خانه سينما ، خانه اي از شن و مه ؛ گزارش تحليلي مهر از شرايط خانه سينما در سه سال گذشته

به گزارش خبرگزاري مهر‌، شرايط نامتعارف حاكم بر خانه سينما از جايي رخ نمود كه پس از برپايي جشن خانه سينما در سال 1381  منوچهر محمدي كه سمت مدير عامل خانه سينما را بر عهده داشت در نيمه هاي سال استعفا كرد و پس از آن ابوالحسن داوودي به عنوان رييس هيات مديره خانه سينما در نبود مديرعامل زمام امور را در دست گرفت. وي در زمان حضور خود بر نياز خانه سينما به اتحاد صنفي تاكيد كرد.

در تير ماه 1382 داوودي در يك نشست خبري اعلام كرده بود نياز اوليه خانه سينما يك اتحاد صنفي است. به همين خاطر از همه افراد، اعضا و اصناف دست اندر كار حرفه اي سينما مي خواهم در صنوف خود حضور پيدا كنند تا صنوف مختلف موظف شوند هرچه سريع تر مناسبات خودشان را با صنف كارفرما ( اتحاديه تهيه كنندگان ) مشخص كنند. هيچگونه امكاني در دست خانه سينما نيست كه به وسيله آن به جريان حضور اعضاي صنوف خود كمك كند. در حال حاضر اصناف خانه سينما انگيزه خودشان را براي حضور در تشكل از دست داده اند.

اين مسايل  در شرايطي مطرح مي شد كه خانه سينما از نظر قدرت اجرايي و به خصوص ايجاد شرايط مطلوب صنوف مختلف سينمايي دچار مشكل و ركود چشمگيري شد و همين مساله انتقادهاي زيادي را متوجه دست اندركاران اداره خانه سينما كرده بود . حتي برخي از اعضاي اصلي خانه سينما از ناكارآمدي جدي اين خانه سخن به ميان آوردند كه در آن زمان به عنوان تضعيف صنوف سينمايي ايران از سوي مديران خانه سينما تلقي شد.

اندكي پس از اين اتفاقات بود كه صحبت از تشكيل شوراي عالي سينما با حضور وزير ارشاد و تعدادي از دست اندركاران سينمايي قوت گرفت. شورايي كه قرار بود در عمل ارتباط نزديك صنوف سينمايي با بخش دولتي را به گونه اي كه شرايط به نفع سينماگران باشد، به صورت كامل و گسترده اي برقرار سازد. اما اين طرح پس از تغيير معاون سينمايي وزارت ارشاد چندان مورد استقبال قرار نگرفت و در نهايت به فراموشي سپرده شد.

در سال 82 اختلاف ميان سينماگران شدت بيشتري پيدا كرد و برخي از سينماگران خود را مستقل معرفي نمودند. چنان كه در آبان سال 1382 ابوالقاسم طالبي در گفتگو با " مهر "  از  تشكيل " انجمن سينماگران مستقل " خبر داد كه براي مقابله با مافياي سينمايي و مديريت كج انديش شروع به كار مي كند.  وي در خصوص ابزار اجرايي انجمن سينماگران مستقل براي احياي حقوق اعضا گفته بود؛ تجمع اعتراض آميز مهمترين ابزار ما است. به هرحال وقتي 80 تن از سينماگران برجسته كشور جايي جمع شوند يك نفر بايد پاسخشان را بدهد.

ابوالقاسم طالبي كه رييس هيات مديره انجمن سينماگران مستقل بود از محسن علي اكبري، حبيب الله  كاسه ساز، محمد نوري زاد، جمال شورجه، محمد درمنش، جهانبخش سلطاني، سيد احمد ميرعلايي و يوسف صديق به عنوان ساير اعضاي هيات مديره نام برده بود. البته اين انجمن هيچ فعاليت قابل ذكر يا حتي تجمع اعتراض آميزي انجام نداد و پس از مدتي به كل فراموش شد.

چند ماه پس از اين اتفاق - در اسفند 82 -  بود كه تعدادي از سينماگران و فعالان با سابقه عرصه فيلمسازي در كشور اقدام به تشكيل " بنياد حمايت از سينماي ملي " كردند. محمد بهشتي، فرشته طائرپور، خسرو سينايي، عليرضا شجاع نوري، منوچهر شهسواري،  علي معلم  و محسن يوسف پور 7 تن از اعضاي اصلي اين بنياد بودند و سينايي به عنوان رييس هيات امنا و يوسف پور به عنوان مدير عامل بنياد فعاليت مي كردند. اين در حالي بود كه فرشته طائر پور مدتي به عنوان مدير عامل خانه سينما فعاليت داشت و چند سال پس از استعفا به اين بنياد پيوسته بود.

در تيرماه 1383مجمع عمومي خانه سينما با حضور نمايندگان اتحاديه ها، كانونها و انجمن هاي جامعه اصناف سينماي ايران تشكيل شد و اعضا اصلي هيات مديره خانه سينما براي دو سال آينده مشخص شدند. ابوالحسن داودي، محمد حسين فرحبخش، رضا كيانيان ، بهرام دهقاني ، نظام الدين كيايي، مرتضي رزاق كريمي و داود رسوليان اعضاي جديد هيات مديره خانه سينما بودند. داودي بار ديگر به عنوان رييس هيات مديره خانه سينما معرفي شد.

هيچكدام از اين اتفاقات موجب نشد تا اتحاد و انسجام لازم ميان سينماگران به وجود بيايد. در  تابستان 83، علي معلم كه تهيه كنندگي " گاو خوني " را بر عهده داشت و از شرايط اكران فيلمش بسيار ناراضي بود درباره وضعيت خانه سينما به " مهر " گفته بود: در حال حاضر من دولت را صاحب نظرتر از صنف مي دانم. زيرا اهالي صنوف در زمان هايي كه مشكلات يا ابهاماتي پيش مي آيد دست روي دست مي گذارند و هيچ اقدام موثري نمي كنند. اصولا" خانه سينما، اداره پنجم معاونت سينمايي است و به اعمال سياست هاي آنان مي پردازد.

در مرداد ماه 83 محمد مهدي حيدريان كه به تازگي در مقام معاون سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي فعاليت خود را آغاز كرده بود، اولويت هاي خانه سينما را در نشستي يادآور شد. وي از هيات مديره وقت خانه سينما خواست تا با همفكري و مشورت با شوراهاي مركزي صنوف، موجبات تامين منافع مشترك صنفي و حرفه‌اي را فراهم بياورد و در تحكيم آن بكوشند.

اما انگار هيچكدام از اين جلسات و هماهنگي ها نتيجه مطلوب را حاصل نكرد. زيرا در اوايل آذر ماه همان سال هيات مديره خانه سينما به خاطر اختلافاتي كه به وجود آمده بود دستجمعي استعفا كردند. يكي از اعضاي خانه سينما دليل اين امر را انديشيدن به منافع عمومي و صنفي خانه سينما ذكر كرد.

چند روز پس از اين اتفاق يعني در آذر ماه 1383 محمد علي نجفي به عنوان رييس هيات مديره خانه سينما معرفي شد. در انتخابات جديد حميد دهقانپور به عنوان نايب رييس، سيد مسعود اطيابي به عنوان دبير هيات مديره و غلامرضا موسوي به عنوان سخنگوي خانه سينما انتخاب شدند.

پس از اين اتفاق در 22 دي 83 سيد ضيا هاشمي به عنوان مديرعامل خانه سينما معرفي شد. عنواني كه از سال 1381 يعني نزديك به دو سال خانه سينما از آن بي بهره بود و هيات مديره قبلي در انتخاب مدير عامل توفيق نيافته بود.

شرايط خانه سينما از اين تاريخ به بعد تغيير چنداني نكرد و همه چيز به آرامي پيش رفت. تا اينكه در خرداد امسال بر اثر اختلاف نظرهايي كه در زمينه حضور سينماي ايران در جشنواره و بازار كن فرانسه به وجود آمد، دوباره مشكلات قبلي پديدار شد. به دنبال درج اخباري مبني بر تعطيل بودن پاويون سينماي ايران در جشنواره كن و اظهار نظرهاي متفاوت درباره علت اين اتفاق، محمدعلي نجفي از مقام خود استعفا كرد. نجفي در نامه اي سرگشاده درباره دليل اين اتفاقات نوشته بود: من از بدو انتخاب به عنوان رييس هيات مديره خانه سينما تلاش نمودم با سعه صدر از عيان شدن تشتت شديد و تناقص آرا در ميان برخي از اعضاي هيات مديره پيشگيري نمايم. اينجانب از آغاز به كار هيات مديره جديد همواره با مشكلات و تناقص آرايي مواجه بوده ام كه ريشه آن به طور مستقيم در خارج از خانه سينما است و از بيرون به برخي از اعضاي هيات مديره خانه سينما تلقين و تزريق مي شود.

در پي اين اتفاق مدير عامل خانه سينما بركنار شد و نايب رييس هيات مديره خانه سينما از انتخاب مدير عامل جديد خبر داد. همچنين استعفاي مينو فرشچي كه عنوان بازرس هيات مديره خانه سينما را داشت از سوي هيات مديره پذيرفته نشد و وي موظف به انجام وظايف خود همچون گذشته شد.

در 16 خرداد امسال كانون كارگردانان سينماي ايران عزل مدير عامل خانه سينما را فاقد هرگونه وجاهت قانوني اعلام كرد. آنها اين موضوع را با توجه به قوانين زير بيان كردند.1- با استعفا اكثريت اعضاي هيات مديره سابق خانه سينما (5 نفر از 9 نفر) هر گونه تصميم گيري توسط اعضاي باقي مانده فاقد وجاهت قانوني است. 2- طبق اساسنامه خانه سينما با استعفا سه نفر از اعضا اصلي هيات مديره تشكيل مجمع عمومي براي انتخاب هيات مديره جديد ظرف مدت حداكثر 15 روز الزامي است. 3- طبق نص صريح اساسنامه خانه سينما جلسات هيات مديره با رعايت موارد بالا بايد در محل خانه سينما برگزار شود كه اين مورد نيز از طرف اعضاي باقي مانده هيات مديره رعايت نشده است.

با اين حال يك روز بعد، هيات مديره خانه سينما حبيب‌الله كاسه‌ساز را به عنوان مدير عامل خانه سينما معرفي كرد. با وقوع اين حوادث مديران بخش دولتي و خصوصي سينماي كشور به دعوت محمد رضا جعفري جلوه، معاون امور سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و با حضور علي رضا رضا داد  مدير عامل بنياد سينمايي فارابي گرد هم آمدند تا چاره انديشي كنند. البته از ورود خبرنگاران به اين جلسه خودداري شد.

فرداي اين جلسه خبرگزاري مهر در گفتگو با يكي از حاضرين در جلسه خبر يك تصميم گيري جديد را اعلام كرد. به اين شرح كه حضور موقت سه نفر در مديريت خانه سينما به تصويب حاضرين رسيده است. بر اساس تصميم گيري جديد احمد رضا درويش، مجيد مجيدي و ناصر شفق تا تشكيل مجمع جديد مديريت خانه سينما را بر عهده خواهند داشت و هر زمان كه اين سه نفر تشخيص دهند، مجمع عمومي خانه سينما تشكيل خواهد شد. همچنين سه نفر از طرف معاونت امور سينمايي وزارت ارشاد مامور شدند تا در اين مدت موارد اختلاف  را مورد بررسي كارشناسانه قرار دهند.

نكته بسيار مهمي كه از پس همه اين اتفاقات خود را نمايان مي كند اينكه برخلاف آنچه طي چند سال اخير - به خصوص از زماني كه بحث خصوصي سازي مطرح شده است - سينماي ايران نه تنها وابستگي كاملي به بودجه، برنامه ريزي و مديريت دولتي دارد تا بتواند به حيات خود ادامه دهد، بلكه دست اندركاران سينماي ايران حتي براي رسيدن به يك نقطه مشترك دچار مشكل هستند. مهمتر اينكه، خانه سينما طي چند سال اخير كار جدي براي دست اندركاران سينمايي انجام نداده است. از جمله اينكه سينماگران همچنان از مشكل كمبود سينما و اكران عمومي فيلم هاي خود به شدت رنج مي برند و هنوز جايگاه مشخصي براي سينماي كودك و نوجوان، دفاع مقدس و معناگرا يا به عبارتي انديشه ورز تعيين نشده و سازندگان اين ژانر با مشكل توليد و اكران مواجه هستند. هر چند قرار بود بنياد سينمايي فارابي در اين مورد برنامه ريزي و چاره انديشي كند.