مجيد قيصري : ادبيات ملي بايد ترجماني از مصاديق هويتي ايران باشد

مجيد قيصري در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، ضمن بيان اين مطلب افزود: اگر اثر ادبي داراي جنبه اسلاميت يا ايرانيت باشد هرجا كه نوشته شده باشد ايراني و ملي محسوب مي شود. آنچه ملاك و معيار ادبيات ملي است يكي زبان و ديگري اصالت و خاستگاه انديشه اي اوست.

وي اضافه كرد: بايد تاكيد كنم كه هويت در ادبيات تنها محدود به زبان نمي شود ضمن اين كه اگر يكي از دو عنصر زبان يا دين مداري از اثر حذف شود ممكن است ادبيات ملي مخدوش گردد. اين معيار البته براي نويسندگان مسلمان بيشتر صادق است. در واقع بحث ما اين نيست كه نويسنده ملي لزوما بايد مسلمان باشد ولي به هر حال جزو ملاك هاي اساسي ماست چرا كه تمام دنيا ما را با اين معيارها مي شناسد.

برنده جايزه قلم زرين انجمن قلم ايران ادامه داد: ما از ابتدا كشوري دين مدار و موحد بوده ايم و اين موحدي را بايد در اثر نويسنده هم ببينيم تا متوجه هويت اش شويم. اين وجه البته در اسلام غالب تر است هر چند ممكن است نويسنده اثر مسلمان نباشد ولي از هر نويسنده مسلمان موحدتر باشد.

نويسنده مجموعه داستان " سه دختر گلفروش " تصريح كرد: هويت اصلي ما نشات گرفته از دين ماست؛ همچنان كه متون كهن اوستايي ايران نيز برآمده از دين است تا اين كه به اسلام مي رسيم و تكامل پيدا مي كنيم. بنابراين تعريف اگر كسي در اثر خود با وطن و دين عنادورزي كند خود به خود در زمره ادبيات ملي به حساب نمي آيد.

قيصري اضافه كرد: غالبا نويسندگان ما با اغراض سياسي به خلق آثار ادبي مي پردازند كه اين مساله قابل توجه و اهميت نيست فلذا با هر گرايش سياسي كه باشند اگر به دو پايه هويتي مزبور پرداخته باشند ادبيات ملي خلق كرده اند؛ ضمن اين كه بايد اشاره كنيم كه اين اطلاق چيزي نيست كه به تازگي به آن رسيده باشيم. هويت ما را سعدي و حافظ و فردوسي و مولانا مشخص كرده اند.

وي درخصوص گرايش هاي فراوطني مولانا گفت: آنچه مولانا مي گويد اين است كه وطن تنها شامل جغرافيا نمي شود و اين ظرف براي وطن كوچك تر است. اما آيا مولانا به غير از فارسي مي توانست مفاهيم اش را اين گونه عميق و زيبا بيان كند؟ اوست كه معنا آفريني مي كند و اگر به جغرافياي خاك ايران محدود نمي شود در عوض به وحدت وجود و وحدانيت اتكا مي كند.

قيصري ادامه داد: بنابراين نويسندگان مهاجر هم بسته به دنياي داستاني شان در اين دسته جاي مي گيرند و اين كه آن سوي كره خاكي باشند اهميت چنداني ندارد. مهم اين است كه با چه زباني مي نويسند و به چه مي انديشند؛ خواه در طوس باشند خواه در واشنگتن.

اين نويسنده فردوسي را پدر معنوي ادبيات ملي ايران خطاب كرد و گفت: در اين تعريف نبايد به ظواهر بسنده كرد و هر كه را كه ظاهرش به ما مي خورد با خودمان بدانيم و لاغير. باطن و بطن اثر بايد يگانگي ايجاد كند تا مشترك قلمداد شويم. در واقع عبارت ادبيات ملي نبايد باعث محدوديت شود تا عده اي از دايره بيرون كينم. غرض از اين اطلاق مي بايست يارگيري و كشاندن نويسندگان خارج از زبان هاي ديگر به جهان هويتي ما باشد. نبايد عرصه را تنگ كرد و ديگران را تنگ نظرانه غير از خود دانست.

مجيد قيصري با تاكيد بر اين كه نه زبان و نه جغرافيا معيار كاملي براي دسته بندي ادبيات نيست و تنها انديشه معيار پيوستگي است، تصريح كرد: به عنوان مثال هانري كربن كه به فرهنگ و دغدغه ما تعلق و گرايش دارد جزئي از همين هويت به حساب مي آيد؛ چرا كه تابع مهدويت است و به عرفان اسلامي دلبسته است. بايد اين را بپذيريم كه فرقي ميان عنب و انگور نيست.