به گزارش خبرگزاري "مهر" به نقل از ايلاف، دكتر محمد عابد الجابري انديشمند مطرح جهان عرب در مقاله اي راجع به" ابن رشد" آورده است كه سخن گفتن درباره ابن رشد و سير در عقيده، دين و فلسفه وي در اين مقال نمي گنجد، تنها مي توان در بخشي جزئي به سيره تفكرات وي پرداخت؛ زيرا آن فيلسوف قرطبه صاحب طرحهاي مختلف با هدف تثبيت اصول و فرهنگ عربي اسلامي بوده است و در مسائلي چون: عقيده، دين، فلسفه، طب، علم، زبان و سياست خدمات ارزنده اي به نوع بشر ارائه كرده است.
محمد الجابري در بخشهاي مختلف از مقاله اش به خدمات ابن رشد به صورت جزئي در زمينه هايي كه وي خدمت رسان جهان اسلام و علم بوده است، اشاره مي كند. الجابري با اشاره به تلاش ابن رشد در زمينه عقيده تصريح كرد كه ابن رشد با احاطه بر عقيده و تبحر در آن كتابهاي سه گانه ''الكشف عن مناهج الأدلة في عقائد الملة''، و''فصل المقال فيما بين الحكمة والشريعة من الاتصال''، و''تهافت التهافت'' ) را نوشته است.
محمد عابد به فقه ابن رشد اشاره و تصريح مي كند: ابن رشد در كتاب " ضرورت اصول فقه" كه به توجيه و نقد قوي فقهاي عصرش مي پردازد، اظهار مي دارد: "آنها مرتبه اي از عوام بودند، زيرا تقليد مي كردند." ابن رشد فتح بابي درزمينه اختلاف ميان فقهاء مي آورد و آن را در كتابش " آغاز اجتماع و نهايت مقصد" عنوان مي كند. در اين كتاب مذاهب فقهي چهارگانه را مورد بررسي و وجوه اختلافات آنها را ارائه مي دهد و كسي را كه مقاصدش به مقاصد شرع نزديك باشد، ترجيح مي دهد.
اين انديشمند جهان عرب با تأكيد بر كوششهاي فلسفي ابن رشد، ياد آور شد: وي در اولين كتاب فلسفي اش مي نويسد: "هدفش استخراج آراي علمي مذهب ارسطويي و حذف اقاويل جدلي آن است. او بنا دارد تنها بر مؤلفات ارسطو تكيه كند، بي آنكه به كتابهاي قدماي فلسفه يونان استناد كند. وي همچنين شرحي بر آراي ارسطو داشته است كه تنها آن را درزمينه فكري استخراج كرده است اما او شرح دهنده نيست، بلكه تكيمل كننده افكار ارسطويي است و تلاش كرده تا شكافهاي مكتب وي را پر كند.
به گزارش "مهر"، الجابري با اشاره به خدمات پزشكي ابن رشد افزود: ابن رشد كتابي با عنوان " كلياتي در طب" تأليف كرده است كه هدف اصلي وي ارائه پزشكي بر اساس علوم طبيعي است. وي پزشكي را در اجزاء بسيار منظمي گرد آورده است كه آنها تقليد و تخمين نيست بلكه تجربيات خود جوشي است كه بر مؤلفه هاي گذشته نيز تكيه مي كند.
وي بر روند علوم طبيعي در تحقيقات ابن رشد اشاره كرد كه ابن رشد در روند علمي اش بزرگترين طرح كه" اصلاح ستاره شناسي" بود را با تكيه بر بطلميوس و نظام وي بنا نهاد و مطرح كرد. وي در زمينه ستاره شناسي تنها بر آراء بطلميوس تكيه كرد نه بر علوم طبيعي ديگر.
محمد عابد الجابري ادامه مي دهد: علم در نظر ابن رشد واحد است. زيرا حقيقت واحد است. ابن رشد معتقد است كه برخي علوم بر برخي ديگر عارض شده و حقيقت را مي پوشانند. از اين رو ابن رشد به منظور ارائه طرح علمي اش در سن 27 سالگي قصد كرد تا كوههاي اطلس در ناحيه مراكش مغرب را با هدف اجراي مقياسهاي علمي در زمينه حركت برخي از ستاره ها بپيمايد. پس از او دانش آموزش نور الدين ابو اسحاق بطروجي كه اروپائيها به نام Petagius مي شناسند، در اين زمينه كتابي با همين موضوع تأليف كرد كه آن مرجع بوده و مدتها بعد نيز كوپرنيك آمد و ستاره شناسي جهان را متحول كرد.
وي به تحولاتي كه ابن رشد در درزمينه اصلاح نحو عربي آورده اشاره كرده و اظهار داشت: وي سياق جديدي را در ساختار نحو عربي كه بر اساس ترتيبات منطقي است، پديد آورده است تا جائيكه شيوه تأليف در كتاب نحو عربي او سياقي است كه براي همه زبانها مشترك است. وي كلمه را به مفرد و مركب همچينن اسم، فعل و حرف تقسيم كرده است.
محمد الجابري ياد آور شد: ابن رشد در زمينه سياسي در كتاب " ضرورت در سياست" كه به " تلخيص سياست افلاطون" ترجمه شده است و متن عربي آن از بين رفته و تنها متن عبري آن باقي مانده است به اصلاح مفاهيم سياسي اقدام كره است و از نظريه افلاطون پيروي نموده و حتي از آن تجاوز كرده است . وي امكان برپايي "مدينه فاضله" را از خلال حكومتهاي برگزيدگان ارائه داده است تا حكام اشاعه دهنده و حافظان و اجراكنندگان عدالت و آرامش و صلح باشند.
وي افزود: در واقع تمدن عربي اسلامي بعد از ابن رشد ظاهر شد. بيشتر كتابهاي وي به زبان لاتين ترجمه شده اند و انديشمندان ديگري از كتابها و آراي وي پيروي كرده و فرهنگ و تمدن اسلام و فلسفه و علوم ديگر را اشاعه دادند.
نظر شما