به گزارش مهر، "نبض شعر" مجموعه اي از نقد شعرهايي است كه مولف در مدت سي سال گذشته - از 1353 با نقدي بر شعر شاملو تا 1383 با نقدي بر شعر هيوا مسيح - در نشريات مختلف از الفبا تا شرق نوشته است. تعداد اين نقد و نظرها 23 فقره است ولي عده شاعراني كه بر آنها نقد نوشته شده، 18 نفر.
آنچه مبرهن است اين كه در نوشتارها تلاش شده است تنها به ارزش ذاتي شعر توجه شود و اعتقادات، ايدئولوژي ها و ويژگي هاي فردي و جهان بيني هاي شاعر، چندان مورد اشاره قرار نگيرد. از اين رو مكتب و مشرب سياسي و خاستگاه اعتقادي شاعران مدنظر نيست و منتقد در جريان نقد خود، كاملا بر اثر و خصلت هاي زباني، واژگاني و شعري شعر متمركز شده است.
شايد بتوان تنها استثناي اين گرايش را مطلب "تاملي در شعر نماز" دانست كه طي آن روابط و تاثيرگذاري هاي نيما و اخوان بر يكديگر و نيز صبغه هاي فكري، ديني و روشنفكري اخوان، مقدمه اي بر تحليل شعر معروف "نماز" شده است.
پاره اي نوشتارهاي خرمشاهي از اين جهت كه در جرايد و مطبوعات به طبع رسيده و در كتاب نيز انعكاسي بي كم كاست يافته است، حاوي مندرجاتي تاريخ مصرف دار و "ديروزآمد" است كه به هر روي، برآيندي از وضعيت فرهنگي و مطبوعاتي دوران هاي گذشته به حساب مي آيد.
يكي از ويژگي هاي بارز اين كتاب، صراحت نويسنده در نگارش و پرداختن به نقدهاست. با وجودي كه عمده نوشتارها و نقدهاي نويسنده از سر شيفتگي به شعر و شاعراني است كه آنها را براي مرور و بازشناسي گزينش كرده اما هرگز اسير تعارفات رايج و ارادتمندي هاي هميشگي نقدنويسي نمي شود؛ به طوري كه در نقدي بر شعر "در كوچه باغ هاي نيشابور" از شفيعي كدكني مي نويسد:
" ... قافيه ها كسل و پژمرده اند و حس و حركتي در هيچ جاي شعر ديده نمي شود و اقتصاد كلمه و هر لحظه شكل بخشيدن به شعر در آن مشهود نيست. همين باعث مي شود كه بعضي از شعرهايش شعارگونه از آب درآيند. البته شعار آنقدرها هم بي فايده نيست، ولي فايده اش در گرو ضرورت هاست ..."(ص76)
خرمشاهي با لحن آشنا و صميمي خود در مقدمه كتاب، بعد از توضيح چرايي و چگونگي گردآوري اين مجموعه ، راه را بر نقد اثر خود نيز باز گذاشته است:
" به مدلول ‹ نقدها را بود آيا كه بود عياري گيرند › عيار خود اين قلب زراندود و متاع عرضه شده، بايد سنجيده شود. و اين در عهده اهل نقد است. اگر هم سكوت كردند، من هم به تاسي از آنها سكوت مي كنم."
نكته ديگري كه بيانگر زاويه نگاه منتقد به سوژه است، برخاسته از خصلت متفكرانه و انديشمندانه اي است كه در تحليل شعر، صورتي بعضا عرفاني و فلسفي به خود مي گيرد و مسير خواننده را براي دريافت عمق و كنه اثر هموار مي سازد.
جاري بودن نگاه معرفت شناسانه منتقد است كه معاني، نشانه ها و راز و رمزهاي مضموني جهان شعر را بيش از شگردها و نوآوري هاي زباني اش به تفسير درمي آورد و احوالات دروني شاعر و دليل سرايش او را نيز در برابر مخاطب موشكافي مي كند.
برخي مقالات كتاب كه علاوه بر نقد شعر، حاوي انعكاس رويدادهاي تاثيرگذار، واكنش هاي جريانات ادبي روز و تحليل وضعيت فرهنگي سي سال گذشته است، عبارتند از:
شعر چندان كه بيشتر خواني (بحثي در فايده و ضرورت دانش ضروري) ابراهيم در آتش (درباره شعر شاملو) كجا چگونه دگر مثل شاملو داريم (درباره شاملو) با من طلوع كن (درباره شعر م.آزاد) بزرگوار بودن لازمه بزرگ بودن (درباره مفتون اميني) به ياد بيژن جلالي (درباره شعر و شخصيت بيژن جلالي) شعر هيوايي (درباره شعر هيوا مسيح) و ...
"نبض شعر" مجموعه نقدهاي بهاءالدين خرمشاهي بر هجده شعر " از شاملو تا هيوا مسيح " از سوي نشر روشن مهر در 2000 نسخه عرضه شده است.
نظر شما