كتاب «قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، كتاب «قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم» اثر حجت الاسلام والمسلمین سید کاظم سید باقری ، عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد. 

پژوهش حاضر، نتیجه تلاش علمی محقق ارجمند جناب حجت الاسلام والمسلمین سید کاظم سید باقری است كه در گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سامان یافته است و شامل شش فصل به شرح زیر است:

فصل اول: کلیات، مفهوم ها و تمهیدات نظری

فصل دوم: ماهیت،‌سطوح و مؤلفه های قدرت سیاسی در قرآن کریم

فصل سوم: گونه شناسی قدرت سیاسی، ‌خواستگاه، مبانی و شاخصه ها

فصل چهارم: هدف ها و کارکردهای قدرت

فصل پنجم: آسیب شناسی قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم

فصل ششم: سازوکارهای مهار قدرت سیاسی

نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب خود، درباره اهمیت و ضرورت قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم می نویسد:

جامعه و قدرت كنار هم و با هم معنا می‌یابند. آدمی از زمانی كه وارد جامعه می‌شود با قدرت، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های آن روبه‌رو می‌شود. قدرت به‌ویژه ساحت سیاسی آن، همواره از كهن‌ترین مفهوم‌ها در بررسی‌های اجتماعی ـ سیاسی بوده و در علم سیاست، فلسفة سیاسی و علوم اجتماعی، محوری‌ترین مفهوم و محل كشمكش‌ها و پژوهش‌های سیاسی بسیار بوده است و فهم آن به فهم مسائل و دشواره‌های سیاسی یاری می‌رساند. این پدیده اغلب هنگام بحث اقتدار، عدالت، آزادی، مشروعیت، حاكمیت و مانند آن حضور جدّی داشته و دارد و زمانی جدّی‌تر می‌شود كه آیین و مسلك انتقادی، كلیت ساختار و نظام ارزشی حاكم را زیر سؤال برد و در ایستارهای مسلط تردید كند. در این هنگام یكی از آغازین پرسش‌ها، پرسش از قدرت، منشأ آن، چگونگی اعمال و معیار مشروعیت آن است. آن‌گونه‌كه در تحول بنیادین دوران مدرنیته، زیر سؤال رفتن بسیاری ارزش‌های سنّت از منشأ قدرت سیاسی و مشروعیت آن آغاز شد.

معنا و مفهوم‌های گوناگونی در خانوادۀ «قدرت» مانند توانمندی، توانایی، زور، نیرو، نفوذ، سلطه، قهر، غلبه، اجبار و مهار وجود دارد، اما بازمعنای روشنی از آن نمی‌توان به دست داد. قدرت دانشْ‌واژۀ پرابهام و چندپهلویی است و اجماع روشن دربارة چیستی و ماهیت آن وجود ندارد، اما نمی‌توان شك كرد محصول اراده و اختیار آدمی است؛ عنصری است كه در روابط اجتماعی انسان‌ها در گسترۀ تاریخ، همواره نقش تأثیر‌گذاری بازی كرده و براساس آن مكتب‌ها و مسلك‌های فكری گوناگونی شكل گرفته است. قرآن كریم اولین منبع اندیشة سیاسی اسلام است و قدرت یكی از عنصرهای بنیادین دانش سیاست است. انسان موجود اجتماعی است و با حضور در اجتماع با قدرت و مظاهر آن روبه‌رو می‌شود. با توجه به بنیادین‌بودن این مفهوم و نوع رابطۀ آن با حیات سیاسی انسان، فهم چیستی و ماهیت آن از دیدگاه قرآن كریم می‌تواند راهگشای مسائل بسیاری در حوزۀ اندیشۀ سیاسی اسلام باشد كه از اهمیت بالای بحث و رویكرد مورد نظر حكایت می‌كند.

قرآن با رویكرد جامعی كه دارد، نمی‌تواند از كنار مسائل بنیادین اجتماع بی‌اعتنا گذر كرده باشد. در نتیجه در نگرش هنجاری، مفهوم قدرت را به‌عنوان امر پیشینی به‌رسمیت می‌شناسد كه لازمۀ ساحت اجتماعی ـ سیاسی انسان است. قدرت همانند دیگر نعمت‌های الهی، دارای ارزش و اعتبار است و با توجه به شاخص‌های مطلوب ابزاری است كه می‏تواند جامعه را در مسیر صحیح هدایت كند و بستر لازم را برای رسیدن به هدف‌های ارزشمند اجتماعی مثل عدالت، آزادی، رشد، توسعه، امنیت، وحدت، تعاون و دیگر ارزش‏های والای انسانی فراهم سازد و در صورتی‌كه در مسیر نامطلوب قرار گیرد، می‏تواند منشأ گمراهی، ظلم، استكبار، استضعاف، ناامنی، تفرقه و بردگی جوامع شود. پس قدرتی در منطق و زبان قرآن معتبر است كه رویكرد سعادت‌محور و فضیلت‌اندیش دارد و تا هنگامی دارای مشروعیت است كه به‌ سمت هدف‌های توحیدی و سعادت انسان حركت كند (خلاف مفهوم رایج دوران مدرن كه قدرت در نگرش اولی و فی‌نفسه دارای اعتبار است).

در بایستگی انجام این تحقیق همین امر بس كه ما برای رسیدن به فهم سنجیده و دقیق اندیشۀ سیاسی اسلام، باید به قرآن كریم بازگردیم و در فهم و بازخوانی مفهوم‌های بنیادین سیاست ژرف‌كاوی كنیم. از دیگر سو، چاره‌ای نیست جز آنكه ‌از نگرش‌های مشهور، مسلط، گاه سطحی‌اندیشانه و بررسی‌ها و مطالعه بر پایۀ منابع دست دوم گذر كنیم و به شایسته‌ترین، اولین و برترین منبع یعنی قرآن برسیم. آنگاه شاید بتوانیم گام‌های آغازین را برای تصویر سامانۀ مطلوب اجتماعی از دیدگاه دین برداریم.

گفتنی است كتاب «قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم » اثر حجت الاسلام والمسلمین سید کاظم سیدباقری، با قیمت ۳۰۰۰۰  تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب می توانند به نشانی www.poiict.org مراجعه کنند