به گزارش خبرنگار سينمايي " مهر "، جشنواره فيلم عاشورايي با عنوان "سپيد" امسال توسط كانون باشگاه خبرنگاران جوان و سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران برگزار خواهد شد. برگزار كنندگان جشنواره، هدف از برپايي آن را احياي فرهنگ استقامت و فداكاري، ايجاد نگاهي نو به حماسه عاشورا، تجليل از فعالان عرصه سينماي عاشورايي، ترغيب جوانان به ساخت آثار عاشورايي و ايجاد فضاي تفكر حسيني در جامعه معرفي كرده اند. اين جشنواره در نظر دارد فيلم هاي داستاني، مستند، انيميشن و نماهنگ با تكيه بر ساختار، قالب ها و تعاريف را در بخش اصلي جشنواره و آثار 72 ثانيه اي ( 1 دقيقه و 12 ثانيه اي ) را در بخش ويژه مورد ارزيابي قرار بدهد.
نخستين نكته اي كه در مورد برپايي اين جشنواره مطرح مي شود، انتخاب و فراخوان آثار كوتاه و بلند با مضمون عاشورايي است. در حال حاضر جشنواره فيلم تهران با چندين سال قدمت اين كار را به طريقي ديگر انجام مي دهد. به اين مفهوم كه جشنواره فيلم تهران تمامي فيلم هاي كوتاه ساخته شده در كشور را به جشنواره فرا مي خواند و به علاوه چون جشنواره به وسيله مهمترين و بزرگترين مركز توليد فيلم كوتاه در كشور يعني انجمن سينماي جوانان ايران برگزار مي شود، جشنواره خود را با انبوهي از آثار توليد شده مواجه مي سازد. از طرف ديگر، جشنواره فيلم تهران هر سال در كنار بخش اصلي به برپايي بخش هاي جنبي با مضامين خاص مي پردازد و آثاري را در چنين بخش هايي جذب مي كند كه از مضمون مشخصي برخوردار باشند. اين مساله با نگاهي به شكل و انگيزه هاي برگزاري جشنواره فيلم عاشورايي تا حدودي اين پرسش را در ذهن مخاطب به وجود مي آورد كه ضرورت پيدايش و ايجاد چنين جشنواره اي چيست.
يكي از نكاتي كه در خصوص برگزاري نخستين جشنواره فيلم عاشورايي مطرح مي شود اين است كه جشنواره به صورت اختصاصي و ويژه به يك مضمون خاص مي پردازد و با برگزاري جشنواره در تلاش است تا نظر فيلمسازان و اهالي و دست اندركاران عرصه توليد فيلم را به خود جلب كند، اما نكته اصلي اينجاست كه براي ايجاد يك رويداد يا پديده فرهنگي در وهله نخست بايد بستر لازم و ابزار اصلي كه در مورد چنين جشنواره اي، فيلم است به طور كامل مهيا باشد تا جشنواره تمهيدي در خصوص جهت دادن به آن بيانديشد. اما اين جشنواره درصدد ايجاد شرايطي است كه توليد فيلم با مضمون عاشورايي را افزايش دهد كه البته كاري بسيار دشوار است.
در اين جشنواره حوزه هنري يكي از حمايت كنندگان اصلي برگزاري جشنواره است. حسن بنيانيان، رييس حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي در خصوص اين جشنواره به ستاد خبري آن گفته بود: تفكيك هنرمندان كار بيهوده اي است و مانع بزرگي براي شكوفا شدن هنر در عرصه هاي مختلف هنري ايجاد مي كند. هنر با احساس معنا پيدا مي كند، ولي عقلانيت شرط دوام و استحكام همه چيز است و ترس هنرمندان متدين از اينكه نتوانند درست و آنطور كه بايد به واقعه عاشورا بپردازند، آنها را از ورود به زمينه هاي مختلف هنري با مضمون عاشورا دور كرده است. اين هنرمندان بيشتر به حاشيه ها كشيده مي شوند كه اين مساله بزرگترين معضلي است كه باعث شده عاشورا و اين حماسه عظيم در عرصه هنري كشورمان كم رنگ تر شود.
يكي از كارهاي بسيار مهمي كه جشنواره فيلم عاشورايي مي تواند به وجود بياورد اين است كه بستر لازم براي بحث و بررسي و ايجاد شرايط گفت و گو ميان هنرمندان عرصه هاي مختلف فيلمسازي در كشور به وجود بيايد تا به مدد آن برنامه ريزان و مسوولان مختلف عرصه هاي فرهنگي در خصوص برآورده ساختن خواسته ها و نيازهاي هنرمندان اقدام كنند. اما حقيقت اين است كه طي سال هاي پس از انقلاب و به خصوص از سال 1370 به بعد مطالب و گفت و گوهاي بسيار زيادي در اين زمينه انجام شده است كه به نظر مي رسد اين مباحث نتيجه مطلوب را در پي نداشته اند. جشنواره فيلم عاشورايي هم اگر نتواند همراهي طولاني مدت برگزار كنندگان را در پي داشته باشد در عمل عقيم خواهد ماند و همانند بسياري از جشنواره ها بعد از مدتي به روزمرگي مي افتد.
شهرام اسدي كارگردان فيلم سينمايي " روز واقعه " در خصوص برگزاري نخستين جشنواره فيلم عاشورايي گفته است: در سينما و تلويزيون همت زيادي در رابطه با ساخت فيلم هايي با مضامين مذهبي و به خصوص عاشورايي صورت نگرفته است و معدود فيلم هايي كه در اين رابطه ساخته شده اند، چندان موفق و چشمگير نبوده اند. اين فيلم ها آن طور كه شايسته است نتوانسته اند پيام عاشورا را منعكس كنند و فيلم سازان در اين فيلم ها فقط اشاره اي سطحي به حماسه سازان كربلا داشته اند. برگزاري اين جشنواره ها به طور صرف براي ترغيب فيلم سازان نمي تواند فايده چنداني داشته باشد و رسيدن به هدف مورد نظر كه ترغيب فيلم سازان به سمت توليد آثار عاشورايي باشد، مبتني بر اصول و قواعدي خاص و نيات خالصانه است كه اين روزها كمتر در دسترس قرار دارد. نحوه حمايت ها اول به اين صورت است كه غالبا نسبي و زباني و به دور از حمايت مادي است و به ندرت در نقطه صحيح و دقيق آن هزينه مي شود و دوم اينكه مقوله پژوهش و تفحص و نگاه پويا به گذشته و تاريخ اصولا از مدتها قبل به دست فراموشي سپرده شده است و سوم و مهمتر از همه اينكه توليد يك اثر عاشورايي يا اساس هر اثر معنوي، نيازمند نگاهي پاك و منزه و مطهر است كه عاري از هرگونه رياكاري باشد.
حقيقت اين است كه بحث توليد فيلم و سريال هاي مذهبي با مضمون عاشورايي با همان مشكل اساسي سينما و تلويزيون ما يعني فيلمنامه مواجه است. طي چند سال اخير به تنها اثر قابل اعتنايي كه در زمينه عاشورا و قيام حسيني ساخته شده است " روز واقعه " به كارگرداني سعيد اسدي است كه فيلمنامه آن به وسيله بهرام بيضايي نوشته شده بود. طي چند سال اخير هيچ كدام از متوليان عرصه توليد فيلم و سريال كشور براي سفارش نگارش فيلمنامه هاي خوب و با كيفيت در خصوص واقعه عاشورا و زندگي و فعاليت و مبارزات امام حسين (ع) اقدام جدي صورت نداده اند. ناصر تقوايي در سال هاي دور فيلم كوتاه و مستند " عاشورا " را ساخته بود كه در زمان خود ( سال 1340 ) مورد توجه بسياري از مخاطبان عام و خاص قرار گرفت، اما هيچگاه به اين فيلمساز پيشنهادي براي نگارش فيلمنامه مذهبي بر اساس واقعه عاشورا يا ديگر فيلمسازان و فيلمنامه نويسان توانا و با تجربه كشور داده نشد.
نكته ديگر اينكه يك جشنواره براي اينكه بتواند جريان سازي كند يا بايد از چنان اعتباري برخوردار باشد كه فيلمسازان حضور در جشنواره را براي خود افتخار بدانند يا بايد جوايز آن به اندازه اي چشمگير باشد كه فيلمسازان براي به دست آوردن آن تلاش كنند يا بايد براي توليد فيلم اقدام به هزينه كردن و سفارش دادن اثر بپردازند تا آثار حاضر در جشنواره از كيفيت قابل ملاحظه اي برخوردار شوند. چون انتخاب و نمايش چند فيلم و توجه به كميت آثار حاضر در جشنواره هيچ وقت به شكوفايي آن منجر نخواهد شد. اما در عمل چنين اتفاقي در نخستين جشنواره فيلم عاشورايي نيفتاده و اين جشنواره فقط به دادن فراخوان بسنده كرده است كه براي چنين موضوع بزرگي به هيچ وجه كافي نيست.
محسن علي اكبري، تهيه كننده سينما و تلويزيون درباره برگزاري اين جشنواره معتقد است: گستره اين واقعه به حدي زياد است كه در قالب يك، دو و يا سه اثر سينمايي نمي گنجد. به طور قطع ساختن فيلمهايي همانند " روز واقعه " كه به عاشورا مي پردازد لازم و ضروري است، اما نبايد عاشورا تنها با اين گونه فيلم ها به مردم و مهمتر از همه كودكان، معرفي شود و فيلمسازان بايد توجه داشته باشند كه در توليد آثار عاشورايي به زيبايي هاي واقعه عاشورا و مباحث ايجاد شده پس از اين واقعه بزرگ همانند خودسازي انسان و رسيدن انسان به افق ايده آل پرداخته و اين زيبايي ها را به تصوير بكشند.
تهيه كننده سريال هاي " مردان آنجلس " و " مريم مقدس " خاطر نشان كرد: فيلمسازان ما كار عاشورايي را بدون تحقيق و بررسي دقيق اين واقعه انجام مي دهند و البته به طور قطع اگر فيلم هاي ساخته شده بدون تحقيق و بررسي واقعه عاشورا و شناخت فرهنگ عاشورا توليد شود نمي تواند آن طور كه بايد تاثيرگذار باشند و دين را به جوانان و كودكان ما معرفي كند.
محمدرضا آهنج، كارگردان تلويزيون در اين خصوص اظهار داشت: مقوله عاشورا مقوله اي نيست كه هر كسي بتواند وارد آن شود و اين مبحث به قدري سنگين است كه هر كس براي وارد شدن به آن بايد احتياط لازم را داشته باشد تا دچار يك نوع آزمون و خطا نشود. اين آثار به لحاظ كميت هر چند كم نبوده اند، اما بيشتر آنها به لحاظ كيفي از سطح پاييني برخوردارند و نمي تواند مخاطب را جذب كنند و تعداد محدودي آثار هم در كشور موجود است كه توانسته آن طور كه بايد حماسه عاشورا را به تصوير بكشند.
وي در خصوص اهميت جشنواره در ترغيب فيلم سازان به توليد آثار عاشورايي گفت: هر چند اين جشنواره با نيت پاك و خالص برگزار مي شود، اما مسوولان برگزاري چنين جشنواره هايي بايد توجه داشته باشند كه شيوه كار به صورتي نباشد كه پس از طرح سوژه و موضوع و برگزاري جشنواره همه چيز را رها نكرده و تنها به دادن جايزه به منتخبين اكتفا نكنند. تفكيك عاشورا از موضوعات و ژانرهاي ديگر كار درستي نيست.
تلويزيون به عنوان رسانه ملي همواره يكي از متوليان امر توليد آثار تصويري به شمار مي رود و طي سال هاي اخير در زمينه توليد فيلم و سريال ها مذهبي نيز فعاليت كرده، اما اين فعاليت همواره از افت و خيزهاي بسيار زيادي برخوردار بوده است. چنان كه گاه دو يا سه سريال الف ويژه با امكانات در خور توجه و مناسب توليد شده اند و گاه اين توليد به طور كامل متوقف شده است. نكته ديگر اينكه، تلويزيون در زمينه انعكاس زندگي پيامبران و ديگر معصومين فعاليت داشته اما كمتر به سراغ امامان عليهما السلام رفته است. اين مساله باعث مي شود كه وقتي شبكه دو تلويزيون به عنوان حامي به چنين جشنواره اي قدم مي گذارد در عمل اثر زيادي براي ارايه نداشته باشد. تلويزيون حتي در زمينه توليد فيلم هاي تلويزيوني درباره زندگي و شخصيت امامان معصوم هم آثار قابل توجهي به جهت كيفي يا كمي توليد نكرده است.
مجيد رجبي معمار، مدير شبكه 5 سيما در خصوص اين جشنواره گفته است: نخستين دوره برگزاري جشنواره فيلم عاشورايي به طور قطع با مشكلات فراواني روبرو خواهد شد، اما در دوره هاي بعد و سال هاي آينده اين جشنواره مي تواند آثار قابل قبول و ارزشمندي حتي از كشور هاي مسلمان مانند لبنان، عراق و پاكستان كه تحت تاثير واقعه عظيم عاشورا هستند نيز دريافت كند كه البته در حال حاضر كشور لبنان وعراق آثار ارزشمندي در اين رابطه توليد كرده اند. در سال هاي اخير امكانات و شرايط توليد و خلق آثار هنري تا حد زيادي گسترش يافته وامكانات در دسترس همه اقشار قرار گرفته است و زمينه كار روز به روز گسترده تر مي شود، ولي در حال حاضر نسبت ها معكوس شده و هر چه كه امكانات و دسترسي بيشتر مي شود خلاقيت نيز پايين تر مي آيد.
در پايان بايد به اين نكته اشاره كرد كه برپايي جشنواره ها اگر با هماهنگي و برنامه ريزي كامل و دقيقي صورت بگيرد، عملي شايسته و در خور توجه است. ولي اگر قرار باشد جشنواره فيلم عاشورايي، كاري موازي جشنواره فيلم تهران، يا ساير مراسم فرهنگي اين عرصه انجام دهد و پس از صرف هزينه هاي قابل توجه فقط يك مراسم زودگذر باشد، درعمل هيچ حركتي را پديد نخواهد آورد. بنابراين لازم است مديران اين جشنواره با توجه به سازمان هايي كه برگزار كننده و حمايت كننده آن هستند بايد در پي ايجاد شرايطي مداوم و بستري فراهم براي نتيجه بخش بودن اين حركت باشند.
آخرين مهلت ارسال آثار براي نخستين جشنواره فيلم عاشورايي "سپيد" 15 ارديبهشت است و اين جشنواره طي روزهاي 14 و 15 خرداد امسال در تهران برگزار خواهد شد. كانون باشگاه خبرنگاران جوان و سازمان فرهنگي - هنري شهرداري تهران برگزار كنندگان و حوزه هنري، شبكه دو سيما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي حمايت كنندگان جشنواره هستند.
نظر شما