يك مقام آگاه كشورمان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاري"مهر" ضمن بيان اين مطلب افزود : درحالي كه برخي كشورهاي غربي و آمريكا مسئله تحريم احتمالي اقتصاد ايران را در قبال موضوع هستهاي كشورمان مطرح كرده‌اند، ايران نيز تدابيري جديد در شرايط اضطرار را اتخاذ كرده است.
اين مقام مطلع افزود: يك از دستگاههاي ذيربط در اين خصوص جلسه اي تشكيل و تصميمات مهمي نيز براي مقابله با تحريم احتمالي اقتصاد ايران در بخش‌هاي مختلف از جمله انرژي ، صنعت و كشاورزي گرفته شده است.
وي گرچه تاييد كرد كه ايران در صورت اعمال تحريم متوجه زحمات و خسارتهايي خواهد شد اما افزود: اكنون نتيجه محاسبات و گزارشات دستگاههاي اطلاعاتي و موسسه هاي مطالعات اقتصادي در سطح جهان ثابت كرده است كه خسارت ايران اندك ولي خسارتي كه جهان صنعتي و در حال توسعه از تحريم ايران متحمل مي شود بسيار سنگين خواهد بود و اتفاقا هرچه در رده بندي كشورهاي صنعتي بالا برويم آنها به مراتب هزينه هاي بدون جايگزين و هنگفتي را متحمل مي شوند.
به گزارش خبرنگار اقتصادي "مهر" البته آغاز تدوين بودجه سايه در سازمان مديريت و برنامه ريزي را مي توان با مشخص شدن فرضيات حدود تحريم احتمالي ايران همچون ميزان واردات و درآمدهاي كشور از جمله نفت توسط دستگاههاي مسئول آغاز كرد.
سال 1383 نيز با توجه به مسائل هسته اي كشور ، دستور تدوين بودجه سايه براي تحريم هاي احتمالي ايران صادر شد و سازمان مديريت و برنامه ريزي نيز محاسباتي در اين خصوص انجام داد؛ بدين ترتيب مقدمات تدوين بودجه سايه در شرايط فعلي وجود دارد.
به گزارش خبرنگار اقتصادي مهر، در همين حال، يك نماينده كنگره آمريكا، وابستگي فراوان ايران به واردات بنزين را تنها نقطه‌ضعف اقتصادي ايران دانست كه آمريكا مي‌تواند از آن به عنوان اهرم موثر فشار عليه ايران استفاده نمايد.
"استيو اسرائيل" عضو كنگره آمريكا در مقاله‌اي كه شنبه در پايگاه خبري "نيوزدي" منتشر كرد با بررسي راهكارهاي مختلف تحت فشار قرار دادن ايران براي كنار گذاشتن فعاليت‌هاي هستهاي، تنها نقطه ضعف بزرگ اقتصادي ايران را كه آمريكا مي‌تواند از آن به عنوان اهرم فشار استفاده كند، وابستگي شديد ايران به واردات بنزين اعلام كرد.
بر اساس اين گزارش، وي معتقد است : ايران نشان داده است كه تحت هيچ شرايطي دست از اهداف خود برنخواهد داشت و برنامه هستهاي خود را ادامه خواهد داد و ترسي از تهديدات آمريكا و انزواي بين‌المللي ندارد.
"اسرائيل" كه عضو كميته خدمات تسليحاتي كنگره آمريكا است گزينه حمله همه‌جانبه نظامي عليه ايران را بعيد مي‌داند زيرا تجربه عراق نويد دهنده عواقب ناگوار جنگ براي آمريكا است. از سوي ديگر، ايران سه برابر عراق جمعيت دارد، چهار برابر مساحت دارد، و پنج برابر مخاطره‌آميزتر است.وي مي‌افزايد، آنچه كه جنگ در عراق به ما نشان داد اين است كه هر چند آغاز جنگ آسان به نظر مي‌رسد، اما تداوم آن بسيار دشوار و غيرقابل پيش‌بيني است.
وي مي‌افزايد، هرگونه فشار عليه ايران، چه ديپلماتيك، چه اقتصادي، و چه نظامي موجب استفاده ايران از نفوذ فراوان خود در عراق خواهد شد كه اين امر افزايش خشونت عليه سربازان آمريكايي را به دنبال خواهد داشت.
اين عضو كنگره آمريكا همچنين گزينه اعمال تحريم‌هاي اقتصادي از سوي شوراي امنيت سازمان ملل را به علت روابط تجاري نزديك چين با ايران منتفي مي‌داند.
از سال 2000 تاكنون، چين به تنهايي عهده دار 40 درصد افزايش تقاضاي نفت در سطح جهان بوده است و در حالي كه 12 درصد نفت مصرفي چين را ايران تامين مي‌كند، پكن از حق وتوي خود در جلوگيري از تحريم اقتصادي ايران استفاده خواهد نمود.
وي با رد طرح آزاد گذاشتن ايران در توسعه انرژي هستهاي در چارچوب مقررات بين‌المللي و نظارت بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي، مي‌نويسد: در صورتي كه ايران امكان توسعه انرژي هستهاي را پيدا كند، كشورهاي همسايه آن همچون مصر، عربستان و سوريه نيز به تدريج خود را در دستيابي به انرژي هستهاي محق مي‌دانند.
استيو اسرائيل گزينه حمله هوايي و موشكي به سايت‌هاي هستهاي ايران را نيز به علت پراكنده و زيرزميني بودن آنها غيرممكن مي‌داند، بعلاوه اينكه "ايران براي تلافي مي‌تواند از موشك‌هاي با برد هزار و 200 مايلي خود استفاده نمايد".
وي هر گونه اقدام براي تغيير حكومت در ايران را نيز به علت نفوذ اين كشور در بازار نفت، رد كرده و معتقد است : ايران قدرت بستن شريان حياتي نفت جهان يعني تنگه هرمز را دارد كه اين امر موجب افزايش شديد قيمت نفت و تشديد كسري بودجه آمريكا خواهد شد.
وي در پايان تنها نقطه ضعف اقتصادي ايران را در شرايط حاضر وابستگي فراوان اين كشور به واردات بنزين مي داند . به نظر وي ايران با اينكه چهارمين توليد كننده نفت جهان است اما 40 درصد بنزين مصرفي خود را وارد مي‌كند. از سوي ديگر، مردم ايران شديدا به قيمت بنزين حساس هستند و اقتصاد بي‌ثبات ايران با افزايش قيمت بنزين با رشد شديد نرخ تورم مواجه خواهد شد.
وي معتقد است، ساير گزينه‌هاي ديپلماتيك، نظامي، و اقتصادي عليه ايران جوابگو نخواهند بود و ايران در شرايط كنوني فقط در مقابل قطع واردات بنزين آسيب پذير است.
كنار رفتن دلار از مبادلات نفتي
از سوي ديگر مركز تحقيقات استراتژيك آكسفورد هم در تحليلي از تحريم احتمالي عليه ايران اعلام كرد: تحريم نفتي ايران موجب كنار رفتن دلار از مبادلات نفتي، كاهش ارزش دلار و افزايش كسري بودجه آمريكا خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اقتصادي مهر، مركز تحقيقات استراتژيك آكسفورد كه منعكس كننده نظرات بيش از يكهزار كارشناس و استاد دانشگاه آكسفورد و ديگر دانشگاه‌ها و موسسات تحقيقاتي معتبر جهان است، در گزارشي به بررسي ابعاد تحريم اقتصادي احتمالي ايران پرداخته است.
بر اساس اين گزارش، آمريكا و اروپا به دنبال اعمال تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران به منظور تحت فشار قرار دادن اين كشور براي كنار گذاشتن برنامه هستهاي آن هستند.
در حالي كه مخالفت روسيه و چين با اعمال تحريم اقتصادي و در تنگنا قرار دادن ايران موجب كند شدن شديد روند بررسي پرونده ايران شده است، هرگونه تحريمي عليه ايران تاثير بسيار ناگواري بر بازارهاي نفت خواهد داشت.
موسسه آكسفورد در ادامه اين گزارش به بررسي ابعاد مختلف تحريم اقتصادي ايران پرداخته است و تحريم‌هاي ممكن عليه ايران را تحريم صادرات بنزين به ايران، ممنوعيت فروش خدمات نفتي، تحريم سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي، ممنوعيت خريد نفت صادراتي ايران، تحريم صادرات به ايران، و نهايتا محاصره اقتصادي و بلوكه كردن دارايي‌هاي اين كشور در بانك‌هاي غربي منحصر ساخته است.
تحريم صادرات بنزين
در حالي دولت مجدانه در پي كاهش مصرف بنزين است كه ايران 40 درصد بنزين مصرفي خود را وارد مي‌كند. قطع واردات بنزين موجب دشواري‌هاي اقتصادي در كوتاه‌مدت خواهد شد.
با اين حال، تهران مي‌تواند قيمت‌هاي سوخت را شديدا افزايش دهد كه اين امر كاهش فراوان مصرف را به دنبال خواهد داشت. بعلاوه، تضميني وجود ندارد كه تحريم صادرات بنزين به ايران كه عمدتا از كشورهاي همسايه است، در عمل رنگ واقعيت به خود بگيرد.
تحريم خدمات نفتي
محدود ساختن دسترسي ايران به شركت‌هاي خدمات نفتي و فناوري‌هاي نفت و پتروشيمي مي‌تواند نتايجي براي آمريكا به دنبال داشته باشد. اما واقعيت اين است كه اكثر شركت‌هاي نفت و گاز جهان به آمريكا تعلق دارند و ايران سال‌ها است كه مورد تحريم اين شركت‌ها است، بنابراين از اين لحاظ، ايران خللي را احساس نخواهد كرد.
اما در صورتي كه اروپايي‌ها نيز در تحريم خدمات نفتي ايران مشاركت كنند، كار ايران دشوار خواهد شد، چرا كه در شرايط كنوني ايران فناوري مورد نياز نفت و گاز خود را از اروپا وارد مي‌كند.
موسسه تحقيقات استراتژيك آكسفورد نهايتا تحريم خدمات نفتي عليه ايران را نيز ناكام مي‌داند زيرا ايران چين و هند را از دست نخواهد داد و اين دو كشور با توجه به نياز انرژي به ايران چندان از تحريم ايران متابعت نخواهند كرد.
قطع سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي
يكي از راهكارهاي آمريكا اعمال ممنوعيت سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در ايران است. آكسفورد تحريم سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در ايران از سوي آمريكا را "از پيش‌باخته" مي‌داند زيرا بخش قابل توجه سرمايه‌گذاري‌هاي صورت‌گرفته در ايران توسط كشورهاي آسيايي عمدتا وارد كننده نفت ايران انجام مي‌گيرد.
آسيا تشنه نفت است و ايران در كانون عرضه نفت قرار دارد. موسسه تحقيقات آكسفورد مي‌افزايد، طي چند ماه گذشته يك اشاره تهران به واردكنندگان آسيايي نفت و ارائه وعده‌هاي مناسب به آنها براي حضور در بخش نفت و گاز ايران كافي بود تا شاهد قراردادهاي چند ده ميليارد دلاري كشورهاي آسيايي با ايران باشيم.
اين گزارش مي‌افزايد، اثربخشي هر گونه تحريم عليه ايران به محاسبات كشورهاي آسيايي و ترجيحات آنها نسبت به وابستگي به انرژي ايران و يا داشتن روابط مناسب با آمريكا بستگي دارد.
موسسه تحقيقات استراتژيك آكسفورد در ادامه اين گزارش برگ‌هاي برنده ايران در مناقشه هستهاي و اعمال تحريم‌هاي اقتصادي را قدرت انحصاري ايران در تنگه هرمز، تغيير مبادلات ارزي از دلار به يورو، تاثير ايران در بازار نفت و احتمال صعود شديد بهاي نفت مي‌داند.
مبادله نفت بر حسب يورو
با توجه به اينكه ايران چهارمين توليد كننده بزرگ نفت جهان است، مي‌تواند شيوه قيمت‌گذاري نفت از دلار را به يورو تغيير دهد. كارشناسان مختلف در سطح جهان طي ماه‌هاي اخير راه‌اندازي بورس نفت ايران و استفاده از يورو در معاملات آن را عامل تهديد هژموني دلار در بازارهاي اقتصادي جهان و يا حداقل چكاندن ماشه چنين رخدادي اعلام كرده‌اند.
مبناي چنين استدلالي اين است كه در صورت قيمت‌گذاري نفت بر اساس يورو و جايگزيني آن به جاي دلار، دلار آمريكا تضعيف خواهد شد و جريانات مالي به آمريكا شديدا كاهش خواهد يافت و كسري بودجه اين كشور كه در بالاترين سطح تاريخ است، تشديد خواهد شد. البته چنين تاثيري فقط زماني محقق خواهد شد، كه تمام يا بخش عمده نفت ايران به يورو مبادله شود.
قطع صادرات نفت
ايران مي‌تواند بخش يا تمامي نفت صادراتي خود را يا آشكارا در مخالفت با تحريم‌هاي اقتصادي و يا به بهانه مشكلات فني قطع كند. با اين وجود، كاهش اندك در صادرات نفت ايران موجب كاهش فيزيكي نفت در بازارهاي جهاني نخواهد شد. تاثير كاهش صادرات نفت ايران بر قيمت نفت به واكنش بازارهاي كاغذي وابستگي خواهد داشت، اما مطمئنا قيمت نفت افزايش خواهد يافت.
آژانس بين‌المللي انرژي ادعا كرده است ذخاير موجود نفت جهان در حال حاضر جوابگوي 18 ماه قطع صادرات نفت ايران است، اما موسسه تحقيقات استراتژيك آكسفورد اين ادعا را "گمراه‌كننده" مي‌داند. كاهش يا قطع صادرات نفت ايران افزايش قيمت نفت را به دنبال خواهد داشت.
اين گزارش مي‌افزايد، در هر حالت بدون توجه به ميزان واقعي كاهش صادرات نفت ايران، بازارهاي كاغذي نفت دچار بحران خواهند شد و بهاي نفت افزايش خواهد يافت.
بستن تنگه هرمز
ايران مي‌تواند به منظور تلافي تحريم‌هاي اقتصادي آمريكا، تنگه هرمز كه مجراي اصلي گذر نفت جهان است را ببندد. يك چهارم نفت صادراتي جهان هر روز از تنگه هرمز مي‌گذرد. اين موسسه معتقد است، بي‌گمان اقدام ايران در بستن تنگه هرمز موجب بروز واكنش‌هاي نظامي خواهد شد.
موسسه تحقيقات استراتژيك آكسفورد مي‌افزايد، تاثيرات تحريم اقتصادي عليه ايران براي هر دو طرف بسيار مضر خواهد بود، اما مطمئنا ايران برگ برنده بيشتري دارد. در صورتي كه ايران صادرات نفت خود را متوقف كند، اين كشور مي‌تواند بدون صادرات نفت مدت زمان بيشتري نسبت به كشورهاي صنعتي مصرف‌كننده نفت ايران (خصوصا كشورهاي آسيايي) دوام بياورد.
در واقع، در شرايط كنوني وابستگي كشورهاي صنعتي خصوصا كشورهاي آسيايي به نفت بيش از وابستگي ايران به درآمدهاي نفتي است.
مخاطرات تحريم احتمالي ايران براي چين و هند
نشريه بين‌المللي نفت و گاز اعلام كرد : مناقشه هستهاي ايران و تاثير آن بر بازار نفت بيشترين مخاطرات را براي آينده انرژي چين و هند به دنبال خواهد داشت.
به گزارش خبرنگار اقتصادي مهر، تحريم نفتي ايران مخاطرات و پيامدهاي متعددي به دنبال خواهد داشت كه تشديد رقابت براي دستيابي به منابع جديد نفتي از جمله آنها خواهد بود.
به نوشته نشريه نفت و گاز، تقاضاي فزاينده انرژي چين و هند اين دو كشور را به تلاش فراوان براي دستيابي به منابع انرژي بلندمدت و تضمين‌شده واداشته است و در همين راستا اين دو كشور نگاه استراتژيكي به منابع انرژي ايران داشته‌اند كه تحريم خريد نفت ايران بزرگترين شوك به اقتصاد اين دو كشور خواهد بود.
ايران از ديدگاه چين و هند داراي فرصت‌هاي چشمگير و ارزشمند انرژي است و قرارداد 70 ميليارد دلاري شركت سينوپك چين با ايران و پروژه خط لوله گاز ايران به هند نيز در همين راستا صورت گرفته است.
اين گزارش مي‌افزايد، ايران منبع قابل اتكاي انرژي دو غول اقتصادي آسيا، چين و هند، است با اين وجود، ايران به قراردادهاي انرژي با اين دو كشور وابسته نيست، "زيرا ايران بر روي دومين ذخاير بزرگ گاز جهان نشسته است و همچنين ذخاير نفت فراواني دارد".
موقعيت استراتژيك ايران، تمايل اين كشور به قراردادهاي بلندمدت انرژي به منظور توسعه صنعت انرژي داخلي، و ناتواني شركت‌هاي بزرگ نفتي آمريكايي براي حضور در پروژه‌هاي نفت و گاز ايران (به علت تحريم ايران از سوي آمريكا) موجب شده است ايران به "رفيق شفيق" شركت‌هاي هندي و چيني تبديل شود.
نشريه نفت و گاز معتقد است تحريم اقتصادي ايران از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد بعيد به نظر مي‌رسد، زيرا چين مي‌تواند قطعنامه تحريم ايران را وتو كند و هند نيز نارضايتي خود را از تحريم ايران آشكار خواهد ساخت.
با وجود اين، به نظر مي‌رسد چين در مورد پرونده هستهاي ايران منتظر واكنش روسيه است؛ بي‌گمان روسيه تمايلي به تضمين بلندمدت امنيت انرژي چين ندارد.
نشريه نفت و گاز تصريح مي كند: روسيه نشان داده است كه شريك قابل اعتنايي نيست. در ماجراي قطع صادرات گاز اين كشور به اروپا، كشورهاي اروپايي نيز فهميدند در اتكاي صرف به منابع انرژي روسيه اشتباه كرده‌اند و اكنون به دنبال منابع جايگزين و رقيب براي روسيه مي‌گردند.
ايران يكي از منابع انرژي جايگزين براي اروپا است، اما اعمال تحريم اقتصادي عليه اين كشور اروپايي‌ها را از يك رقيب تازه‌نفس براي نفت و گاز روسيه محروم مي‌سازد.
از ديدگاه نشريه نفت و گاز، در صورت اعمال تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران ماهيت متزلزل خاورميانه به عنوان منبع اصلي نفت و گاز بار ديگر در كانون توجه قرار خواهد گرفت.
در اين صورت، شركت‌هاي معظم بين‌المللي نفت و گاز كه حضور فعالانه‌اي در مناطق نفت‌خيز خاورميانه دارند به سمت حوزه‌هاي نفتي آمريكاي لاتين و آفريقا سوق داده خواهند شد.
نفوذ ايران در بازار نفت
نشريه ميدل ايست مانيتور نفوذ ايران در بازار جهاني نفت و تسلط بر تنگه هرمز را برگ‌هاي برنده ايران در برابر فشارهاي غرب براي كنار گذاشتن فعاليت‌هاي هستهاي و يا اعمال تحريم‌هاي اقتصادي خواند.
به گزارش خبرنگار اقتصادي مهر، ميدل ايست مانيتور معتقد است در حال حاضر مسائل مربوط به پرونده هستهاي ايران نگران‌كننده‌ترين ريسك بلندمدت بازار نفت محسوب مي‌شود، چرا كه چشم‌پوشي از روزانه 3.9 ميليون بشكه توليد و 2.4 ميليون بشكه صادرات نفت ايران قابل تصور نيست.
براساس اين گزارش، در صورتي كه پرونده هستهاي ايران به حادترين وضعيت خود يعني اعمال تحريم‌هاي اقتصادي عليه اين كشور برسد، بازار رنجور نفت با موج جديد بي‌ثباتي‌هاي شديد مواجه خواهد شد.
در صورت اعمال تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران، اين كشور مي‌تواند عرضه نفت خود به بازارهاي جهاني را قطع كند و در حاليكه مازاد توليد نفت كشورهاي اوپك مجموعا و در خوش‌بينانه‌ترين حالت يك ميليون بشكه از صادرات نفت ايران كمتر است، فشار بر بازار نفت تا حد متلاشي شدن آن بالا خواهد رفت.
در واقع، با توجه به سرسختي ايران تنها اهرم فشار غرب بر ايران براي كنار گذاشتن فعاليت‌هاي هستهاي اعمال تحريم‌هاي اقتصادي عليه اين كشور است؛ كه نقش تاثيرگذار ايران در بازار نفت احتمال وقوع اين گزينه را نيز شديدا كاهش مي‌دهد.
نشريه ميدل ايست مانيتور تصريح مي كند: در بدبينانه‌ترين حالت، در صورت اعمال تحريم اقتصادي عليه ايران و تلافي ايران با قطع صادرات نفت، اقتصاد ايران شديدا آسيب خواهد ديد، زيرا درآمدهاي نفتي حدود 80 درصد صادرات ايران و 20 درصد توليد ناخالص داخلي اين كشور را تشكيل مي‌دهد.
با اين وجود، نمي‌توان از وقوع چنين پديده‌اي و تاثير ناگوار آن بر جامعه جهاني بي‌اعتنا گذشت. علاوه بر اهرم ايران در كنار كشيدن صادرات نفت خود از بازارهاي جهاني، عامل فشار مهمتر ايران تسلط اين كشور بر مهمترين تنگه نفتي جهان يعني تنگه هرمز است.
براساس اعلام نشريه ميدل ايست مانيتور، روزانه 17 ميليون بشكه نفت صادراتي كشورهاي حاشيه خليج فارس به منظور رسيدن به بازارهاي جهاني خصوصا كشورهاي اروپايي و آسيا از تنگه باريك هرمز مي‌گذرند. در واقع، بيش از يك پنجم نفت مصرفي در سطح جهان براي رسيدن به مقصدهاي خود نيازمند عبور از تنگه استراتژيك هرمز است، كه اين امر بر اهميت موقعيت استراتژيك ايران در منطقه از يك سو و در بازار جهاني انرژي از ديگر سو، افزوده است.
بنابراين، ايران در صورت احساس خصومت جامعه جهاني با خود به راحتي مي‌تواند مقابله به مثل كند و علاوه بر بستن شيرهاي نفت خود، تنگه هرمز را نيز بر روي كشتي‌هاي نفت‌كش ببندد؛ چه بازار جهاني نفت حتي اگر بتواند 2.4 ميليون بشكه نفت صادراتي ايران را جبران كند، از نفت محبوس در هرمز نخواهد توانست چشم بپوشد.
از ديد ميدل ايست مانيتور، برگ برنده ديگر ايران، روابط استراتژيك اين كشور با روسيه و چين است. ايران روابط نزديكي با اين دو كشور داراي حق وتو در شوراي امنيت سازمان ملل دارد و وابستگي بازار نفت به ايران و قدرت و موقعيت سوق‌الجيشي ايران در دخالت در بازار نفت، روسيه و چين را نسبت به مخاطرات رويارويي با ايران نگران ساخته است.
فارغ از مساله هستهاي ايران و تاثير آن بر بازار نفت، اين بازار حياتي هم‌اكنون با مخاطرات قدرتمندي روبرو است. از يك سو شفافيت اطلاعات در اين بازار بسيار اندك است، به طوريكه نگراني نسبت به اغراق در اعلام رقم واقعي عرضه نفت همچنان وجود دارد.
هرچند تقاضاي نفت چين در سال 2005 تا حدودي روند آرامي در پيش گرفت و فقط 2.5 درصد افزايش يافت، اما با توجه به پيش‌بيني رشد خارق‌العاده تقاضاي نفت در دو بخش صنعت و خودروهاي سواري در چين طي چند سال آينده، بازار نفت تا پايان دهه جاري نخواهد توانست از زير فشار شديد تقاضاي چين شانه خالي كند.
پيش‌بيني رشد توليد نفت ونزوئلا در ميان‌مدت دشوار است، احتمال مقابله كشورهاي مسلمان با آمريكا و قطع صادرات نفت به آن هر چند ناچيز است اما وجود دارد، عراق همچنان از افزايش عرضه نفت خود ناتوان است، ناآرامي در دلتاي نفتي نيجريه ادامه دارد، و نمي‌توان از رخ ندادن كاهش‌ها و قطع‌ها در توليد نفت كشورهاي عمدتا بي‌ثبات توليد كننده نفت، همچون آنچه در نيجريه رخ داد، در آينده مطمئن بود.
تحريم سياست از پيش باخته
روزنامه آمريكايي واشنگتن پست در تحليلي اعلام كرد: با توجه به تجربه‌هاي اخير تحريم‌هاي اقتصادي عليه كشورهاي مختلف و موقعيت ممتاز ايران در سطح جهان، تحريم اقتصادي ايران يك سياست از پيش‌باخته است.
به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري مهر، واشنگتن پست نوشت: به پنج دليل تحريم اقتصادي ايران كارآ نخواهد بود و موجب عقب‌نشيني ايران از برنامه‌هاي هستهاي اش نخواهد شد.
بر اساس اين گزارش، در حاليكه اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل بر صدور بيانيه‌اي در رابطه با ايران و تقاضاي محدود ساختن برنامه هستهاي اين كشور به توافق رسيده‌اند، آمريكا و متحدانش در رابطه با واكنش‌هاي سخت‌تر نسبت به ايران "مردد" هستند.
به نوشته واشنگتن پست تجارب تحريم‌هاي اقتصادي عليه عراق، ليبي و ديگر كشورها درس‌هاي آموزنده‌اي براي آمريكا در بر دارد، كه مهمترين مبحث آن "بي‌اثر بودن تحريم‌هاي اقتصادي" است.
واشنگتن پست نخستين دليل ناكارآيي تحريم‌هاي اقتصادي را عدم اجماع جهاني براي اجراي آنها مي‌داند: "هيچ نوع تحريمي موثر نخواهد بود مگر اينكه اهداف آن وسيعا در سطح جهاني و خصوصا از سوي همسايگان كشور مورد تحريم، مورد پذيرش قرار گيرد".
در تحريم اقتصادي عراق، عليرغم تلاش‌هاي ديپلماتيك فراوان آمريكا و انگلستان و كسب مصوبه شوراي امنيت سازمان ملل براي اعمال تحريم اقتصادي عليه اين كشور، اين تحريم در عمل توسط همسايگان عراق شكسته شد، "چرا كه اين كشورها منافع اقتصادي خود را بر خلع سلاح عراق ترجيح مي‌دادند".
واشنگتن پست معتقد است: "حتي اگر چين و روسيه قطعنامه تحريم عليه ايران را وتو نكنند، تا زماني كه آنها نخواهند (كه با توجه منافع تجاري آنها در ايران بي‌ميلي آنها به اجراي تحريم‌ها عليه ايران، محتمل نيز به نظر مي‌رسد) تحريم ايران رنگ واقعيت به خود نخواهد گرفت".
اين نشريه آمريكايي دومين دليل آسيب‌پذير نبودن ايران در برابر تحريم‌هاي اقتصادي را اوضاع نابسامان بازار جهاني نفت مي‌داند: تحريم نفتي "يك شمشير دولبه" است. در حاليكه هم‌اكنون فاصله ميان عرضه و تقاضاي جهاني نفت آنقدر اندك است كه قطع صادرات نفت كشوري همچون عراق موجب سربه فلك كشيدن قيمت‌هاي جهاني نفت مي‌شود، صحبت از تحريم صادرات نفت ايران، كه چهارمين توليد كننده بزرگ نفت جهان است، دور از واقعيت به نظر مي‌رسد.
واشنگتن پست در رابطه با اعمال تحريم نفتي عليه ايران معتقد است چنين تحريمي بي‌گمان اثر چندان قابل ذكري در پي نخواهد داشت، زيرا بازار جهاني از نفت ايران چشم نخواهد پوشيد.
اين روزنامه در ادامه، سومين دليل ناكارآ بودن تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران را تجربه تحريم عراق مي‌داند. هر چند كه عراق مورد تحريم همه‌جانبه قرار گرفت اما اين تحريم‌ها موجب نشد عراق كاملا از بازرسان تسليحاتي سازمان ملل پيروي كند و نهايتا كار به حمله نظامي كشيد كه در رابطه با ايران دور از ذهن است.
اين گزارش حاكي است، هر چند كه تحريم همه‌جانبه رژيم صدام حسين موجب تشديد وخامت اوضاع انساني در اين كشور شد و موجب ايجاد برنامه نفت در برابر غذا شد، اما اين موقعيت نهايتا به رژيم بعث عراق قدرت و فرصت بازسازي خود را داد، كه اين اشتباه نبايد درباره ايران تكرار شود.
به گزارش "مهر" واشنگتن پست چهارمين دليل بي‌اثر بودن تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران را صبر ناكافي جامعه جهاني نسبت به چشم‌پوشيدن از موقعيت اقتصادي و استراتژيك ايران مي‌داند.
در واقع، اثربخش بودن هر گونه رژيم تحريم عليه يك كشور مستلزم دوام بلندمدت، صبر جامعه جهاني، و تلاش‌ها و حمايت‌هاي مداوم از آن است، كه در رابطه با ايران اينگونه نخواهد بود و به نظر نمي‌رسد كه در صورت وقوع تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران، تحريم اين كشور مدت زيادي دوام آورد.
در اين زمينه هر چند تحريم رژيم اسلوبودان ميلوسويچ در يوگسلاوي به علت تلاش‌هاي فراوان آمريكا و اروپا در بلوكه كردن فعاليت‌هاي مالي غيرقانوني ميلوسويچ، اثربخش بود اما در عراق چنين پديده‌اي رخ نداد.
در ماجراي تحريم اقتصادي عراق در حاليكه ادعاهاي فراواني درباره اثربخش بودن آن مي‌شد و كشتي‌هاي آمريكايي در خليج فارس مانع صادرات نفت عراق مي‌شدند، اما تحريم عليه اين كشور در عمل چندان كارآ نبود زيرا اردن و تركيه به طور مخفيانه به مبادلات نفتي با عراق ادامه مي‌دادند.
واشنگتن پست علت موثر بودن تحريم‌هاي اقتصادي عليه ليبي را، كه پس از ماجراي سقوط هواپيما در لاكربي اسكاتلند رخ داد، "محدود بودن تحريم‌هاي عليه ليبي به فروش سلاح و مسافرت هوايي به اين كشور" مي‌داند.
با اين وجود، چندين سال طول كشيد تا ليبي در برابر تحريم‌ها تسليم شد، بنابراين ايران كه قدرت تحمل بيشتري نسبت به ليبي دارد، عملا اينگونه تحريم‌هاي محدود را خنثي خواهد كرد.
روزنامه واشنگتن پست اما پنجمين و مهمترين دليل بي‌ثمر بودن تلاش‌هاي آمريكا براي اعمال تحريم عليه ايران را "ناكافي بودن موارد اتهامي ايران" مي‌داند و مي‌نويسد: كليه كشورهايي كه در گذشته مورد تحريم سازمان ملل قرار گرفتند تخلف شديدي همچون حمله به ديگر كشورها (عراق) و يا حمايت صريح از تروريسم (طالبان) انجام داده بودند، اما اتهام ايران از يك ادعا فراتر نرفته است.
به نوشته واشنگتن پست اين ادعا كه "احتمال دارد ايران بمب‌هاي هستهاي بسازد" در معيارهاي اعمال تحريم نمي‌گنجد: زيرا از سويي هند و پاكستان در همسايگي ايران و با چراغ سبز آمريكا بمب هستهاي ساخته‌اند و از سويي ديگر، ادعاهاي پوچ آمريكا در رابطه تسليحات كشتار جمعي در عراق موجب بي‌اعتمادي جامعه جهاني به اتهام‌هاي آمريكا به ايران نيز شده است.
روزنامه واشنگتن پست در پايان مي‌نويسد: تمامي دلايل فوق به روشني نشان مي‌دهند كه سياست اعمال تحريم عليه ايران يك سياست پيش‌باخته است. حتي در صورت تصويب چنين تحريم‌هايي از سوي سازمان ملل، احتمال زانو زدن ايران در برابر اين تحريم‌ها ناچيز است و از سوي ديگر، شرايط فعلي جامعه جهاني اجماع و پذيرش چنين تحريمي عليه ايران را ناچيز مي‌سازد.
نظر شما