به گزارش خبرنگار دانشگاهي "مهر"، منابع اصلي سلول هاي بنيادي شامل مغز استخوان، بند ناف و جفت است. امروزه استفاده از اين سلول ها جهت ترميم بافت هاي آسيب ديده انساني در حال گسترش است.
سلول هاي بنيادي چند پتانسيلي هستند، يعني قابليت تبديل به بافت هاي مختلف اعم از بافت عصبي، عضلاني، پوششي و ... را دارا هستند. اين توانايي محور اصلي توجه به سلول هاي بنيادي است. ضمن اينكه سلول هاي بنيادي سازنده بدن انسان هستند.
سلول هاي بنيادي درون جنين در نهايت به سلول، بافت و اندام هاي مختلف بدن جنين تبديل مي‌شوند. برخلاف سلول هاي معمولي كه قادرند با تكثير، چند سلول از نوع خود را بوجود آورند، سلول هاي بنيادي همه منظوره و بسيار توانمند بوده و وقتي تقسيم مي شوند، مي توانند به هر يك از انواع سلول ها در بدن تبديل شوند. در واقع سلول هاي بنيادي از قابليت خود نوسازي هم برخوردارند.
سلول هاي بنيادي جنيني از جنين حاصل مي شوند. يك جنين 3 تا 5 روزه حاوي سلول هاي بنيادي است كه به شدت در حال تكثير هستند تا اندام ها و بافت هاي مختلف جنين را بسازند. افراد بالغ نيز در قلب، مغز، مغز استخوان، ريه ها و اندام هاي ديگر خود سلول هاي بنيادي دارند. اين سلول ها مجموعه هاي دروني مخصوص ترميم هستند و سلول هايي را كه بر اثر بيماري، مصدوميت و كهولت سن صدمه مي بينند، دوباره توليد مي كنند.
تاريخچه تحقيقات سلول هاي بنيادي
تاريخچه تحقيقات در زمينه سلول هاي بنيادي به قرن نوزدهم زماني كه دانشمندان دريافتند برخي از سلول ها مي توانند سلول هاي ديگري را توليد كنند، برمي گردد. در اوايل قرن بيستم يعني زماني كه توانايي برخي از سلول ها براي توليد سلول هاي خوني به اثبات رسيد، اولين سلول بنيادي واقعي كشف شد.
انواع سلول بنيادي
سلول هاي بنيادي براساس توانائي خود براي تفكيك، به سه گروه Totipotent ،Pluripotent و Multipotent تقسيم مي شوند.
سلول هاي بنيادي Totipotent تنها در مراحل اوليه ساخت جنين يافت مي شوند. هر يك از اين سلول ها يك ارگانيسم كامل همچون دوقلوهاي همسان را تشكيل مي دهند.
سلول هاي بنيادي Pluripotent در توده هاي سلولي دروني غيرمتمايز بلاستوسيست وجود دارند كه هر يك از 200 نوع متفاوت سلول هاي بدن را تشكيل مي دهند.
سلول هاي بنيادي Multipotent نيز از بافت جنيني، خون و سلول هاي بنيادي بزرگسالان مشتق مي شوند.
كاربرد سلول هاي بنيادي
|
در اوايل قرن بيستم مغز استخوان از راه دهان به بيماران مبتلا به كم خوني و سرطان خون منتقل شد |
در اواخر سال 1950 كه مردم فرانسه در معرض گازهاي راديواكتيو قرار گرفتند، پزشكان مغز استخوان را از بدن انساني به بدن انسان ديگر پيوند زدند.
|
سلول هاي جنيني در سال 1998 از سلول هاي موجود در بافت هاي غده هاي جنسي جنيني حاصل شد |
سلول هاي بنيادي كاربردهاي فراواني در علم پزشكي دارند، به طوري كه مي توان به كمك آنها، عوارض سكته مغزي را در حد چشمگيري كاهش داد. همچنين براي افرادي كه در مراحل وخيم بيماري قلبي به سر مي برند و در انتظار دريافت قلب پيوندي هستند، مي توان در كنار تجويز داروهاي سركوب كننده سيستم ايمني، از روش پيوند سلول هاي بند ناف به عنوان يك روش كمكي استفاده كرد.
|
با تبديل سلول هاي بنيادي جنين به سلول هاي ريوي، نخستين گام براي توليد بافت ريه برداشته شده است |
شايد روزي دانشمندان بتوانند يك اندام كامل را در آزمايشگاه پرورش داده و آن را جايگزين اندام آسيب ديده بدن كنند. براي اين كار بايد نوعي چارچوب از جنس پليمر زيست تجزيه پذير را به شكل اندام مورد نظر ساخته و آن را با سلول هاي بنيادي جنيني يا بالغ بارور سازند. سپس عوامل رشد مخصوص آن اندام را به اين چارچوب اضافه مي كنند تا پرورش اندام را تحت كنترل و هدايت درآورند.
چشم انداز تحقيقات سلول هاي بنيادي
پس از آنكه چارچوب با بافت خاص آن اندام پوشيده شد، آن را به بيمار پيوند مي زنند. با ايجاد بافت از سلول هاي بنيادي ، چارچوب تجزيه شده و درنهايت يك گوش، كبد يا هر اندام ديگري باقي خواهند ماند. از جمله بيماري هايي كه احتمالا روزي با درمان سلولي معالجه خواهند شد، مي توان به پاركينسون، ديابت، بيماري قلبي، صدمه به نخاع، سوختگي، آلزايمر و ضعف بينايي اشاره كرد.
نظر شما