به گزارش خبرگزاري "مهر" به نقل از اسلام آنلاين، رشيد رضا يكي از شاگردان محمد عبده و پرچمدار اصلاح و تجدد بود كه روح تازه اي به امت مسلمان دميد، افراد ساكن را تحرك بخشيد و غافلان را آگاه كرد. او هيچ وسيله اي جز افكارش براي تبليغ و اطلاع رساني و تحقق اهداف اصلاح گرايانه و بيدارگري ملل نداشت.
او يكي از پيشگامان و طلايه داران اصلاح اسلامي در قرن 14 هجري بود كه به بيداري امتها برخاست و توانست با توان و نيروي خود گروههاي مختلف را به سوي اسلام و دستاوردهاي معاصر هدايت كند.
ولادت و مجاهدتهاي روحي رشيد رضا
محمد رشيد بن علي رضا در روستاي قلمون در ساحل رودخانه اي در لبنان كه از طرابلس شام حدود سه مايل فاصله داشت، در 27 جمادي الاول سال 1282 ( 23 سپتامبر 1865 ) زاده شد. او در خانواده اي كه معتقد به نبي اكرم (ص) بودند رشد كرد. پدرش علي رضا كه شيخ قلمون و امام مسجد بود به تربيت و آموزش فرزندش همت گماشت و به او قرآن، اصول، قرائت، كتابت و حساب را آموزش داد. سپس در طرابلس در مدرسه ابتدايي درس خواند و صرف، نحو، جغرافيا، رياضي همچنين زبان تركي را فراگرفت. چندي بعد به آموختن علوم عربي، شرع، منطق، فلسفه و طبيعت در مدرسه ملي مسلمانان طرابلس، از پيشرفته ترين مدارس آن زمان، اهتمام ورزيد.
مدرسه ملي مسلمانان طرابلس توسط شيخ حسين الجسر يكي از علماي شام و از پيشگامان نهضت فرهنگ اسلامي اداره مي شد. او معتقد بود كه حال امتها در راستاي پيشرفت و ترقي جز با اجتماع علوم ديني و علوم دنيايي بر اساس شيوه معاصر اروپا و تربيت اسلامي حاصل نمي شود. اما پس از اندك زماني مدرسه بسته شد و دانش آموزان پراكنده شدند. با اين همه رشيد رضا از تنها شاگرداني بود كه از حلقه شاگردي و درس و آموزشهاي الجسر نرست، شيخ الجسر كه او را دانش آموزي فهيم و باهوش يافت به آموزش او همت گماشت و تأثير بسياري در او نهاد.
وي پس از فراگيري دانش و شناخت معرفت، حالات روحي خود را با مجاهدتها و رياضتهاي روحي و محاسبه هاي نفسي تزكيه كرد و قلبش را از غفلت خدا و دنيا پرستي خالص گردانيد، دروس و خطبه را در مساجد آغاز و خطابه هاي خود را با توجه به آيات قرآني و بسط مسائل فقهي بيان كرد.
ارتباط رشيد رضا با محمد عبده و اسد آبادي
به گزارش خبرنگار "مهر"، زماني كه رشيد رضا در طرابلس تدريس مي كرد، محمد عبده در بيروت به سر مي برد و به تدريس و القاء افكار جديدش مشغول بود و در تربيت و آموزش نسل جوان راه اصلاح و بيداري را در پيش گرفت و تمامي تلاشش را در اين زمينه متمركز كرد.
عليرغم اقامت طولاني مدت محمد عبده در بيروت شرايط موجود به رشيد رضا اجازه نداد تا به او بپيوندد و از محضر او استفاده كند؛ اما پس از چند بار رفتن و آمدنهاي مكرر توانست به او متصل شود. قدرت ايمان و تلاش محمد عبده با همراهي جمال الدين اسد آباي به منظور اصلاح و بيداري و آگاهي شرق زمينه اي براي ارتباط رشيد رضا با اسد آبادي و ديدار با او را فراهم آورد.
پس از آمدن رشيد رضا به اسكندريه با محمد عبده و اسد آبادي در زمينه سياست روزنامه و تأثير آنها بر جامعه بحث و بررسي كرد و قرار شد روزنامه اي منتشر كنند كه هدفش آموزش و پرورش و انتقال افكار صحيح براي مقابله با ناداني و خرافات و بدعت باشد.
رشيد رضا در تلاش بود كه با اسد آبادي نيز ارتباط بيشتري داشته و از افكار او بهره مند شود، اما تلاش وي بي نتيجه ماند و تنها توانست از طريق نامه با او در ارتباط باشد تا اينكه اسد آبادي درگذشت بي آنكه رشيد رضا بتواند بهره فراواني از افكار او بگيرد.
انتشار اولين مجله در جهان اسلام
اولين شماره مجله " المنار" در حالي چاپ شد كه هدفش اصلاح ديني و اجتماعي امت بود و اينكه اسلام وعلم روز بايد مصالح و منافع ملل را دنبال كنند و از سوي ديگر بايد شبهات وارده به اسلام را باطل و آنرا از خرافات پاك كرد.
اين مجله كه در سال 1315 ( 1898 ) چاپ شد، داراي مقالات اصلاحگرايانه در زمينه هاي مختلف بود كه در آنها مسائل متفاوتي چون پاسخ به سؤالات فقهي و اعتقادي مطرح شد، بخشي ديگر اخبار مربوط به امتهاي مسلمان و آشنايي با فكر، بردباري و سياست در جهان عرب بوده است.
اين مجله كه با نام رشيد رضا معروف شد، 5 سال چاپ و در همه جهان اسلام منتشر شد و مردم از علم و دانايي رشيد رضا آگاه و او را پناهگاهي براي حل مشكلات خود قرار دادند.
شيوه هاي اصلاح گرايانه رشيد رضا
رشيد رضا صدها مجله و تحقيق با هدف بيداري امت و تقويت آن ارائه كرد كه علما و حكما آنرا تفسير كرده اند؛ زيرا اين مجلات و تحقيقات ازعقلي مدبر و روحي انديشمند سرچشمه گرفته است. وي مي گويد: زماني كه دروغ، ريا، نفاق، كينه، حسد و ديگر رذايل فاشيستي را ديدم، به به امراء و حكام سفارش كردم كه از اين امر بپرهيزند و به علما و رهبران ديني دستور دادم تا با ظلم، استبداد، بدعت و فساد مبارزه كنند.
وي به منظور از بين بردن اختلافات فرقه اي ميان مسلمانان به علما دستور داد تا كتابي كه شامل همه مسائل مربوط به وحدت مسلمانان باشد گرد آورده و به اخلاص و تهذيب اخلاق و احسان در عمل توجه كنند و از مسائل اختلاف انگيز ميان گروههاي بزرگ مسلمانان چون شيعيان برحذر باشند.
فعاليتهاي آموزشي و پرورشي رشيد رضا
رشيد رضا علومي چون اصول دين، فقه، حلال و حرام، عبادات، تاريخ، جغرافيا، جامعه شناسي، اقتصاد، تدبير امور، بهداشت، زبان و خط را كه در زمينه تربيت و آموزش و براي اصلاح امور مردم لازم بود مهم توصيف و به آنها توجه فراواني كرد.
از ديگر فعاليتهاي او راه اندازي مدرسه اي در سال 1330 ( 1912 م ) در شب ميلاد حضرت محمد (ص) در قاهره بود. اين مدرسه به آموزش جوانان مسلمان بين 20 تا 25 سال مي پرداخت و خود از آنها حمايتهاي معنوي و لازم مي كرد.
رشيد رضا و تأليفات
او تمام زندگي اش را صرف انتشار مجله كرد يعني از سال 1316 ( 1899) تا سال 1354 ( 1935 ) 33 مجله منتشر كرد كه متضمن 160 هزار صفحه بود و فعاليتهاي ديگري را نيز در اروپا، هند، حجاز در زمينه هاي امور اسلامي انجام داد.
از مهمترين تأليفات او تفسير در" المنار" بود كه محمد عبده از ابتدا تا آيه 125 سوره نساء را تفسير كرد و سپس درگذشت. رشيد رضا كار او را ادامه داد و تا سوره يوسف تفسير كرد و ديگر نتوانست ادامه دهد. كتابهاي ديگري چون وحي محمدي، تاريخ محمد عبده و خلافت او، سني و شيعه، حقيقت ربا و مناسك حج از جمله آثار رشيد رضا به شمار مي رود.
وفات رشيد رضا
او زندگي را پنج شنبه 23 جمادي الاول سال 1354 ( 22 آگوست سال 1935 ) با اين جمله " از خداوند مي خواهيم كه براي ما بهترين بخت را مرگ بر اسلام و مسلمان واقعي قرار دهد." بدرود گفت و درگذشت.
نظر شما