به گزارش خبرنگار مهر، سومين نشست همايش جريان هاي فكري مشروطيت عصر امروز با سخنراني دكتر محمد حسن رجبي آغاز به كار كرد .
وي گفت : مجموعه رويدادهاي سياسي و تحولات فكري را كه از 1323 آغاز و تا 23 جمادي الاول 1326 قمري كه به انحلال مشروطيت انجاميد، مي توان به سه مرحله نسبتا متمايز تقسيم كرد : مرحله اول، كه از زمان نخستين اعتراضات سياسي علماي تهران و برخي شهرهاي كشور به عملكرد دولت و دربار، شروع و تا صدور فرمان مشروطيت و تاسيس نظام مشروطه ادامه يافت.
دكتر رجبي افزود : خواست اصلي معترضان، رفع ظلم و تامين عدالت در جامعه از طريق ايجاد عدالتخانه در كشور بود. آنان ضمن پذيرش ساختار سياسي موجود، بر آن بودند تا با تدوين شرح وظايف ارگانهاي حكومتي، ضوابط را جايگزين سلايق شخصي در اداره حكومت نموده و از حقوق عمومي گروههاي مختلف جامعه حمايت نمايند . مفهوم و كاركرد عدالتخانه نيز تقريبا براي عموم طبقات مردم شناخته بود. الگوي آرماني مورد نظر ايشان نيز احتمالا حكومت كوتاه امير مومنان (ع) بود.
اين محقق تصريح كرد : مرحله دوم، كه با صدور فرمان مشروطه در 14 جمادي الثاني 1324 قمري آغاز و تا پايان تدوين متمم قانون اساسي ادامه يافت، ليبرال دموكرات هاي سكولار كه متشكل از ديوانسالاران، نخبگان و منورالفكران كشور كه غالبا متاثر از انديشه ها و آموزش هاي ماسوني ميرزا ملكم خان بودند - عملا رهبري نظام نوپاي مشروطه را در دست داشتند و از تاييد و حمايت مراجع و علماي مشروطه خواه برخوردار بودند. آنان درصدد بودند تا با تدوين قانون اساسي عرفي و برگرفته از قوانين اساسي رايج اروپايي، نظام سياسي عرفي مشابه نظام هاي رايج مشروطه اروپايي تاسيس كنند.
دكتر رجبي افزود : در مرحله سوم ، سوسيال دموكرات ها كه به براندازي و تغيير نظام سياسي و تبديل آن به جمهوري مي انديشيدند، به تخريب روابط فيمابين مجلس با دولت و دربار تبليغات مخالف عليه دربار و دولت و علماي سياسي خود دست زدند. آنها كه از آرمان ها و خط مشي هاي سياسي سوسيال - دموكرات هاي روسيه تبعيت مي كردند، درصدد ايجاد حكومتي ماركسيستي بودند، اما به دليل شرايط خاص سياسي، اجتماعي و فرهنگي كشور، ناگزير از ائتلاف با ليبرال دموكرات ها و طيفي از شخصيت هاي مذهبي ليبرال بودند.
در ادامه اين نشست حجت الاسلام روح الله حسينيان در سخناني با موضوع "نگرش بر آرمان و ايدئولوژي مشروطه" گفت : نهضت مشروطيت در ابتداي امر يك نهضت عدالت خواهانه بود كه به دنبال برقراري مجلس عدالت و تساوي حقوقي و قضايي بين آحاد مردم ايران بود.
وي به تبيين عملكرد شيخ فضل الله نوري در جريان نهضت مشروطيت پرداخت و گفت : شيخ فضل الله نوري كه خود از حمايت كنندگان نهضت و مهاجرين به قم بود، از دو جهت نسبت به مشروطه به ديده شك مي نگريست. يكي اين كه خاستگاه مشروطه را غرب و فرنگ مي دانست كه اصولا با فرهنگ مسلمانان تباين كلي داشت و ديگري معتقد بود كه حوزه قانونگذاري بايد مشخص شود.
در ادامه نشست عصر ، حجت الاسلام محمد صادق مزينان پژوهشگر تاريخ در سخنراني خود با موضوع "تمايزات در جريان ديني و غربگرا" گفت : در نهضت مشروطيت در مقاطع اوليه همه گروهها در شعار مشترك بودند . همه از ضرورت تحول، آزادي، نفي استبداد و لزوم ترقي كشور سخن مي گفتند ولي پس از پيروزي، به ويژه به هنگام تدوين قانون اساسي مشخص شد كه در ميان جريان اسلامگرا و غربگرا، تمايزهاي اساسي در اصل وجود دارد.
وي تصريح كرد : جريان غربگرا هر چند از عقب ماندگي كشور و لزوم ترقي و پيشرفت سخن مي گفتند اما رفع عقب ماندگي را در روي آوردن به غرب و فرهنگ و آداب غربي مي دانست.
محمد صادق مزيناني افزود: در برابر ان، جريان اسلامگرا و مشروطه خواه مذهبي، ترقي و تعالي كشور را در بازگشت به اسلام و ارزشهاي اسلامي مي دانست.
در ادامه اين همايش عبدالله شهبازي در سخنراني خود با موضوع "زندگي و زمانه شيخ ابراهيم زنجاني" گفت : گزارش هاي مختصري كه در منابع رجالي موجود از زندگي نامه شيخ ابراهيم زنجاني درج شده در برخي موارد نادقيق و نادرست است .
در ادامه مجري نشست عصر با اعلام اين كه سخنراني هاي اين نشست طولاني شده است خبر انصراف سخنراني دكتر باغستاني را به اطلاع حضار رساند و پس از آن سيد مصطفي تقوي استاد دانشگاه شهيد بهشتي در سخنراني خود با عنوان "رهبري فكري در مشروطيت" گفت : رهبري تحولات سياسي و اجتماعي، به ويژه در جوامع سنتي كه سنتها سلسله مراتب خاصي را در ساختار اجتماعي سامان داده و مانع از هر گونه حركت خود سرانه اجتماعي مي شوند يكي از مقوله هايي است كه درك درست آن براي شناخت جنبشها و تحولات از اهميت كليدي برخوردار است.
وي تصريح كرد : بدون شناسايي رهبري يك جريان نه تنها آن جريان به درستي شناخته نمي شود بلكه ممكن است واژگونه شناخته شود. در گفته ها و نوشته هاي تاريخي به طور فراوان از عبارت "رهبران مشروطه" استفاده مي شود، اما كمتر مشاهده شده كه اين مقوله به شيوه اي علمي تعريف و شناخته شود، حد و حدود كمي و كيفي آن روشن شود، و مصاديق آن معرفي شود.
تقوي در پايان يادآور شد : اينكه مشخص شود انقلاب مشروطيت چه ماهيتي داشت كه بتوان افراد متعدد با ماهيتهاي متضاد را به عنوان رهبران آن حساب آورد نكته ظريفي است كه بايد پژوهش هاي تاريخي به طور دقيق به آن پرداخته شود.
پس از سخنان تقوي ، نشست عصر امروز كه نشست پاياني همايش "جريان هاي فكري مشروطيت" با سخنراني اختتاميه حجت الاسلام جزايي به كار خود پايان داد .
نظر شما