هدف اصلي قرآن هدايتگري است نه قصه گويي

به گزارش خبرنگار فرهنگي "مهر" سيد محمد حسيني كه عصر ديروزدر سي و پنجمين نشست نقد ادبي منقدان كودك و نوجوان با عنوان ريخت شناسي قصه هاي قرآني ، سخن مي گفت ، با بيان اين مطلب افزود :  كتابهاي عهد عتيفق و كتاب مقدس ،  از آغاز خلقت شروع  شده و در فصل هاي بعدي سير آفرينش را تعريف مي كند ، در واقع ما در تورات و انجيل با يك كتاب قصه سرو كار داريم ، درواقع روايت اين كتابها روايت خطي است ، همچنين حادثه محوري و گرايشات تيپ گرايانه و تكيه نداشتن بر اطلاعات خارج از متني نيز از ويژگيهاي اين كتابهاست .
وي در ادامه  افزود : از بحث عهد عتيق كه بگذريم به قرآن مي رسيم ، قرآن كتاب قصه نيست و علاقه و ادعايي  هم در اين زمينه  ندارد ، هدف اصلي قرآن هدايتگري است ، قرآن از هر آنچه اخلاقي و مفيد است استفاده مي كند تا آداب بهتر زيستن را به ما نشان دهد ، علم ، هنر ، قصه ، شعر وزبان پاكيزه روشهايي است كه قرآن در راه هدف خود بكار مي برد ، قرآن كتاب فيزيك و نجوم نيست و ادعايي هم ندارد ، در قرآن مفاهيم و موضوعاتي همچون عشق ، هجران ، خيانت كه مفاهيم يك قصه را مي سازد مطرح مي شود ، اما قرآن ادعا ندارد كه شيوه قصه گفتن او بهترين است بلكه ادعا مي كند كه بهترين ها را بيان مي كند.
حسيني در ادامه با اشاره به اينكه منظور قرآن از قصه گفتن به معناي پي گرفتن است گفت :  نخستين ويژگي قصه هاي قرآني بحث تعميق است ، مثلا در قصه "يوسف در چاه" موقعيتي داريم كه صد درصد بر ضدآدمي است كه در چاه افتاده حال اين موقعيت باعث مي شود ، مخاطب با علاقه قصه را تعقيب كند، يا در قصه آفرينش مي شنويم كه  خدا به فرشتگان مي گويد من آن دانم كه شما نمي دانيد .
حسيني ادامه داد : بحث ديگر پايبندي هر قصه به موضوعي خاص است ، در واقع وقايع به حول يك محور مي چرخند و هرز نمي روند مثلا در قصه سليمان كه با مايه هاي عظيم قصه پردازي مانند جن ، پرواز ، جادو ، آميخته شده همه چيز براي شناخت بيشتر است ، همه در خدمت آن است كه سليمان را بيشتر بشناسيم حال با اطلاعاتي كه اين داستان به ما مي دهد مي توانيم درست را از نادرست تشخيص دهيم ، بنابر اين حول يك محور گشتن ويژگي اغلب داستانهاي قرآني است ، قرآن سعي دارد كه مدام زمان را در هم شكسته و توالي زماني را از بين ببرد.
حسيني در بخش ديگري از سخنان خود گفت : ويژگي ديگر قرآن حذف حوادث و جزئيات غير ضروري است مثلا در آزمون هاي
ابراهيم ، قرآن جزئيات را حذف كرده و گفتار تبديل به جدل مي شود ، ويژگي ديگر شروع از بزنگاه داستاني است كه در قريب به اتفاق داستانها ، وقايع از همان بزنگاه داستان آغاز مي شود مثل قصه آفرينش كه داستان از خلق آدم و اعتراض فرشتگان آغازمي شود .
وي ويژگي ديگر قصص قرآني را روايت قصه در قصه دانست و افزود : در قرآن قصه ها درحاليكه استقلال خود را حفظ مي كنند درهم تنيده شده اند مثلا  قصه ذكريا ، حواريون و لوط همه دردل قصه عيسي قرارگرفته اند ،  در حاليكه هر كدام روايتي جداگانه دارند يا در قصه آفرينش ، خلقت جهان ، آفرينش آدم و حوا ، مرگ هابيل و قصه ابليس را مي خوانيم درحاليه هر يك قصه اي جداگانه هستند ، ويژگي ديگر قرآن نيزنگاه حداقل گرايانه به خواسته هاي جسماني ، خصوصا زنان است ،  مادر قرآن با توصيف انسانها سرو كار نداريم ، حتي در قصه يوسف كه كشش هاي جسماني و عاشقانه مطرح مي شود راجع به زيبايي يوسف چيزي نمي شنويم ، فقط اين  را مي خوانيم كه هر كس يوسف را مي ديد چشم طمع به او داشت از تمام رواياتي كه مي شنويم خودمان به اين نتيجه مي رسيم كه يوسف بايد زيبا باشد و يا مثلا در قصه سليمان از ظاهر ملكه صبا چيزي نمي شنويم .
حسيني درادامه ، از گفت وگو به مصداق ابزاري براي ارايه اطلاعات در قرآن ياد كرد و گفت : در اغلب داستانهاي قرآن آن چيزي كه از متن متوجه مي شويم بيشتر از كلماتي است كه گفته مي شود در واقع قرآن سعي دارد تا در لا به لاي گفت و گو ها ، با بياني كوتاه منظور خود را بيان كند ، ويژگي ديگر روايت غير خطي داستانهاي قرآن است ، قرآن از يك نقطه اوج داستان خود را آغاز مي كند و از همان جا قبل و بعد داستان را روايت مي كند و اغلب نيز داستان از زبان سوم شخص بيان ميشود يعني افراد به اين شكل با خود و خداي خود همراهي مي كنند .
گفتني ست در پايان جلسه در مورد قصه اصحاب كهف و ويژگي هاي اين داستان بحث و گفت و گو شد .