پیام‌نما

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ‌اللَّهِ جَمِيعًا وَ لَا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ‌اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ كُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ‌اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ * * * و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت (علیهم السلام)] چنگ زنید، و پراکنده و گروه گروه نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر و نزول قرآن] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل‌های شما پیوند و الفت برقرار کرد، در نتیجه به رحمت و لطف او با هم برادر شدید، و بر لب گودالی از آتش بودید، پس شما را از آن نجات داد؛ خدا این گونه، نشانه‌های [قدرت، لطف و رحمت] خود را برای شما روشن می‌سازد تا هدایت شوید. * * * معتصم شو به رشته‌ى يزدان / با همه مردمان با ايمان

۲۰ خرداد ۱۳۸۵، ۱۴:۰۷

دين، انسان و زندگي/ اسلام و حقوق بشر - 1

مبانى و مزاياى حقوق بشر در اسلام

مبانى و مزاياى حقوق بشر در اسلام

خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: اعتقاد به عظمت و قدرت خدا، فكر تساوى و آزادى بشر را در ذهن هر مسلمانى پديد مى‏آورد . بدون ترديد اين خصوصيت ‏يكى از امتيازات عمده دين اسلام و از تجليات عالى تمدن بشرى است . بر اساس اين اعتقادات فلسفه و قانونگذارى اسلام از بدو تاريخ، گامهاى مؤثرى در راه تأمين حقوق بشر اين پديده نوظهور دنياي امروز برداشته‏ است .

به گزارش خبرگزاري مهر در ميان موجوداتى كه در جهان زندگى مى‏كنند، انسان از ويژگيهايى برخوردار است كه مقام او را از ديگر موجودات ممتاز كرده است . ريشه اين ويژگى‏ ها و امتيازات اين است كه او گذشته از حيات طبيعى و غريزى، از حيات روحانى و عقلاني نيز برخوردار است .

حيات روحانى و عقلانى انسان بعد اصيل و بنيادين شخصيت انسان را تشكيل مى‏دهد . اين بعد از حيات و شخصيت انسان در قلمرو قدرت و اختيار او قرار دارد و او مى ‏تواند در چگونگى شكل گرفتن و فعليت ‏يافتن آن تأثيرگذار باشد .

رشد و تكامل انسان در پرتو زندگى اجتماعى امكان‏پذير خواهد بود . زندگى اجتماعى زمينه ‏ساز برخورد منافع و مقاصد مختلف و متعارض است و چه بسا غريزه خودخواهى و منفعت ‏جويى انسانها، سبب تعدى به حريم و حقوق يكديگر شود . از اين رو، حق با مسئوليت و تكليف رابطه مستقيمي دارد و مسئوليت و تكليف ضامن اجراى حقوق بشر خواهند بود .

اين امر بشر را به وضع قوانينى كه بيانگر حقوق و تكاليف افراد جامعه نسبت ‏به يكديگر باشد، وادار كرده است . بدين جهت پيوسته در جوامع بشرى قوانين و مقرراتى وجود داشته است .

اين نياز بشرى سبب شده به حكم آنكه انسان براى رسيدن به غايت و كمال مطلوب آفريده شده، براى آنكه راه درست رسيدن به اين مقصود را بداند و حدود تكاليف و حقوق خود را به خوبى بشناسد، قوانين و مقرراتى را براى او تشريع و توسط پيامبران و رسولان به بشر ابلاغ شود .

قوانين و مقررات الهى به تكاليف اجتماعي محدود و منحصر نمي شود. انسان، گذشته از بعد حيات اجتماعى و ارتباط با همنوعان خود، با آفريدگار و جهانى كه در آن زندگى مى‏كند و با وجود خويش نيز در ارتباط است و در اين حوزه‏ ها نيز مسئوليتهايى را بر عهده دارد كه با عملى ساختن آنها مى‏ تواند راه كمال و سعادت را طي كند .

ديدگاه مكاتب و افراد نسبت ‏به حقوق و مسئوليتهاى بشر، با توجه به نوع جهان ‏بينى آنها متفاوت خواهد بود . از آنجا كه جهان ‏بينى الهى از منظرى بالا و والا به انسان و جهان مى‏ نگرد و همه ابعاد و زواياى وجود او را در نظر مى ‏گيرد بايد گفت قوانين الهى، كاملترين قوانين است و در نتيجه مرزهاى حقوق و تكاليف بشر را كاملتر از هر مكتب و آيين ديگرى عنوان كرده  است .

قرآن كريم استوارترين منشور الهي براي تبيين حقوق بشر
 
دين اسلام كاملترين دين و آيين آسمانى است، بدين جهت آخرين دين و شريعت الهى نيز مى ‏باشد . قرآن كريم كه از تحريف اعم از كاهش و افزايش مصون مانده، استوارترين منشور الهى براى تبيين حقوق بشر و تكاليف و مسئوليتهاى وي است .

برترى قوانين اسلامى در عرصه حقوق و مسئوليتهاى بشرى، در مقايسه با قوانين بشرى كه در جهان غرب تدوين شده، مورد توجه عده ‏اى از متفكران و حقوقدانان منصف غربى بوده است .

بينش توحيدى اسلامى

از ديدگاه اسلام، خداوند متعال موجودى مطلق، با قدرت كامله و مشيت ازلى است . تجرد الهى، او را از تمامى كائنات ممتاز مى‏سازد، البته اين بدان معنا نيست كه رابطه با خدا و توسل به او دشوار است . خلقت انسان بنابر مشيت الهى به گونه ‏اى است كه توانايى ادراك مفهوم وجود مطلق را دارا است .

به اعتقاد مسلمانان، عظمت مطلق خداوند عنايت و رحمت او را به بندگان منع نمى‏كند . رحمت الهى شامل همه انسانها است . شناخت رحمت الهى با معرفت ‏به قدرت كامله او مرتبط است . توجه به اين نكته و درك اين ارتباط است كه اسلام را نسبت ‏به ديگر اديان متمايز كرده و چهره يك مسلمان را به روشنى تصوير مى‏كند .

جايگاه و منشاء قانون در اسلام

هيچ دينى به روشنى اسلام، راه زندگى را به پيروان خود نياموخته و احترام به قانون را تا اين پايه، توصيه نكرده است . اين روح اطاعت از قانون و عشق به عدالت است كه ديانت اسلام را به ساخت جامعه ‏اى هماهنگ واداشته است .

اسلام، "من فردى" را به "من اجتماعى" مبدل ساخته و مصلحت جامعه را بر سود شخصى برترى داده است .

قوانين اسلام و اروپا، هم از نظر منشاء حقوقى و هم از نظر هدف، با يكديگر تفاوتهايى دارند . حقوقدانان اروپا، منشاء پيدايش قانون را اراده ملت مى ‏دانند و هدف از اجراى قانون، احقاق حق و تأمين عدالت است .

در فقه اسلام، منشاء قانون، مشيت الهى است كه در كتاب آسمانى و سنت پيامبر (ص) انعكاس دارد و هدف از اجراى آن علاوه بر تأمين عدالت و حفظ حقوق ضعفا در برابر اقويا، تقرب به خدا نيز است . هر فرد مسلمان اصولا تكاليف خود را در هر موردى كه مقتضى باشد، براي تقرب به خدا انجام مى ‏دهد و اين كمال مطلوبى است كه قرآن در برابر هر مسلمان قرار داده است .

تعيين ضوابط و تدوين اصول واقع‏ گرايانه ‏اى كه وظيفه و خط مشى ميليونها مسلمان را در گوشه و كنار جهان مشخص كند، كار آسانى به نظر نمى‏رسد و از اين جهت هيچ ايدئولوژى، مذهب و فلسفه ‏اى با اسلام برابرى نمى ‏كند .

نفوذ و قدرت رهبران اسلام، ناشى از ايمان دينى مردم است نه به دليل ترس و مجازات قانون، از اين جهت، رهبرى روحانى و سياسى در ديانت اسلام، تجزيه ‏پذير نيست . حكومت اسلامى از قبول و حمايت مردم بهره ‏مند است و قداست پيشواى دينى كه در عين حال رهبر سياسى امت نيز است، اين موقعيت ممتاز را براى او فراهم كرده است . 

حقوق اقليت‏ها

مبانى و اصول ديانت اسلام در حمايت از حقوق اقليتها، در قرن هفتم ميلادى براى نخستين بار، گام بزرگى بوده است كه در راستاي تأمين عدالت و آزادى و برابرى انسانها برداشته شده است .

در نخستين مراحل پيروزى اسلام، رفتار پيامبر (ص) با كسانى كه هنوز مسلمان نشده بودند، كاملا جوانمردانه بوده است .

در دورانى كه سرنوشت انسانها را زر و زور تعيين مى‏كرد و آزادى، تنها متعلق به زورمندان و توانگران بود، پيامبر اسلام در جزيرة‏العرب، نداى آزادى و برابرى سر داد .

تساهل دينى در اسلام، برخلاف برداشت اروپائيان از واژه به بى ‏بند و بارى و سهل‏انگارى اطلاق نمى‏شود . ديانت اسلام به گروههاى غيرمسلمانى كه در درون جامعه مسلمان، زندگى مى ‏كنند، آزادى انجام فرايض دينى و حفظ آداب و رسوم قومى را داده و آنها را در حمايت ‏خود گرفته است .

اين رفتار مردمى، به تعبير اسلام، "تساهل‏" ناميده شده و مجامع جهانى، امروزه اين تفكر عالى اسلام را به مقررات حمايت از آزادى ‏هاى انسان افزوده ‏اند و از سخت‏گيرى‏ هاى اكثريت نسبت ‏به اقليت، در ميان افكار و عقايد خود چشم پوشي كرده اند .

اين حقيقت مورد پذيرش تاريخ است كه قرآن با ارائه مقرراتى در حمايت از گروههاى اقليت، توانسته ضرورت كاربرد اصل تساهل دينى را در برخورد عقايد و آراى امروز نيز اعتبار بخشد .

کد خبر 337197

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha