خبرگزاری مهر-گروه استانها: حوادث طبیعی از نمونه مواردی به شمار می‌رود که از ابتدای حیات بشری، جان انسان‌های بسیاری را مورد تهدید قرار داده و در طول دهه‌های گذشته نیز، میلیون‌ها نفر در معرض بحران‌هایی همچون سیل، زلزله، طوفان، آتش‌سوزی و ... در اقصی نقاط جهان جان و دارایی خود را ازدست‌داده‌اند.
قاعدتاً بخشی از حوادث با رعایت اصول ایمنی و دقت نظر مضاعف، قابل‌پیشگیری است اما بخش عمده‌ای از آن‌ها از اختیار انسان خارج است.
تجربیات گذشته در کشور ما نشان داده در مقابل بحران‌های طبیعی آسیب‌پذیر هستیم و ضرورت تقویت مؤلفه‌های مدیریت بحران در مناطق پرجمعیت که تعداد کثیری از مردم به‌صورت متراکم و انبوه در کنار هم زندگی می‌کنند، اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
اساساً بحران به حادثه‌ای اطلاق می‌شود که با تحمیل آسیب‌های گسترده مالی و جانی و دشواری‌های بسیار به‌صورت ناگهانی و آنی حادث می‌شود و محدوده یا منطقه‌ای را با خود درگیر می‌سازد.
در گذشته کشورهای بسیاری بوده‌اند که در اثر بحران‌های طبیعی بخش عمده‌ای از امکانات تولیدی، اقتصادی، بهداشتی و درمانی خود را ازدست‌داده‌اند اما به برکت نیروی انسانی کارآمد، عزمی همگانی، برنامه‌ریزی‌های مدون و اصولی و البته صرف هزینه‌های هنگفت، مجدداً بازسازی و احیاشده‌اند.
کشورهایی نیز بوده‌اند که در اثر وقوع بحران‌های طبیعی با صدمات سنگینی مواجه شده‌اند و نتوانسته‌اند در زیر خسارات سنگین وارده، کمر راست کنند و پس‌ازآن مسیر توسعه آن‌ها با بن‌بست و سنگلاخ‌های بسیاری روبرو شده است.
در چنین شرایطی پیش‌گیری، اصلی منطقی است که ثمره آن در مواقع اضطراری، عبور از بحران با حداقل هزینه و تلفات خواهد بود.
لازمه تحقق این امر خطیر، تأمین الزامات و لحاظ کردن هماهنگی‌های لازم در سه مقطع پیش از بحران، حین بحران و بعد از بحران خواهد بود که تمامی این موارد در قالب مدیریت بحران معنا پیدا می‌کند و در بزنگاه‌های حساس جنبه اجرایی و عملیاتی به خود می‌گیرد.
بخش قابل‌توجهی از توفیقات حاصله در مواقع بحرانی، وابسته به نحوه عملکرد مسئولان در دوره‌ها و مقاطع زمانی پیش از وقوع بحران است.
به‌طور طبیعی هر منطقه‌ای که ازلحاظ امکانات و زیرساخت‌ها با محدودیت و کمبود و نقصان بیشتری مواجه است به همان میزان نیز آسیب‌پذیری آن مضاعف و سنگین‌تر خواهد بود.
شهر ملارد از نمونه مناطقی است که با عنایت به ضعف و کمبودهایی که در حوزه زیرساختی با آن مواجه است در صورت بروز بحران‌های غیرقابل‌پیش‌بینی و آنی، با خسارات بسیاری مواجه خواهد شد.
البته دیکته نانوشته، غلط ندارد و خوشبختانه تاکنون بحران عظیمی رخ نداده که با تأسی به آن بتوان نتیجه‌گیری لازم را از موقعیت و توانمندی این شهر در مواقع حساس و اضطراری به دست آوریم اما به‌هرحال با نگاهی واقع‌گرایانه به‌راحتی می‌توان میزان آمادگی و مقاومت هر شهری را در مقابل چنین حوادثی تا حدودی پیش‌بینی کرد.
انبوهی از ساخت‌وسازهای غیرمجاز، بافت‌های فرسوده، جمعیت متراکم، معابر شلوغ و پرترافیک، کوچه‌ها و جاده‌های کم‌عرض، تجهیزات ناکافی و ضعیف، فقدان تخت بیمارستانی، بخشی از کمبودهای زیرساختی در این شهر محسوب می‌شود که در صورت بروز حادثه‌ای ناگوار، متحمل شدن خسارات سنگین مالی و جانی با وضعیت موجود چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.
آسیب‌پذیری ملارد روزبه‌روز در حال افزایش است/ضعف در نظارت‌های استانی و شهری
حسین بیات عضو شورای اسلامی شهر ملارد در گفت و گو با خبرنگار مهر در ارتباط با وضعیت شهر ملارد و میزان آمادگی این منطقه در برابر بحران‌های احتمالی اظهار داشت: یکی از مؤلفه‌های اصلی در عرصه سخت‌افزاری مدیریت بحران به کیفیت و مقاومت بافت‌های موجود در شهر اعم از مسکونی و تجاری باز می گردد.
وی افزود: کثرت بافت‌های فرسوده در شهر ملارد یک خطر بالقوه است و عدم نظارت اصولی و صحیح مسئولان استانی و شهری در این منطقه باعث رشد قارچ گونه چنین اماکنی شده که متعاقباً آسیب‌پذیری ملارد را در برابر بحران با افزایش روزافزون همراه ساخته است.
بیات گفت: باوجود تسهیلات بسیار خوبی که دولت برای احیای بافت‌های فرسوده در نظر گرفته اما ضعف مدیریتی باعث شده تا در جذب چنین امتیازات و تسهیلاتی موفق عمل نکنیم و مسامحه‌ها و چشم‌پوشی‌ها در قبال ساخت‌وسازهای غیراستاندارد و غیرمجاز بر حجم کاستی‌ها و نقصان‌ها افزوده است.
فاضلاب پاشنه آشیل شهر ملارد
عضو شورای اسلامی شهر ملارد با انتقاد از حرکت و پیشرفت بسیار کند و لاک‌پشتی پروژه فاضلاب شهری ملارد عنوان کرد:به‌طور طبیعی حجم انبوه و متراکم جمعیت و ساختمان‌های موجود در مناطقی همچون مارلیک و سرآسیاب، حجم فاضلاب را نیز افزایش داده و ازآنجاکه خروج فاضلاب با تجمیع آن در زیر ساختمان‌های شهری همراه می‌شود، سفره‌های زیرزمینی آب را نیز در معرض آلودگی قرار داده و از سوی دیگر پِیِ ساختمان‌ها را نیز در اثر رطوبت نرم، سست ساخته و این امر بر کاهش استحکام بناها افزوده است.
وی افزود: می‌طلبد در چنین شرایطی مسئولان با جدیت هر چه بیشتری ورود کنند تا نقاط ضعف و کمبودها به حداقل ممکن کاهش یابد.
عضو شورای اسلامی شهر ملارد عنوان کرد:مدیریت بحران صرفاً به زمان وقوع بحران خلاصه نمی‌شود، بلکه بخش اعظم مدیریت بهینه این عرصه، معطوف به دوران پیش از وقوع بحران می شودکه در این حوزه ستاد زی ربط در ملارد بسیار ضعیف عمل کرده است.
بیات گفت: مدیران و اعضای ستاد بحران ملارد باید نسبت به ساخت‌وسازهای غیرمجاز و رشد بافت‌های فرسوده و تسریع در عملیات احداث پروژه فاضلاب شهری حساس‌تر شوند و در شرایطی که حداقل نیمی از ابنیه این شهر در دایره بافت‌های فرسوده می‌گنجد، ضرورت اعمال اقدامات جدی‌تر، اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
لزوم تسهیل دسترسی‌ها به اقصی نقاط شهر ملارد
غلامرضا عسگری رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان ملارد در خصوص میزان آمادگی این شهرستان در برابر حادث شدن بحران‌های احتمالی گفت:چیدمان تشکیلاتی برای مدیریت بحران محقق شده اما به‌هرحال موقعیت خاص شهر ملارد و تراکم جمعیتی، در افزایش ضریب آسیب‌پذیری ملارد بی‌تأثیر نخواهد بود.
عضو ستاد بحران شهرستان ملارد افزود:یکی از مباحثی که در جلسات ستاد بحران این منطقه همواره مورد تأکید ما قرارگرفته، معطوف به‌ضرورت تسهیل دسترسی‌ها به اقصی نقاط این شهر است.
وی عنوان کرد:با عنایت به‌دشواری تردد در برخی از مناطق و معابر شهری، درخواست موتور لانس را ارائه کرده‌ایم که در صورت فراهم شدن آن تا حدودی دسترسی به نقاط متعدد این شهرستان، با سهولت هر چه بیشتری میسر می‌شود.
عسگری گفت:ملارد ازلحاظ امکانات و تجهیزات با کمبود روبرو است و در صورت وقوع اتفاق ناگوار، آسیب‌پذیری‌های احتمالی آن، بالا خواهد بود.
ضرورت انسجام و هدفمندی هرچه بیشتر ستادی در مواقع بحرانی
محبوب اکبری عضو شورای اسلامی شهر ملارد در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به‌ضرورت تقویت و توسعه امکانات در منطقه گفت:فقدان سوله‌های بحران در شهر ملارد یکی از محدودیت‌های جدی است و با توجه به شرایط موجود، در صورت وقوع حادثه بزرگ غیرمترقبه‌ای، کار با دشواری‌های بسیاری مواجه می‌شود.
عضو ستاد بحران ملارد عنوان کرد: البته تعدادی از سوله‌های تربیت‌بدنی برای استقرار موقت شهروندان در مواقع بحرانی در نظر گرفته‌شده اما این امکانات جوابگوی نیازها در شرایط سخت نخواهد بود.
اکبری گفت: ازلحاظ هماهنگی‌های اداری، برنامه‌هایی تنظیم و مکتوب شده تا در مواقع بحرانی، ادارات و نهادهای مسئول همچون هلال‌احمر، بهداشت و درمان، راه و شهرسازی، آتش‌نشانی و...متناسب با امکانات و ظرفیت‌هایی که از آن برخوردارند، ورود کنند اما بااین‌وجود ضرورت انسجام و هدفمندی هر چه بیشتر ستادی در مواقع بحرانی احساس می‌شود.
مدیریت بهینه بحران نیازمند برنامه‌ریزی‌های مدون و هماهنگی‌های منظم است
احمد احمدی رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان ملارد در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به نقش سازنده چرخه مدیریت بحران در کاهش آسیب‌پذیری‌ها گفت: آنچه در این چرخه مبنا و سرلوحه کار قرار می‌گیرد، مجموعه‌ای از اقدامات و هماهنگی‌های منظم و مدونی است که سطح مقاومت در برابر بحران‌های احتمالی را در بخش‌های گوناگون افزایش می‌دهد.
وی افزود: یکی از الزامات موردنیاز در این شهرستان، معطوف به تجهیزات می‌شود که در مقایسه با برخی از شهرهای دیگر در وضعیت مطلوب‌تری قرار داریم اما بااین‌وجود ضرورت تقویت هر چه بیشتر آن احساس می‌شود.
احمدی گفت: نوپا بودن شهرستان ملارد و مهاجرپذیری آن مزید بر علت شده تا احتمال آسیب‌پذیری در این منطقه افزایش یابد.
رئیس جمعیت هلال‌احمر ملارد بابیان وضعیت نامساعد زیرساخت‌ها در برخی مناطق این شهر گفت:برای مقابله با بحران باید حداقل نیازها فراهم شود تا بتوان خسارات و صدمات احتمالی را رفع و دفع کرد.
ارتقای سطح مقاومت در بحران قائم به فرد یا نهادی خاص نیست
مدیریت اصولی و هوشمندانه ایجاب می‌کند تا پیش از وقوع هرگونه بحران و یا حادثه احتمالی، اقتضائات و الزامات مقابله و آسیب زدایی در این شهر۴۰۰ هزارنفری تأمین و فراهم شود.
اگرچه در حال حاضر همه‌چیز آرام به نظر می‌رسد، اما نباید ازنظر دور داشت که تضمینی برای استمرار و دوام این آرامش وجود ندارد و باید با تقویت سیستم حمل‌ونقل عمومی، تأمین تجهیزات و ادوات موردنیاز سخت‌افزاری همچون لودر، کامیون، آمبولانس و...به میزان کافی، مقاوم‌سازی ابنیه و ساختمان‌های تجاری، اداری، مسکونی، آماده‌سازی فضاهای مناسب در پارک‌ها و بوستان‌های محلی برای استقرار موقت شهروندان، توسعه محورهای مواصلاتی و رفع گره‌های ترافیکی، برگزاری مانورهای مستمر باهدف حفظ و ارتقای چابکی و هماهنگی بین دستگاهی، آموزش‌های همگانی و ذخیره‌سازی هرچه بیشتر اقلام موردنیاز، ضریب آمادگی را به نحو هر چه مطلوب‌تری فراهم کرد.
به‌واقع مدیریت اصولی بحران، قائم به شخص یا نهاد خاصی نیست بلکه تمامی مسئولان و روسای دستگاه‌ها موظف‌اند نهایت تلاش و توان خود را برای مقابله با هرگونه حادثه غیرمنتظره‌ای به‌کارگیرند و مجموعه این عوامل به‌مثابه حلقه‌های زنجیره‌ای متصل‌به‌هم در کاهش صدمات، خطرات احتمالی در زمان بحران مثمر ثمر خواهد بود.
ضعف موجود در زیرساخت‌های شهری ملارد در یک بازه زمانی یک‌شب یا یک ماه و یک سال ایجاد نشده، بلکه این وضعیت محصول شیوه مدیریتی در این منطقه در سالیان متمادی است و اگر نقصان یا کمبودی وجود دارد باید با یک برنامه‌ریزی منطقی در سه مقطع کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نسبت به رفع آن‌ها همت گمارد و صرفاً با برگزاری جلسات و هم‌اندیشی‌های نظری نمی‌توان آستانه مقاومت شهری را در برابر بحران تقویت کرد.
هم‌افزایی و هم‌گرایی دستگاه‌ها و امتزاج ظرفیت‌ها و استعدادهایی که هر دستگاه و نهادی به فراخور امکانات و تعاملات خود از آن بهره‌مند‌است، می‌تواند شکنندگی زیرساخت‌های ملارد را در برابر هرگونه آسیب و بحران احتمالی تا حدودی کاهش دهد و تنها در چنین شرایطی است که می‌توان نسبت به تحقق این امر خطیر دریکی از پرجمعیت‌ترین شهرستان‌های استان تهران امیدوار بود.
خبرنگار: ناصر رمضانی
نظر شما