به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت مرحوم احمد سیاح مدیر فقید انتشارات اسلام، شب گذشته در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. در این مراسم مهدی محق رئیس این انجمن در سخنانی با اشاره به اینکه مرحوم سیاح زندگی خود را در کنار کسب و کار نشر در خدمت کسب علم و دانش قرار داده بود گفت: یکی از تالیفات مرحوم سیاح فرهنگ لغت عربی به فارسی و فارسی به عربی ایشان بود که مورد تایید آیات عظام تقلید قرار گرفته بود و امام خمینی(ره) نیز این مرحوم را تحسین کرده و بزرگانی چون آیت الله میلانی نیز آن را ستوده بودند. این اتفاق باید برای صنف کتابفروشان گرامی داشته شود هر چند که می‌بینم امشب از این مراسم استقبال خوبی نکرده‌اند.
محقق ادامه داد: من مرحوم سیاح را از ۷۰ سال قبل می‌شناختم. از سال ۱۳۲۳. در آن سالها من در مدرسه مروی دروس حوزوی را شروع کرده بودم و با هم مباحثه‌ای خودم روی بام مدرسه می‌رفتیم و کتاب «هدایه و النموذج» را مرور می‌کردیم. از بام مدرسه پنجره‌ای به مدرسه سپهسالار سابق باز بود و گاه از آنجا صدای مدرسی می‌آمد که لهجه‌ای اصفهانی داشت. حس کنجکاوی من در نهایت من را به مدرسه کشاند و متوجه شدم که آن مدرس اصفهانی شیخ عبدالجواد حکیمی است که بعدها به دکتر عبدالجواد فلاطوی مشهور شد و استاد دانشگاه‌های هامبورگ و کلن آلمان نیز شد؛ استادی که توانست در آنجا آثار شیعیان را در قالب یک کتابخانه تجمیع کند و در نهایت نیز دولت آلمان را مجاب کند که مساله اهانت به اسلام و پیامبر اکرم(ص) از کتب درسی آلمان حذف شود. استاد حکیمی در مدرسه شاگردانی داشت که از جمله آنها مرحوم سیاح بود و دیگری هم که به خاطرم مانده عبدالجواد مناقبی که داماد علامه طباطایی شد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی افزود: من همیشه وقتی در خیابان بوذرجمهری رد می‌شدم سری به دفتر آقای سیاح می‌زدم. ایشان را همیشه مردی مخلص و با ایمان دیدم که با وجود اینکه شغلش کتابفروشی بود اما در ایام استراحت و آسایش را به تالیف کتاب می‌گذراند. من امید دارم شیوه و روش زندگی او را الگوی خود قرار دهیم.
وی در همین زمینه افزود: در گذشته کتابفروشی‌ها پاتوق اهالی علم بود و ناشر کسی بود که کتاب در وجودش منعکس شده بود اما امروزه اینگونه نیست. مرحوم همایی وقتی برای قدم زدن از منزل خارج می‌شد پاتوقش کتابفروشی خیام بود و یا مرحوم معین کتابفروشی زوار. این مسیر اما امروز فراموش شده و باید احیا شود. ما هر وقت در خیابان بوذرجمهری به دفتر مرحوم سیاح سر می‌زدیم چند نفر از علمای تهران در آنجا حضور داشتند. در آن زمان کتابفروشی کار مکانیکی نبود و کتابفروش و ناشر خود را وسیله صرف برای تبدیل کتاب به پول نمی‌دانستند. این شیوه و سنت است که باید بار دیگر مورد توجه ما قرار بگیرد و به آن توجه کنیم.
یادکرد علمای گذشته تهران
در ادامه این مراسم حجت الاسلام محسن دریابیگی عضو هیات علمی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سخنانی اظهار داشت: امثال آقای سیاح در شهر تهران کم نبوده‌اند و متاسفانه امروز اسم و یاد همه آنها در حافظه ما در حال فراموشی است. من هر چه در این شهر غوطه ور شده‌ام کمتر دیدم که شان علمایی که سابقا در تهران بوده‌اند حفظ شده و نامی از آنها به میان آید. ما امروز از میرزا موسی مازندرانی که در خیابان آبشار تهران در مسجدی امام جماعت بود چقدر می‌دانیم؟ یا از مرحوم احمد نخجوانی. مایه تاسف است که از این بزرگان حتی یک خط هم در یادنداریم.
وی افزود: ایشان هم در تهران با آقا بزرگ تهرانی همنشین بوده و از اساتید بزرگ حوزه بهره‌ها برده است و حتی گاه در کتاب لغت خود نیز اشاره دارد که این اثر با تایید و نظر بزرگان حوزه ابه نتیجه رسیده است.
تاثر رهبری از وضعیت نشر
علی محمدی اردهالی رئیس اسبق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز در این مراسم در سخنانی اظهار داشت: مرحوم سیاح از جایی سرچشمه گرفت که آیه انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا می‌آمد. این آیه به فهم و پیشرفت فکری انسان توجه دارد و جامعه را به بالاترین بخش خود هدایت می‌کند.
وی افزود: صنف ناشران اگر انجام وظیفه کرده بودند و راهنما و راهپیما بودند وضع نشر امروز اینگونه نبود که متاسفانه از پا در آمده باشد. صنف ناشر باید بتواند بدون دغدغه کار کند و از وضع موجود خارج شود اما متاسفم که آنچنان که باید به وظیفه هدایتی خود نمی‌پردازیم و نمی‌گذارند که بپردازیم.
نسل سیاح تکرار ناشدنی است
نصرالله حدادی نویسنده و پژوهشگر نیز در این مراسم در سخنانی گفت: ما در این سالها عزیزانی چون مرحوم کاشی‌چی، زهرایی، علمی و داد مهر را از دست داده‌ایم و امروز هم که بهانه بزرگداشت مرحوم سیاح گردهم جمع شده‌ایم باید افسوس بخوریم که چرا تاکنون به ایشان توجه نکرده بودیم. البته من بر این باورم انزوای خود خواسته ایشان بود که موجب شده بود بتواند دست به کارهای بزرگی بزند. مرحوم دهخدا می‌گفت که ۳۴ سال به روی یک دنده نشست و نوشت تا توانست فرهنگ لغتش را تکمیل کند اما امروز همین کار را بخواهیم بکنیم یک ساختمان ۳۰ طبقه می‌خواهد و کلی کارمند.
وی در ادامه با انتقاد شدید از نگاه دولتی به بدنه نشر کشور گفت: دولتی بودن آفت نشر ما است. اگر دولت صنعت نشر را رها کرده بود بدون شک رشد بهتری داشت. روزگاری این نشر در خیابان ۱۵ خرداد چندین و چند کتابفروش و ناشر معتبر برای خود داشت. اما امروز آنها چه شده‌اند؟ بازار تهران چه شده است که دیگر فضیلت از آن پرکشیده است؟ کوچه حاج نائب و پاساژ مجیدی چرا تبدیل به خانه ارواح شده است. اگر در گذشته کاسب بود حاج مرشد چلویی می‌شد و یا میر مصطفی عالی نسب و اگر کتابفروش داشتیم می‌شد مرحوم سیاح . امروز اما همه شده‌اند کتاب درسی چاپ کن.
حدادی افزود: به باور من این نسل قدیم تمام شده و رفت و دیگر تکرار نخواهد شد. اگر آقای سیاح انزوای خودخواسته خود را نداشت به تالیف کتابش نمی‌رسید و امروز دیگر این مساله تکرار نمی‌شود. آقای محمدی اردهالی کتاب المیزان را با قیمت ۳۵ تومان می‌فروخت که فقط ۱۵ تومانش پول کاغذش بود. می‌گفت تا من کتابی را نخوانم چاپ نمی‌کنم. نمی‌دانم ما امروز با کتاب چه کرده‌ایم؟ تازه انتظار هم داریم نسل بعد از ما کتابخوان شوند .
نظر شما