به گزارش خبرگزاري مهر، احكام اخلاقى در حقيقت بيانگر راههاى تحقق كمال انسان هستند، به اين معنا كه هر دستور يا رهنمود اخلاقى در واقع بيان مى كند كه اگر فلان فعل را انجام دهيم به كمال وجودى خود نزديكتر خواهيم شد.
يكى از ويژگيهاى اخلاق اسلامى، قابليت تطبيق آن با شرايط زمانى و مكانى مختلف است . اين ويژگى از برجسته ترين جنبه هاى اخلاق اسلامى است چرا كه هر نظام اخلاقى در صورتى پاينده و برقرار مى ماند كه به نيازهاى اخلاقى انسان بهتر پاسخ دهد.
از آنجا كه اخلاق اسلامى معطوف به نيازهاى اخلاقى انسان است، ثابت و پايدار بوده و چون طى زمانى طولانى توسط معصومين با شرايط مختلف اجتماعى و تاريخى تطبيق شده است، وجه انعطاف پذير ظواهر و مظاهر آن نيز شناسايى شده بنابراين به خوبي پاسخگوى نيازهاي انسان در همه زمانها و جوامع خواهد بود .
از ويژگيهاى اخلاق اسلامى اين است كه مسير رشد اخلاقى را بر همه انسانها به طور مساوى هموار مي كند، اين ويژگى ناشى از انسان شناسى اسلامى و تربيت اسلامى است . در تربيت اسلامى شرايط سنى، محيطى و معرفتى افراد در نظر است و پاداش و كيفر هر فرد به تناسب شرايط او تعيين مي شود، تناسب پاداش و كيفر با شرايط هر فرد موجب مىشود، انسان هرگز از حركت به سوى كمال باز نايستد .
در مورد منابع اخلاق اسلامي بايد گفت كه اين منابع غنى و گسترده هستند، برجسته ترين اين منابع قرآن كريم است، قرآن سرچشمه زاينده معارف اخلاقى است كه شرايط و چگونگى تطبيق معارف كلى اخلاقى اسلام بر موقعيتهاى مختلف زندگى فردى و اجتماعى را آموزش مى دهد.
آنچه در اخلاق اسلامي بيش از هر چيز اهميت دارد خير و سعادت اخروى است كه نصيب انسان مي شود . رسيدن به اين درجه از كمال تنها با انجام اعمالى محقق مي شود كه با نفس متعالى انسان هماهنگي دارد .
اخلاق اسلامي كاملترين اخلاق است/ براي رشد و توسعه اخلاقي كشور سرمايه گذاري مناسبي نشده است
حجت الاسلام سيد جواد موسوي هوايي معاون آموزشي و پژوهشي سازمان تبليغات اسلامي اخلاق اسلامي را كاملترين اخلاق معرفي كرد و گفت: همه پيامبران الهي به فرا خور فضايي كه در آن قرار داشتند و مشكلاتي كه با آن مواجه بودند، به تبيين اخلاق پرداخته و مردم را به داشتن اخلاق نيكو دعوت كرده اند، اما زماني كه با ادله درون ديني و برون ديني ، يعني دلايل فلسفي و كلامي، مسئله خاتميت را ثابت كرده و پيامبر را پيامبر خاتم مي دانيم به اين نتيجه قطعي دست مي يابيم كه كمال دين و كمال اخلاق را نيز بايد در همين دين جستجو كنيم.
وي يادآور شد: مسئله اخلاق تنها به ذهن و فكر انسان محدود نمي شود، بلكه به عمل او نيز بستگي داشته و در رفتار و اعمال او بروز عيني مي يابد در حقيقت اين عملكرد انسانهاست كه نشان مي دهد تا چه انداز موصوف به اين ويژگيهاي روحاني هستند.
حجت الاسلام موسوي هوايي با بر شمردن عوامل تأثيرگذار بر اخلاق گفت: خانواده و به ويژه مادر در تربيت افراد نقش بسيار مهمي را بر عهده دارند به همين دليل است كه در دستورات اسلامي ما توصيه شده بايد به دنبال مادر و پدر شايسته براي فرزندان خود باشيم و تنها اميال دروني خود را درنظر نگرفته و به نسل آينده نيز بينديشيم.
معاون آموزشي و پژوهشي سازمان تبليغات اسلامي محيط زيست بيروني و ارتباط صحيح با انسانهاي ديگر و حاكميت سياسي وحكومتي بر فرد را ديگر عوامل تأثيرگذار بر اخلاق عنوان كرد و گفت: علاوه بر اين مسائل ، نقش آموزش را درتربيت اخلاقي افراد نمي توان ناديده گرفت و به همين دليل است كه ما براي متون درسي ، محيط فيزيكي دانش آموز و شيوه آموزشي دستور العمل اخلاقي داريم.
وي با اشاره به نبود سرمايه گذاري فرهنگي در زمينه رشد و توسعه اخلاقي گفت: نمي توان نقش نهادهاي فرهنگي را در ساخت شخصيت و اخلاق انسانها ناديده گرفت، اما متأسفانه سرمايه گذاري درستي در اين زمينه انجام نشده براي مثال ما براي رشد مهندسي و پزشكي مملكت هزينه مي كنيم اما براي رشد اخلاقي آنان چطور؟
اعتدال عاملي اساسي براي اخلاق اسلامي است/ مسئولان بستر لازم براي رشد اخلاقي را فراهم كنند
حجت الاسلام هاشم زاده هريسي عضو مجلس خبرگان رهبري نيز اعتدال را پايه و اساس تعاليم اسلامي عنوان كرد و گفت: رعايت كردن حدود در اسلام واجب است و بيش از هر چيز به نگهداشتن تعادل سفارش شده براي مثال شجاعت، حد فاصل ميان جبن و تهور است و فضيلت به شمار مي رود ، در مورد صفات و ويژگيهاي ديگر نيز آنچه پسنديده است اعتدال است ، نه چيز ديگر.
وي اخلاق را جمع خلق تعريف كرد و اظهار داشت: اخلاق، صفات بد و نيكي است كه در انسان وجود دارد و از عادت بالاتر است و بشر تنها با تمرين و مداومت بر خوبي ها مي تواند، به خوي پسنديده آراسته شده و فضايل اخلاقي را ملكه ذهن و درون خود كند.
حجت الاسلام هاشم زاده انسان را موجودي صاحب اختيار معرفي كرد و افزود: همه انسانها مي توانند با شعور و اراده خود، خوبي ها و فضايل اخلاقي را انتخاب كرده و با تمرين، همه اين خوبي ها را در درون خود نهادينه كنند. يعني با آگاهي صفتي را انتخاب و براي موصوف شدن به آن تلاش كنند.
آموزه هاي اخلاقي دين اسلام جامع و كامل هستند
حجت الاسلام احمد احمدي عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در اين مورد يادآور شد: اخلاق اسلامي تنها به بيان روابط اجتماعي انسانها نمي پردازد، بلكه ارتباط آنها با خدا و با خود را نيز تبيين كرده و انسان را به نگهداري و مراقبت از جسم و روح خود وا مي دارد.
وي با اشاره به اينكه تعريف اخلاق درگرو تعريف انسان است، افزود: تا زماني كه به شناخت درستي از انسان و نيازهاي او نرسيم نمي توانيم به تعريف اخلاق بپردازيم به همين دليل ابتدا بايد ببينيم انسان همين گوشت و پوست و استخوان است يا برخوردار از روان و انديشه اي نيز است .
حجت الاسلام احمدي گفت: هر مكتب ديني يا فلسفي بر اساس ديدگاه خاص خود اخلاق را به گونه اي تعريف مي كند اما برخي مشتركات در همه اديان الهي و حتي مكاتب بشري وجود دارد، براي نمونه همه براين باور هستند كه دروغ بد و راستگويي خوب است اما همه اين آموزه هاي اخلاقي يكي نيست.
دين مبنا و اساس اخلاق است
دكتر يحيي يثربي استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي با اشاره به اينكه مسلمانان با اخلاق و آموزه هاي اخلاقي برخوردهاي متفاوتي دارند، گفت: بعضي متفكران اسلامي چون ابن مسكويه، نراقي و خواجه نصيرطوسي با وجود آنكه خداشناس بوده اند اما مبناي اخلاق را اعتدال دانسته و چون ارسطو معتقد بوده اند كه خداوند براي انسان تعيين تكليف نمي كند و منظور از اخلاق رسيدن به تعادل و دوري از افراط و تفريط است.
يثربي ضمن تعريف اخلاق گفت: در عرف عموم مردم، رفتارهاي پسنديده را اخلاق و رفتارهاي ناپسند را ضد اخلاق مي دانسته اند و در بيشتر موارد دين مبناي اخلاق بوده است، هرچند در دوران جديد به نقد دين پرداخته و به نوعي اومانيسم و سكولاريسم رسيده اند و فكر مي كنند حتي متون ديني بايد با اخلاق هماهنگ باشند.
يثربي عيني ترين پايگاه براي اخلاق را جلب رضايت خدا و رسيدن به سعادت اخروي عنوان كرد و گفت: هدف از اخلاق رسيدن به كمال و خشنودي خداوند است، اگر چه عوامل بسياري بر اخلاق تأثير مي گذارند كه جهان بيني افراد يكي از آنها است و بي گمان افرادي كه ديدگاه فكري روشني ندارند نمي توانند رفتار آشكار و درستي داشته باشند.؟
وي تربيت را دومين عامل مؤثر در اخلاق اعلام كرد و افزود: عوامل مختلفي از جمله خانواده، محيط اجتماعي و رسانه ها بر اخلاق تأثير مي گذارند كه متأسفانه امروز ما را به سمت يك آشفتگي اجتماعي مي برند.
دستورات خداوند معيار اخلاق اسلامي است
حجت الاسلام عباسعلي اختري عضو كميسيون فرهنگي مجلس ، دستور خداوند را معيار اخلاق اسلامي عنوان كرد و گفت: خدا، كمال مطلق و داراي تمام صفات پسنديده است و دوست دارد انسانها نيز به صفات او موصوف شوند و فلسفه بندگي نيز همين است .
وي با اشاره به آموزه هاي مشترك تمامي اديان الهي افزود: اگرچه همه اديان درپي آراسته كردن انسان به اخلاق الهي هستند اما قرآن تنها كتاب آسماني است كه تحريف نشده و دستوراتي را كه در تورات و انجيل آمده كامل كرده است به همين دليل اخلاق
اسلامي كاملترين اخلاق به شمار مي رود.
حجت الاسلام اختري با اشاره به اينكه اخلاق جمع خلق است، گفت: منظور از اخلاق ، صفاتي است كه در اثر تكرار و تداوم بر يك عمل در وجود انسان ثابت و با او عجين شده است البته اكثر افراد اخلاق را به اشتباه خوي پسنديده مي دانند.
نظر شما