به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، نخستين هم انديشي ساماندهي و اطلاع رساني ميراث مطبوعات ايران عصر ديروز در حالي به كار خود پايان داد كه بيش ازهشت سخنراني تخصصي ، و ميزگرد علمي با حضور30 نفر از كارشناسان و پژوهشگران تاريخ مطبوعات ايران در كتابخانه ملي برگزار شد.
شركت كنندگان در اين هم انديشي درباره مقولاتي مانند : بررسي خط مشي ، گزينش و گردآوري مطبوعات ، جايگاه خريد اهداء و مبادله ، ابزار گزينش مطبوعات در كتابخانه ها ، تكميل كسري شماره هاي ناياب و كمياب ، ميزان بهره مندي از واسپاري ، استفاده از اشتراك و پست براي تهيه مطبوعات براي كتابخانه ها ، چگونگي حذف و وجين مطبوعات در كتابخانه ها ، نقش و وظايف كتابدار مسئول مجموعه سازي ، تجربه خريد مجموعه ها و مقولاتي از اين دست به بحث و تبادل نظر پرداختند.
سيد فريد قاسمي مدير علمي اين هم انديشي درباره نتايج اين هم انديشي به خبرنگار مهر گفت : ما و دوستانمان در كتابخانه ملي اميدواريم اين هم انديشي ها مقدمه اي باشد براي رسيدن به استاندارهايي در زمينه اطلاع رساني ساماندهي ميراث مطبوعاتي كشور.
وي تصريح كرد : هم چنين از ديگر اهداف ما اين است كه در آينده اي نزديك با همكاري مشترك ميان كتابداران بخش اطلاع رساني مطبوعات سراسر كشور از پراكنده كاري و فعاليت هاي موازي جلوگيري شود.
سيد فريد قاسمي
------------
دبير علمي اين هم انديشي اظهار اميدواري كرد به زودي دبيرخانه دائمي اين هم انديشي راه اندازي شود و جمع بندي مباحث مطرح شده در اين برنامه از طريق اين دبيرخانه پيگيري شود.
اكبر مشعوف مسئول كتابخانه تخصصي موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران طي سخناني به ضرورت رسيدن به استانداردي براي تعريف مطبوعات هسته در هر كدام از دوره هاي تاريخي كشور اشاره و بر لزوم تعريف ضمانت اجرايي براي قانون واسپاري مطبوعات به كتابخانه ها تاكيد كرد.
وي درادامه سخنان خود افزود : يكي از مهم ترين منابع براي نگارش تاريخ علم در ايران و بررسي رويدادهاي تاريخي و اجتماعي ، مطبوعات هستند و اگر مي خواهيم در 100 سال آينده محققان و پژوهشگران دچار مشكلاتي نباشند كه ما امروز با آنها دست به گريبان هستيم بايد از هم اكنون فكري براي اجراي قانون واسپاري بكنيم تا مديران مسئول نشريات موظف باشند شماره هايي از نشريات خود را به صورت منظم به كتابخانه ها اهداء كنند و معاونت امور مطبوعاتي براي اين مساله چاره اي بيانديشد.
همه كتابخانه ها بايد كمك كنند زحمتي كه از چندين سال قبل براي چاپ نشريات قديمي در كتابخانه ملي كشيده مي شود با سرعت بيشتري ادامه پيدا كند. اگر كتابخانه ها موجودي نشريات خود را اسكن كنند و در اختيار ديگر كتابخانه ها قرار دهند كار مجموعه سازي دقيق تر انجام مي شود.
يكي از مهم ترين مشكل ما در حوزه مطبوعات تاريخي اين است كه فهرستگاني در مورد نشريات وجود ندارد و اگر سازمان اسناد و كتابخانه ملي به اين كار اقدام كند كار مجموعه سازي در كتابخانه هاي بهتر انجام مي شود. هم اكنون از طريق ارتباطي كه ميان مسئولين بخش نشريات در كتابخانه هاي مختلف بوجود آمده كار مجموعه سازي انجام مي شود و با بوجود آمدن فهرستگان اين امر با دقت بيشتري دنبال مي شود.
پس از مشعوف مهران آشوري مسئول سازمان اسناد و كتابخانه مركزي دانشگاه تهران درباره ابزار گزينش و كسري شماره هاي ناياب و كمياب مطبوعات توضيحاتي ارائه كرد، وي گفت : ابزارهاي گزينش نشريات به دو دسته گذشته نگر و جاري تقسيم مي شوند و اين مساله در مورد مطبوعات فارسي ولاتين يكسان است.
در مورد ابزارهاي گزينش گذشته نگر منابع بسياري وجود دارد، وي به برخي از اين منابع اشاره كرد و گفت : راهنماي مجلات و روزنامه هاي ايران ( نوشته پورسلطاني و رضا اقتدار ) از سال 1348 تاكنون به صورت مكرر چاپ مي شود و شامل كليه نشريات ادوراي است كه در ايران منتشر مي شود. اين كتاب موجودي نشريات در كتابخانه هاي عمومي كشور را نشان نمي دهد و فقط اطلاعاتي نظير عنوان ، صاحب امتياز ، مدير مسئول بهاي نشريه ، زبان و موضوع نشريه را شامل مي شود.
فهرست مقالات فارسي (نوشته ايرج افشار) منبع ديگري براي كتابداران است . اين كتاب كه فهرست مقالات فارسي نشريات منتشره در ايران و خارج از كشور را با موضوع مطالعات ايراني و اسلامي بر اساس رده بندي ديويي درج مي كند و تاكنون شش مجلد از اين مجموعه چاپ شده است.
منبع بعدي فهرست مقالات فرنگي در مطبوعات جمهوري اسلمي ايران با دو اسم قبلي آن فهرست مقالات انقلاب اسلامي ايران و فهرست مقالات فارسي در مطبوعات جمهوري اسلامي ايران بوده است.
در مورد راهنماي لاتين يكي از مهمترين منابع " اوليخت " است كه از سال 1942 راهنماي همه كشورهاي دنيا را در خود جاي داده است و تاكنون 336 عنوان نشريه ايراني به اين كتاب راه يافته است.
مقدم از كتابخانه ملي سخنران بحث تخصصي ديگري با عنوان ميزان بهره مندي از واسپاري بود كه نزديك به دو ساعت به طول انجاميد. وي در سخنان خود گفت : كتابخانه ملي آرشيوي غني با بيش از 12 هزار عنوان مجله روزنامه و هفته نامه قديم و جديد دارد كه بر اساس نظم الفبايي عنوان نشريه به زبان هاي مختلف و در يك صد هزار مجلد(دوره هاي صحافي شده)مشتمل بر 4 ميليون نسخه را نگهداري مي كند.
بخش نشريات ادواري علاوه بر دريافت مطبوعات داخلي ، نشريات خارجي را از طريق بخش مبادلات بين المللي كه اغلب به صورت اهداء ومبادله به كتابخانه ملي مي رسد - و گاهي بر حسب لزوم و ضرورت خريداري مي شود - اين بخش نظير نشرياتي كه جنبه مرجع و ايرانشناسي را دارند جمع آوري و نگهداري مي كنيم.
اين بخش از كتابخانه ملي بزرگترين بخش نگهداري و تهيه نشريات فارسي زبان در جهان است كه در حقيقت ميراث ارجمند بيش از 170سال تاريخ مطبوعات ايران را نگه مي دارد. اين بخش درجهت يكي از اهداف خود در سالهاي اخير كوشده است با گردآوري نشريات قديمي و ناياب كشور به منظور اطلاع رساني و استفاده بهينه از منابع قديم ابراز مطالعه و تحقيق را بيش از پيش در اختيار جامعه اهل تحقيق فراهم آورد.
قانون واسپاري پيشينه 110 ساله دارد اما ضمانت اجرايي ندارد. اين قانون در اكثر كشورها براي جمع آوري آثار مكتوب و غير مكتوب به كار گرفته مي شود به اين معني كه معمولا نهادهاي قانون گذار ناشران را موظف مي كنند تا يك يا دو نسخه از آثارشان را به صورت رايگان به يك كتابخانه يا كتابخانه هاي مختلفي بدهند . شوراي عالي انقلاب فرهنگي پش از انقلاب قانوني را تصويب كرد كه ناشران موظف شدند تا 15 نسخه از نشريات شان را به كتابخانه ها تحويل دهند. به دنبال آن ابلاغيه اي از وزارت ارشاد براي مديران مسئول مطبوعات كشور ارسال شد تا بر اساس آن نشريات را موظف به ارسال 10 نسخه از نشريه خود براي كتابخانه هاي كشور كنند.
متاسفانه اين قانون مورد بي توجهي مديران مطبوعات قرار مي گيرد و جز در مواردي كه با توجه به شخصيت فرهنگي برخي مديران مسئول نشريات به اين مصوبه عمل مي كنند بسياري ديگر از نشريات به آن توجه نمي كنند.
شركت كنندگان در نخستين هم انديشي ساماندهي و اطلاع رساني ميراث مطبوعات كشور
-------------------------------------------------------
به گزارش مهر ، برنامه اين هم انديشي با بازديد از كتابخانه ملي و بخش نشريات آن آغاز شد و مسئولين بخش نشريات كتابخانه هاي كشور ضمن بازديد توضيحات مقدم مسئول بخش توضيحاتي درباره نحوه حفظ و نگهداري ، آسيب زدايي ، وجين و تهيه اسكن ديجيتالي و ميكروفيلم را شنديدند.
مختارپور معاون امور مطبوعاتي و اطلاع رساني وزارت ارشاد هم براي دقايقي در اين هم انديشي حاضر شد و نقطه نظرات و ديدگاه هاي حاضران را در مورد مشكلات تهيه نشريات جاري و ابزارهاي گزينش جاري مطبوعات شنيد و در باره بهبود اين موارد قول مساعدت داد.
وي در اين هم انديشي گفت : از نخستين روزهاي تصدي رياست كتابخانه ملي توسط اشعري برخي از مواردي كه از دغدغه هاي كتابداران بخش مطبوعات است به من منعكس شد و من هم اقدامات لازم را براي پيگيري آن انجام دادم.
معاونت امور مطبوعاتي هم از دير كرد اعلام وصول نشريات دچار مشكل شده اند و قراردادي با پست منعقد مي شود كه پس از آن نشريات موظف مي شوند پس از 24 ساعت ، اعلام وصول نشريه شان را از استان مربوطه بگيرند و از طريق پست پيشتاز براي ما ارسال كنند.
علي اكبر اشعري - رئيس كتابخانه ملي هم طي سخناني به لزوم پيگيري اين سلسله هم انديشي ها در هر سه ماه يكبار به طور منظم شد و افزود : نگاه ما در كتابخانه ها بايد نگاه ملي باشد . ما تمام سعي خود را مي كنيم كه مساله واسپاري مطبوعات از طريق مجراهاي قانوني دنبال شود و نشريات موظف به ارسال چند نسخه از نشريات خود به كتابخانه ملي شوند. اين مساله يك ضرورت است كه بايد مورد تاكيد چند باره قرار گيرد.
در پايان اين هم انديشي به برخي از كتابداران بخش اطلاع رساني و ساماندهي مطبوعات از طرف شوراي ساماندهي و اطلاع رساني ميراث مطبوعات كشور لوح هاي تقديري اعطاء شد.
فروغ الزمان نوري ، جواد نيعيمي ، محمد جدي ، معصومه عمادي ، كوروش نوروز پور مرادي ، اكبر مشعوف ، طاهره مهاجر زاده ، مهران آشوري ، ندا رسولي و زهرا خمسه از جمله تقديرشدگان بودند .
نظر شما