سالروز درگذشت "محمد علي جمالزاده" آغاز گر داستان كوتاه در ايران

محد علي جمالزاده در خانواده اي مشروطه خواه در اصفهان به دنيا آمد . در سن 17 سالگي براي تحصيل به بيروت رفت و پس از چندي رهسپار پاريس شد . پس از تحقيقي در باره مزدك ، بررسي روابط قديم ايران و روس را در مجله « كاوه» برلين به چاپ رساند وآنگاه « گنج شايگان» را درباب اقتصاد ايران نگاشت . نخستين مجموعه داستانهاي كوتاه ايراني را تحت عنوان" يكي بود يكي نبود" در سال 1300 منتشر كرد. به اعتبار همين كتاب او را آغازگر واقع گرايي در نثر فارسي دانسته اند . در اين داستانها گوشه هايي از زندگي ايرانيان در دوره مشروطه به صورتي انتقادي و با نثري ساده ، طنز آميز و آكنده از ضرب المثل ها و اصطلاح هاي عاميانه ، تصوير شده است . اين اثر داستانهاي كوتاهي را شامل مي شد كه به صورت روز آمد ( مدرن) به نگارش در آمده بودند . جمالزاده در داستان « فارسي شكر است » كه در مجموعه مذكور منتشر شد به انتقاد از نويسندگاني مي پردازد كه با زبان مصنوعي و ساختگي كه چندان در جامعه رايج نيست  به خلق اثر اقدام مي كنند و در ادامه با نوع نگارش خود به دفاع از زبان ساده و رايج در ميان مردم مي پردازد.تو.جه به عناصر داستاني مانند : شخصيت پردازي ، فضا سازي و مهم تر از همه توجه به طرح و توطئه در  ساختارداستان كه پيش از آن در داستانهاي ايراني به آن توجه چنداني نشده بود از خصوصيات آثار جمال زاده است . تاثير حركت جمالزاده بر داستان نويسي در ايران تا آن حد بود كه بايد گفت داستان  روز آمد( مدرن) در ايران با او آغاز و پيش رفت نمود. نويسندگاني بزرگي كه بعد از او متولد شدند و آثار بزرگي را در عرصه داستان ارايه كردند همگي وامدار جمالزاده هستند .اكنون داستان كوتاه در ايران تا آن حد موفق شده است كه مي توان گفت : داستان كوتاه ايراني اگر از داستانهاي كوتاه دنيا برتر نباشد كم تر نيست .  
جمالزاده 15 سال در برلين ماند، در آنجا كارمند سفارت ايران بود و در روزنامه « كاوه» مقاله مي نوشت . در 1311 به ژنو رفت و كارمند دفتر بين المللي كار شد . وي شرح حال خود رادر « راهنماي كتاب » سال 1355 نوشته است .او مقالات بسياري در مجلات ادبي نوشته و كتابهاي مختلفي ، از جمله « ويلهم تل» اثر "شيلر" نويسنده آلماني و « خسيس » اثر "مولير" نويسنده ايتاليايي را به فارسي برگرداند . در داستا نهاي متعددي كه پس از " يكي بود يكي نبود " نوشت ، رفته رفته از جريان زنده داستان نويسي ايران درو شد . بسياري از داستانهاي او از خاطراتش سرچشمه گرفته اند و به انتقاد از اخلاقيات ناپسند ايرانيان اختصاص دا رد .
آثار منشر شده از جمالزاده  بدين شرح است :
دار المجانين( 1321) ، سرگذشت عمو حسينعلي ( 1321) ، سرو ته يك كرباس( 1323) ، قلتشن ديوان ( 1325) ، صحراي محشر ( 1326) ، هزار پيشه (  1326) ، راه آب نامه ( 1326) ، معصومه شيرازي ( 1333)، تلخ و شيرين ( 1334)، شاهكار ( 1337)، قصه قصه ها ، قصه هاي كوتاه قنبر علي ، كهنه و نو ( 1338)، هفت كشور ( 1340) ، خاك و آدم ( 1340)، غير از خدا هيچكس نيود (1340)، شور آباد ( 1341)، صندوقچه اسرار ( 1342)، آسمان و ريسمان ( 1343)، مركب محو ( 1344)، قصه هاي كوتاه براي بچه هاي ريشدار (1352 ) و قصه ما به سر رسيد ( 1357).  

منبع :« فرهنگ داستان نويسان ايران » اثر "حسن عابديني"