به گزارش خبرگزاري مهر، با توجه به اهداف سند راهبردي 10 ساله فناوري نانو در ايران، جهت ارتقاي رتبه ايران در فناوري نانو و رسيدن به جايگاه در خور توجه، نياز به آن ديده شد تا مقالات ايران و تركيه به عنوان شاخص مهم علمي، در سال هاي 2000 تا 2005 مورد بررسي قرار گيرد.
نظر به وجود همكاري ميان كشورها و تاثير اين تعامل بر ارتقا سطح علمي آنها، ميزان مشاركت بين الملي براي دو كشور مورد ارزيابي و تحليل قرار گرفته است. بر اين اساس در طي سالهاي گذشته كل مقالات محققين ايراني در عرصه فناوري نانو روند صعودي داشته است. تركيه يك سير نوساني را در پيش داشته است . در كل علي رغم فاصله زياد ايران و تركيه اين فاصله از سال گذشته رو به كاهش گذاشته است.
اين بررسي با كمك پايگاه داده ISI و كلمه كليدي به دست آمده تعداد كل مقالات علمي و مقالات فناوري نانو طي سال هاي 2005-2000 به دست آمد. سپس با استفاده از تعداد مقالات، سهم ايران و تركيه در كل مقالات دنيا و در مقالات فناوري نانو دنيا به دست آمد، نتايج در شكل 1 قابل مشاهده است.
شيب افزايش مقالات فناوري نانو ايران كمتر از كل مقالات است
بر اين اساس در طي سالهاي گذشته كل مقالات محققين ايراني در عرصه‌هاي مختلف روند صعودي داشته است. با اين حال شيب افزايش مقالات فناوري نانو ايران كمتر از كل مقالات است. سهم مقالات فناوري نانوي تركيه از كل مقالات دنيا با شيب نوساني روند رو به رشدي را در پي گرفته است.
در شكل 2 سهم مقالات فناوري نانو ايران و تركيه از كل مقالات آنها و همچنين سهم مقالات فناوري نانوجهان از كل مقالات فناوري جهان مشاهده مي شود. بر اين اساس سهم مقالات فناوري نانو از كل مقالات جهان از 2درصد در سال 2000 به حدود 7/3 درصد در سال 2005 افزايش يافته است كه اين مقدار در مورد ايران از 5/0 درصد تا حدود 7/2 درصد است. با اين حال افت نسبي را در سال 2003 شاهد هستيم. تركيه يك سير نوساني را در اين نمودار در پيش دارد. در كل علي رغم فاصله زياد ايران وتركيه اين فاصله از سال گذشته رو به كاهش است.
شكل 1: مقدار و نحوه رشد سهم ايران و تركيه در كل مقالات دنيا و در مقالات نانوفناوري دنيا
علي رغم فاصله زياد ايران وتركيه اين فاصله از سال گذشته رو به كاهش است
با تقسيم كردن سهم ايران در مقالات فناوري نانو به سهم ايران در كل مقالات، شاخص جديدي را به نام "شاخص اولويت ملي فناوري نانو در ايران" تعريف مي كنيم كه معياري از ميزان اولويت دهي جامعه محققين به فناوري نانو در مقياس با كل دنياست. بر اين اساس مقدار "يك" معرف متوسط اولويت دهي در سطح جهان است. ميزان تغييرات شاخص فوق در شكل 3 ترسيم شده است. بر اين اساس طي سال هاي 2000 تا 2002 اين شاخص از حدود 2/0 به 5/0 افزايش يافته است است ولي پس از افتي در سال2003، پس از آن روندي صعودي را در پي داشته است. تركيه در سال 2002 كاهش محسوسي در اين شاخص داشته است و پس از سال 2002 رقم آن ثابت بوده تغيير قابل توجهي نداشته است.
شكل 2: مقدار و نحوه رشد سهم مقالات نانوفناوري ايران، تركيه و در سطح دنيا
شكل 3: مقدار و نحوه تغييرات شاخص اولويت دهي به نانوفناوري در ايران
شكل4: مقالات مشترك و غيرمشترك تركيه در سالهاي2000 تا 2005
شكل5: مقالات مشترك و غيرمشترك ايران در سالهاي2000 تا 2005
افزايش سرعت توليد مقالات نانو در ايران در سال گذشته
بر اساس گزارش ستاد توسعه فناوري نانو، اگر چه مقالات فناوري نانو ما طي سالهاي گذشته روند صعودي را در پي داشته است، ولي سرعت افزايش آن تنها در سال گذشته بيشتر از سرعت توليد علم در سطح كشور و همچنين بيشتر از سرعت رشد فناوري نانو درسطح جهان بوده است.
شكل6: سهم مقالات مشترك كشورهاي ايران و تركيه با ديگر كشورهاي جهان
شكل 4، 5 و 6 روند رشد مقالات فناوري نانو ايران و تركيه را به تفكيك مقالات مشترك و غير مشترك با ديگر كشورهاي جهان بين سالهاي 2000 تا 2005 نشان مي دهد.
همان طور كه ملاحظه مي شود سهم مقالات مشترك ايران با ديگر كشورها بين سال هاي 2001 تا 2004 به شدت كاهش يافته است كه دليل اين امر كاهش همكاري بين المللي نبوده بلكه رشد مقالات داخلي در سالهاي اخيرعلت اصلي كاهش اين سهم مي باشد.
تركيه نيز سير نزولي را در اين نمودار در پيش گرفته است، با اين تفاوت كه شيب آن كمتر از ايران است. با توجه به اين كه در سالهاي اخير فعاليت در عرصه فناوري نانو به شدت گسترش يافته، تعداد مقالات فناوري نانو كه در ايران و بدون همكاري با كشورهاي ديگر تهيه مي شود به شدت افزايش يافته است كه اين امر نشان از استقبال پژوهشگران از اين عرصه نو ظهور دارد.
با اين حال در سويي ديگر باتوجه به اين كه همكاري و تعامل با ديگر كشورها از نيازهاي ضروري براي رشد علمي است، به نظر مي رسد در كنار سرمايه گذاري براي فعاليت هاي داخلي، نيم نگاهي نيز براي ايجاد فرصت هاي همكاري مشترك با ديگر كشورها لازم است. بي شك بخشي از پيشتازي علمي تركيه در تحقيقات فناوري نانو به واسطه همكاري بين المللي بيشتر آن است.
نظر شما