهرستان ملارد نیست و در یک نگاه کلان و فراگیر می‌توان چنین مختصات و ویژگی را برای بسیاری از شهرها و مناطق روستایی در اقصی نقاط کشور متصور شد.
وی افزود: کودکان، نوجوانان و جوانان عصر کنونی جامعه ما، آن‌طور که باید از برنامه‌ریزی اصولی برخوردار نیستند و در شرایطی که فرآیند الگوپذیری در جامعه دچار آسیب شده و از سوی دیگر با هجمه و انفجار اطلاعاتی انبوهی مواجه هستیم، به‌طور طبیعی شبهات و سؤالات بسیاری برای نسل جوان و نوجوان ظهور و بروز پیدا می‌کند که می‌تواند آن‌ها را با دوگانگی‌ها و چالش‌های بسیاری مواجه سازد.
شاهقلیان گفت: اگرچه فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های ماهواره‌ای و... در روحیات و رفتارهای فرزندان جامعه مؤثر است اما باید در نظر داشت که این کشتزاری است که ما برای آنان پدید آورده‌ایم.
وی افزود: شبکه‌های ماهواره‌ای، اجتماعی و...در تمامی دنیا وجود دارد، اما اینکه چرا برخی از نوجوانان، جوانان یا کودکان در معرض این امکانات و فناوری‌ها دچار چنین آسیب‌های سنگینی می‌شوند، موضوعی است که باید به‌صورت عمیق‌تر موردبررسی و ارزیابی قرار گیرد.
معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری ملارد عنوان کرد: مطالعات کارشناسی حاکی از افزایش سن طلاق در دو سال آغازین ازدواج است و اگر طلاق عاطفی که به‌طور پنهانی در برخی خانواده‌ها در جریان است را نیز در کنار این اعداد، ارقام و نتیجه حاصل‌شده از مطالعات قرار دهیم، مشخص می‌شود که بسیاری از مشکلات حال حاضر ما به دوران آموزش و تربیت فرزندان در دوران طفولیت بازمی‌گردد.
وی افزود: نگرش جامعه نسبت به زندگی و خانواده دچار آسیب شده و در شرایط کنونی کارکرد اصلی خانواده که بقای نسل، حفظ آرامش و... است با مشکلاتی مواجه شده که این نارسایی‌ها بر سرعت رشد طلاق افزوده است.
شاهقلیان گفت: در مناطقی همچون ملارد، ناهمگونی جمعیت، مهاجرپذیری و تعارضات موجود در خرده‌فرهنگ‌ها، مزید بر علت شده تا آمار طلاق با چنین افزایش‌های روبرو شود.
از ناهمسانی طبقاتی تا زیاده‌خواهی‌های آرمانی
کیومرث شرافتی روانشناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر در تشریح علل وقوع طلاق گفت: به فراخور ویژگی‌های شخصیتی، اقتصادی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و حتی جنسی، عوامل مؤثر در شکل‌گیری پدیده طلاق نیز متغیر است.
وی افزود: عدم تفاهم واژه‌ای است که در اغلب قریب به‌اتفاق طلاق‌ها شنیده می‌شود و بخش قابل‌توجهی از تضادها و تعارضات نشأت‌گرفته از اختلاف‌نظرهای عمیق و جدی است که باعث شکاف و فاصله در بین زوجین می‌شود.
شرافتی گفت: تفاهم در لغت به معنای همسویی وجه اشتراکات و تحمل تفاوت‌ها است و هرآن چه همنوایی و وجه اشتراکات میان زوجین تقویت شود، ضریب موفقیت در دوام زندگی مشترک نیز افزایش خواهد یافت.
وی افزود: ممکن است روحیات و ذهنیات یک فرد در چارچوب‌های واقع‌گرایانه ظهور پیدا کند و شخص دیگری با برخورداری از قدرت تخیل و ایدئالیست پروری بالا در نقطه مقابل واقع‌گرایی قرار گیرد.
شرافتی عنوان کرد: در چنین شرایطی، تقابل و عدم تعادل این دو طرز تفکر می‌تواند باعث رویارویی فکری شود که زوجین را با انبوهی از تناقضات ذهنی و عقیدتی مواجه سازد و بالعکس در صورت حصول تعادل و مدیریت در توازن میان چنین اندیشه‌هایی، هر دو دیدگاه در جهت تکمیل یکدیگر حرکت می‌کنند.
روانشناس و آسیب‌شناس اجتماعی گفت: اختلافات طبقاتی از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد انشقاق و اختلاف میان زوجین است و پیشینه فرد و بستر و فضایی که در آن رشد یافته نقش مؤثری در نحوه برداشت‌ها و روش زندگی فرد ایفا می‌کند.
وی افزود: فرهنگ خانوادگی، شرایط مالی و اقتصادی، مناسبات درون خانوادگی و برون خانوادگی از عوامل حائز اهمیتی است که تفاوت‌های عمیق در آن‌ها به‌مرور به اختلافاتی فاحش تبدیل می‌شود.
شرافتی گفت: فقر، پرخاشگری و تندخویی، آرزوهای بلند پروازانه و آرمان‌گرایانه، اعتیاد، دخالت‌های اطرافیان بیکاری، فساد اخلاقی، خودرایی و استبداد، مردسالاری یا زن‌سالاری، مهریه‌های سنگین، خرافات، الگوهای مخرب، حسد و چشم هم‌چشمی، ازدواج‌های تحمیلی، مشکلات روحی، روانی و شخصیتی، تعصب و بددلی افراطی از نمونه مواردی است که هرکدام به‌تنهایی و یا با امتزاجی از یکدیگر می‌تواند پایه‌های یک زندگی مشترک را سست و لرزان سازد.
فارغ از عناوینی که برای دلایل وقوع طلاق مطرح شد، گاه به مواردی سطحی و تعجب‌آور دیگری نیز برمی‌خوریم که به‌راحتی مسبب جدایی زوجین از یکدیگر می‌شود.
فاصله گرفتن از معنویات و ارزش‌های اصیل و سنتی، پایه‌های خانواده و بنیان جامعه را سست کرده و این معضل باعث رسوخ رخوت و انفعال در کانون خانواده‌ها شده است.امان‌الله قرائی مقدم جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر در تشریح اصلی‌ترین علل طلاق عنوان کرد: نارسایی‌های فرهنگی، برجسته‌ترین عامل سیر صعودی طلاق در جامعه محسوب می‌شود.
وی افزود: ساختار فکری میان زن و مرد با تفاوت‌های بسیاری همراه شده و به تعبیری می‌توان گفت فرهنگ ما با فروریختگی‌های شدیدی مواجه است.
قرائی مقدم گفت: در اصطلاح جامعه‌شناسی به آنومی فرهنگی دچار شده‌ایم و به معنای دیگر، بیماری فرهنگی گریبان گیر جامعه و جوانان ما شده است.
وی عنوان کرد: فاصله گرفتن از معنویات و ارزش‌های اصیل و سنتی، پایه‌های خانواده و بنیان جامعه را سست کرده و این معضل باعث رسوخ رخوت و انفعال در کانون خانواده‌ها شده است.
بیگانگی بافرهنگ ملی از کودکستان آغاز می‌شود
قرائی مقدم با اشاره به نقش خطیر نظام آموزشی و تربیتی در پیشگیری آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی عنوان کرد: با سیری مطالعاتی درروند پیشرفت کشورها درمی‌یابیم مبانی شکوفایی هر کشوری با پویایی و نشاط آموزشی آن جامعه کلید خورده است.
وی افزود: متأسفانه آموزش‌وپرورش به‌عنوان کلیدی‌ترین نهاد توسعه و پیشرفت در کشور دچار سیاست زدگی است و این موضوع بحث امروز یا دیروز نیست، بلکه سال‌های بسیاری است که ما گرفتار بیماری آموزشی شده‌ایم.
قرائی مقدم افزود: ازنظر بنده اصلی‌ترین عامل طلاق را باید در ضعف ساختار و نظام آموزشی کشور جستجو کرد.
هر ساعت ۱۹ طلاق
قرائی مقدم در خصوص آمار وقوع طلاق در کشور گفت: طبق ارزیابی‌های انجام‌شده، در هر ساعت ۱۹ طلاق در جامعه ثبت می‌شود و به تعبیری دیگر می‌توان گفت از هر چهار وصلت، یک ازدواج به طلاق ختم می‌شود.
وی افزود: این آمار زنگ خطری جدی است که در صورت عدم برنامه‌ریزی و اتخاذ تدابیر هوشمندانه برای پیشگیری و مهار این معضل اجتماعی، روند رو به شد آن سریع تر از گذشته خواهد شد و به‌بیان‌دیگر می‌توان گفت در صورت استمرار وضعیت موجود، سرعت فروپاشی نهاد خانواده با شتاب هر چه بیشتری همراه می‌شود و به همان میزان نیز بار آسیب‌های ناشی از جدایی زوجین به نحو فزاینده‌ای سنگین‌تر از گذشته خواهد شد.
با همه این اوصاف، طلاق تبعات سنگینی را با خود به همراه دارد، پدیده‌ای که برخی گمان می‌کنند دفترخانه ثبت طلاق خط بطلانی است بر تمامی نازیبایی‌ها و مشکلات زندگی مشترک اما به‌واقع این امر گاهی سنگ بنای آغازین دیوارکجی می‌شود که محکم و استوار در مقابل خوشبختی خود و فرزندشان قد علم می‌کند.
در چنین شرایطی این ضرورت احساس می‌شود که عوارض ناشی از طلاق با دقت نظر بیشتری مورد واکاوی قرارگیری تا شاید زوجینی که اندیشه گسست و جدایی از یکدیگر را در سر می‌پرورانند با نگاهی واقع‌بینانه‌تر پای در این دریای مواج و سهمگین گذارند.
ادامه دارد...
خبرنگار:ناصر رمضانی
نظر شما