به گزارش خبرنگار مهر، دکتر احمد پاکتچی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و عضو شورای عالی علمی مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی در دومین نشست هم اندیشی جایگاه مطالعات قرآنی در تحول علوم انسانی که ۲۴ بهمن در سالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، سخنرانی خود را با عنوان «الزامات زبان شناختی مطالعات میان رشته ای در حوزه قرآن» ارائه داد.
وی سخنانش را با بیان اینکه در طول نیم قرن اخیر اتفاقات زیادی در علم افتاده است، آغاز کرد و گفت: از دهه ۷۰ ما با پدیده معرفت شناسی مضاعف در علوم مواجه ایم که همزمان با مبانی معرفت شناختی علوم پدیده میان رشتگی هم مورد توجه قرار گرفت. از طرفی علوم هم در مورد مواضع معرفت شناختی خودشان به چالش کشیده شدند و در همین راستا با بحث های میان رشته ای هم مواجه بودند.
وی در ادامه افزود: حوزه دیگری که در اواخر قرن بیستم پدیدار شد، علوم شناختی بود که می توان درباره آن از میان رشتگی شناختی صحبت کرد. در این زمان نگاهشان به معرفت، نگاهی فلسفی نبود بلکه با یک بحث میان رشته ای به تحلیل مسئله شناخت می پردازند. به هر حال ما با یک جریان روبه رشد مواجه ایم که تا امروز ادامه دارد.
پاکتچی در ادامه تاکید کرد: یکی از بحث هایی که از قرن های گذشته در حوزه معرفت شناسی وجود داشته، مسئله پیشینه گرایی معرفت است که به نوعی به یک عادت تفکری در آکادمی تبدیل شده بود. این پدیده در غرب همان دیسیپلین علمی و همان نظم، عادات و التزاماتی است که یک فرد در دوره تحصیل خودش کسب می کند.
وی افزود: یکی از مسائلی که به عنوان عادت تفکری بسیار ارزشمند است ساختمندی یک علم یا تفکر است. در فضای علوم جدید ما با چندپارچگی علوم مواجه ایم که در ساحت نیازها به وجود می آیند و شکل می گیرند و شاید بعدا در کنار هم قرار بگیرند و یک علم را شکل بدهند. ممکن است که دریافت کنیم که علوم به دنبال رسیدن به انسجام هستند اما درعلوم انسانی شاهد پدیده نظام گریزی هستیم که به دو دلیل با آن مواجه هستیم.
پاکتچی در ادامه گفت: در صدر اسلام برخی از متفکرین سعی کرده اند که مخاطب خودشان را عادت بدهند که اگر چیزی را نمی دانید با آن کنار بیایید و اصولا نظام معرفتی ما به سمت ندانستن می رود. این در واقع همان دلیل علاج دانستن است.
وی تاکید کرد: نظام گریزی برخی مواقع به یک امر نظام مند تبدیل می شود. بحث دیگر نسبیت در اعتباردهی است ما به جای اینکه به دنبال این باشیم که چقدر گزاره ای که گفته می شود واقع است به دنبال این باشیم که چگونه با این گزاره مواجه ایم و از چه منظرهایی می توانیم با آن مواجه شویم. پدیده منظرگرایی را ما در سنتمان به شکل های مختلف داریم؛ یکی منظرگرایی فردگرایی، یکی هم منظرگرایی گفتمانی و یکی هم منظرگرایی است که می گوید یک فتوا زمانی معتبر است که مستند به یک منبع معتبر باشد.
پاکتچی در پایان گفت: اگر بخواهیم بحث میان رشتگی را با مطالعات قرآنی داشته باشیم، باید از منظرهای مختلف به آن پرداخته شود و در واقع با یک جمله کلی یا با یک قضاوت چندجمله ای نمی توان درباره هزار و اندی سال سابقه علوم قرآنی قضاوت کرد.
نظر شما