اوج و فرودهاي شعر فارسي در ماوراءالنهر مكتوب شد

به گزارش مهر، اين كتاب توامان شرح مفصل جايگاه فرهنگ و تمدن ايراني به ويژه شعر فارسي در ماوراءالنهر (ورارود) و حديث گسست و مهجوريت اين ميراث عظيم است.

سمرقند، بخارا، بلخ، خوارزم، خيوه و فرغانه و ... با نام آوران بزرگي چون رودكي سمرقندي، نظامي عروضي، پورسينا، ابوريحان و فارابي، پيوندي ناگسستني با ذهن و روح هر ايراني دارد همچنان كه اسطوره هاي مشترك ايراني در ماوراءالنهر در چجهره هايي جاودانه چون كيومرث، جمشيد، فريدون، ايرج، منوچهر، سياوش، كيخسرو و از همه مهم تر آرش كمان گير كه براي حفظ و عظمت ايران جان خويش را در كمان نهاد، متبلور شده و تاريخ مشترك و پيوندي عميق را ميان ايران و ماوراءالنهر رقم زده است.

اما ماوراءالنهر يا ورارود به لحاظ جغرافيايي در كجا قرار دارد، چه محدوده اي را شامل مي شود  و چه پيوندهاي فرهنگي ، تاريخي و اسطوره اي با تمدن ايراني دارد؟ با طرح چنين پرسش هايي كتاب " غريبه هاي آشنا" با هدف بررسي شعر فارسي ماوراءالنهر در قرن بيستم با تكيه بر محيط هاي ادبي خوقند و خوارزم و ازبكستان، طيف وسيعي از موضوعات را مورد توجه قرار داده است.

كتاب مشتمل بر چهار فصل چشم انداز جغرافيايي، سياسي، تاريخي و اجتماعي ماوراءالنهر، نقد و بررسي جريان هاي فرهنگي، ادبي و اجتماعي در ماوراءالنهر قرن بيست، محيط ادبي خوارزم و محيط ادبي خوقند است.

فصل اول تصويري دقيق از وضعيت جغرافيايي منطقه، مرزبندي ها، تاريخچه، جمعيت، زبان و خط ارائه داده و دوره هاي مختلف تاريخي و سياسي و تاثير قدرت ها را بر منطقه به تفصيل شرح داده است.

در فصل دوم مطبوعات فارسي زبان، روزنامه هاي دوزبانه، طريقت هاي عرفاني و ميراث شعر فارسي، بيدل گرايي و تاثير سبك هاي ادبي بر ادبيات ماوراءالنهر تبيين شده است.

فصل سوم كه به محيط ادبي خوارزم پرداخته، منابع خطي و چاپي، تذكره ها، قالب هاي شعري، جريان هاي ادبي، واژگان و اصطلاحات رايج، ديوان هاي شعر و شاعران پارسي گوي منطقه را مورد دقت و توجه قرار داده است. اين توضيحات در فصل چهارم و درباره محيط ادبي خوقند نيز به چشم مي خورد.

دكتر ابراهيم خدايار در تاليف اين اثر - كه پايان نامه دكتراي او بوده است - از بيش از صد و پنجاه نسخه خطي و صدها برگ نشريه و هزاران صفحه كتب چاپي نادر در موسسه هاي شرق شناسي كشورهاي ازبكستان و تاجيكستان بهره برده و به منظور تكميل پژوهش هاي خود، قريب سه سال در ازبكستان ساكن شده است.

" غريبه هاي آشنا " به قلم دكتر ابراهيم خدايار از سوي انتشارات تمدن ايراني در 330 صفحه و شمارگان دو هزار نسخه روانه بازار كتاب شده است.