آسمان ايران امروز ميزبان خورشيد گرفتگي جزئي است / با چشم غيرمسلح به آسمان خيره نشويد

به گزارش خبرنگار دانشگاهي مهر، خورشيد گرفتگي، كسوف يا خورگرفت زماني رخ مي دهد كه كره ماه در ميان زمين و خورشيد قرار گرفته و خورشيد را از ديد ناظر زميني پنهان مي كند. خورشيد گرفتگي ممكن است كامل و يا جزئي باشد.

كسوف هنگامي حاصل مي شود كه ماه نزديك يكي از دو گره مدارش باشد. ناظري كه بر زمين قرار دارد، در هنگام خورشيد گرفتگي، قرص ماه را بر زمينه خورشيد مي بيند. اگر سايه ماه تمام قرص خورشيد را بپوشاند كسوف كلي است و اگر تنها قسمتي از سطح خورشيد در تاريكي بماند كسوف جزئي است.

امروز - 9 فروردين ماه 1385 شاهد وقوع پديده نجومي كسوف خواهيم بود. پيش از اين در آبان 1374و مرداد 1387 شاهد وقوع كسوف كامل و در خرداد ماه 1382 و مهر ماه 1384 شاهد خورشيد گرفتگي جزئي بوده ايم.

كسوف از شرق برزيل آغاز مي شود و اقيانوس اطلس را طي مي كند. سايه ماه با عبور از قاره افريقا (شمال افريقا كشورهاي مصر و ليبي) از درياي مديترانه وارد خاك تركيه و سپس از گرجستان، جنوب روسيه و قزاقستان مي گذرد و در مغولستان پايان مي پذيرد. بيشترين زمان گرفت در مرز مصر و ليبي به مدت 4 دقيقه و 8 ثانيه طول مي كشد.

اين خورشيد گرفتگي در لحظه گرفت كلي در ساعت 13 و 54 دقيقه به وقت كشور تركيه از منطقه آنتاليا وارد شده و ساعت 14 و 9 دقيقه در منطقه گيرسون پايان مي يابد. در بخش هاي جنوبي تركيه (نزديك به آنتاليا) مدت زمان گرفت حدود 3 دقيقه و 45 ثانيه است.

طول مسير اين كسوف 14 هزار و 500 كيلومتر است و حداكثر درصد وقوع آن در ايران در منطقه شمال غربي كشور رخ مي دهد. اين گرفت در شمالغربي ايران نزديك به 90 درصد، در تهران 70 درصد و در شهرهايي همچون اصفهان و مشهد 60 درصد گرفتگي ايجاد خواهد كرد. اين پديده نجومي از ساعت 14 و 57 دقيقه در ايران آغاز و تا ساعت 17 و 15 دقيقه به طول مي انجامد.

به گزارش مهر، بيشترين درصد كسوف 29 فروردين ماه در تبريز و كمترين آن در چابهار رخ مي دهد.

مشاهده اين رصد آسماني با چشم غيرمسلح صحيح نيست و به چسم آسيب مي رساند. براي مشاهده خورشيدگرفتگي بايد از فيلتر خورشيدي مناسب استفاده كرد تا نور خورشيد به چشمان آسيبي نرساند. 

 
در سراسر ايران نهم فروردين ماه كسوف جزئي ديده مي ‌شود، يعني از ديد ساكنان ايران ماه فقط بخشي از سطح خورشيد را مي‌ پوشاند. اگرچه مسير كسوف كلي 9 فروردين از ايران نمي ‌گذرد اما در آسمان ايران بهترين كسوف جزئي تا حدود سه دهه آينده رخ خواهد داد.

به گزارش مهر، نهم فروردين ماه در سراسر ايران كسوف جزئي ديده مي ‌شود، يعني از ديد ساكنان ايران ماه فقط بخشي از سطح خورشيد را مي‌ پوشاند. هرچه به شمال غرب ايران نزديك‌ تر شويم، كسوف جزئي با درصد بالاتري مشاهده مي شود. در كسوف‌ هاي جزئي هوا تاريك نمي‌ شود و تغيير محسوسي در روشنايي روز به وجود نمي ‌آيد.

در تهران كسوف از ساعت 42: 14 آغاز و تا ساعت01 : 17 ادامه مي‌ يابد. به لحظه آغاز كسوف جزئي تماس اول (نخستين تماس لبه ماه با لبه خورشيد) و به لحظه پايان خورشيدگرفتگي جزئي تماس آخر مي‌گوييم. قدر گرفت در تهران حدود 70 درصد است، هرچه قدر گرفت بيشتر باشد، بخش بيشتري از قرص خورشيد پوشيده مي‌شود. بيشترين قدر گرفتگي در ايران در مرز استان آذربايجان غربي، حدود 99 درصد است.

جزئيات كسوف جزئي در ايران

نيمسايه ماه در ساعت 30: 14 به وقت ايران از روستاي مرزي نفت شهر در استان كرمانشاه وارد ايران مي‌شود و رفته رفته كشور ما را در بر مي ‌گيرد، تا جايي كه در ساعت10: 15 به وقت ايران، تمام كشور وارد نيمسايه مي‌شود. هر منطقه در ايران در اوج كسوف، بسته به ميزان فاصله از مسير كسوف كلي، شاهد گرفت جزئي از قدري معادل 6/ 26درصد در روستاي مرزي گواتر در استان سيستان و بلوچستان تا قدري برابر 9/89 درصد در روستاي مرزي قوش در استان آذربايجان غربي خواهند بود. در پايان نيمسايه در ساعت 11: 08: 17 به زمان رسمي ايران از شمال شرقي ايران خارج مي‌شود.

اگرچه مسير كسوف كلي 9 فروردين از ايران نمي ‌گذرد، در آسمان ايران بهترين كسوف جزئي تا حدود سه دهه آينده است. مسير سايه ماه در گرفتي كه پيش روي داريم هنگامي كه به‌ درياي سياه مي ‌رسد 90 درصد گرفت جزئي را به ‌صورت هلالي باريك از خورشيد به‌ نمايش مي‌گذارد. گرفت جزئي در تبريز 80 درصد، در كرمانشاه 65 درصد و اهواز حدود 50 درصد است. در كرانه درياي خزر از گلستان تا مازندران و گيلان بين 60 تا 75 درصد گرفت جزئي ديده مي ‌شود كه در آستارا بيشترين ميزان است. مراحل اين كسوف در تهران از 42: 14 (تماس اول) تا 01: 17 (تماس چهارم) طول مي‌ كشد.

در كاشان و قم 50 تا 60 درصد خورشيد پوشانده مي ‌شود. در اصفهان و يزد حدود 45 تا 52 درصد و شيراز 38 درصد گرفت خورشيد ديده مي ‌شود. در شرق ايران، ساكنان مشهد 55 درصد كسوف جزئي را مي‌ بينند و در جنوب شرقي كمترين ميزان گرفت جزئي رخ مي‌دهد به‌ طوري كه در كرمان كمتر از 40 درصد، در زاهدان حدود 30 درصد و در چابهار كمتر از 25 درصد است و فقط قاچ كوچكي از خورشيد پنهان مي‌ شود.

عليرضا حكيمي - مسئول رصدخانه مركز علوم و ستاره شناسي تهران در گفتگو با خبرنگار دانشگاهي مهر در مورد كسوف جزئي امروز افزود: پخش مستقيم از شبكه 6 صدا و سيما، كارگاه ساخت تلسكوپ و ادوات نجومي، نمايش فيلم هاي نجومي، سخنراني پدر نجوم ايران استاد احمد دالكي و پنج شيوه نمايش خورشيد گرفتگي از برنامه هاي مركز علوم و ستاره شناسي تهران در هنگام خورشيد گرفتگي است.

وي اظهار داشت: اين كسوف در ساعت 14 و 44 دقيقه و 33 ثانيه آغاز شده و در ساعت 15 و 54 دقيقه و 57 ثانيه به اوج خود در استان تهران مي رسد. سه نوع خورشيد گرفتكي كلي، جزئي و حلقوي وجود دارد كه كسوف فردا به صورت جزئي خواهد بود.

مسئول رصدخانه مركز علوم و ستاره شناسي تهران تاكيد كرد: خط گذر اين خورشيد گرفتگي از تركيه خواهد بود و ايران در نيم سايه آن قرار دارد به طوري كه خورشيد گرفتگي از 25 درصد در ناحيه جنوب شرقي تا 85 درصد در نزديكي مرز تركيه قابل رويت است.

وي خاطر نشان كرد: به هيچ وجه نبايد به صورت مستقيم و با چشم غير مسلح به اين پديده نگاه كرد بلكه مي توان با ابزار ساده اي مانند يك تشك آب، عينك جوشكاري و يا عينك هاي ارزان قيمت در بازار خورشيد گرفتگي را مشاهده كرد.