به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، در ابتداي اين مراسم كه شب گذشته در خانه هنرمندان برگزار شد علي دهباشي مدير مجله فرهنگي و ادبي بخارا ضمن خيرمقدم به سفير اديب و ادب دوست ايتاليا گفت : قصه ويژه نامه هاي بخارا هم خود تبديل به داستاني شده است. در طول ده شماره اي كه در مجله سمرقند سردبير بودم بناي اين ويژه نامه ها گذاشته شد و كار آغاز شد.
وي ادامه داد: حاصل آن دوره شماره هاي پروست، وولف، ناباكوف، پيراندللو، سروانتس و آخماتووا و ... بود. در ادامه آن راه ويژه نامه ها را در بخارا با همكاران پي گرفتيم كه در اين دوره شماره هاي گونترگراس، مالندلشتام، سلين، تاگور و امشب هم اكو را به انجام رسانديم.
دهباشي افزود: براي اولين بار است كه ويژه نامه اي براي يك نوبسنده زنده معاصر خارجي تهيه مي شود و باعث شوق و مسرت است كه بخارا موفق شده گوشه اي كوجك از جهان پيچيده و پررمز و راز ادبيات را مورد توجه قرار دهد.
مدير مجله بخارا اضافه كرد: در چنين عصري كه نگاه به جهان دستخوش تغيير است، اومبرتو اكو هم با آثار متفاوت خود ظهور مي كند و بي ترديد به يكي از نوابغ روزگار تبديل مي شود. او بي اغراق دست به هر كاري زده شاهكار آفريده است. نثر طنز او به هفده زبان دنيا ترجمه شده و خوانندگانش طيف گسترده اي را شامل مي شود. ما تلاش كرديم در اين شماره حوزه هاي زبان شناسي، نشانه شناسي، فلسفه و طنز و ... او را مورد دقت و توجه قرار دهيم.
سپس دكتر روبرتو توسكانو - سفير ايتاليا ، ضمن ابراز خرسندي از برپايي اين مراسم گفت : سخن از اداي احترام به يك نويسنده ايتاليايي است اما در مجموع سخن از احترام گذاشتن به فرهنگ ايتاليايي است. در چند روز اخير ايتاليايي هاي ساكن ايران شاهد اين پيوند ميان علايق ايراني ها و ايتاليايي ها بوده اند كه آن نشات گرفته از نتايج جام جهاني بود ولي امشب جاي بسي مباهات است كه مشوقين فرهنگ در كنار هم گرد آمده اند تا از فعاليت هاي فرهنگي حمايت كنند.
وي تصريح كرد: اگر كسي بگويد كه دوره تصوير روشنفكر به سر آمده و جاي آن را چهره دانشگاهيان وزين و شومن هاي سطحي گرفته ، وجود اكو براي رد آن ادعا كافي است.
اين مقام سياسي ايتاليا توصيف اكو را امري محال دانست و افزود: نمي توان او را به يك حوزه انديشه محدود كرد. مي توان او را روشنفكري ريشه اي به معناي واقعي كلمه ناميد. آيزايا برلين مي گويد اكو مثل روباهي است كه يك نفس مي دود تا دم به تله ندهد و از رمان به مقاله و به عرصه هاي مختلف فكري سرك مي كشد.
وي اضافه كرد: او در طيف هاي گسترده اي حركت مي كند؛ چه از نقطه نظر تاريخي و چه از زاويه ادبي. اكو به گونه اي وحشتناك جدي است و در عين حال سبك و پراستعاره. او دغدغه اخلاق را دارد اما هرگز زيبايي شناسي را در پاي آن فدا نمي كند. اكو عميقا ايتاليايي اما به واقع جهاني است.
وي با تقدير از اقدام مجله بخارا گفت: خواننده آثار اكو مي تواند به عوالم او دست يابد و از خواندن مطالبش لذت ببرد. اكو از خواننده دعوت مي كند تا در انديشه غور نموده و پا را از حوزه فردي فراتر گذارد و درباره همه چيز شك روا دارد. اقدام هايي نظير آنچه امشب انجام شده ما را به شناخت بيشتر رهنمون مي كند چرا كه فرهنگ ها نمي توانند در انزوا به سر برند و بايد از طريق با هم بودن و مراوده به بالندگي دست يابند.
بخش بعدي مراسم به خواندن پيام اومبرتو اكو نويسنده ايتاليايي به مجله بخارا اختصاص داشت كه در متني كوتاه ضمن تقدير از همكاران مجله، از آرزوي خود براي سفر به ايران سخن گفته بود.
در ادامه مراسم دكتر محمد صنعتي با اشاره به نظريات اكو درباره " مرزهاي تفسير " گفت: گام هايي كه اكو در اين باره برداشته بحثي تفصيلي و پيچيده را مي طلبد كه نيازمند فرصت ديگري است، بنابراين صحبت خودم را با خوشامد به اكو در جامعه ايران شروع مي كنم. من پيش از آن كه به جنبه هاي تكنيكي آثار او بپردازم قصد دارم به ضرورت حضور او در فرهنگ و ادبيات امروز ايران اشاره كنم.
وي ادامه داد: اگر دانشگاه هاي ما مانند دانشگاه هاي جهان هنوز آمادگي و فرصت نكوداشت بزرگان معاصر را ندارند در عوض نسل جوان و جستجوگر ما نياز به آشنايي با انديشه هاي پيشرو و هم عصر را به خوبي درك مي كند.
اين منتقد ادبي اضافه كرد: در حالي كه يك قرن از تجددخواهي ايرانيان مي گذرد و تاريخ مشروطه در حال ارزيابي است شايسته است اين مساله هم ارزيابي شود كه چرا به نظريات بنيادين مدرنيته و گفتمان انتقادي آن اين همه اهميت داده مي شود و چرا پيشتر اين ضرورت آشنايي به مفاهيم پايه اي و فكري مدرنيته را چندان حس نمي كرديم؟
دكتر صنعتي به آگاهي نسل جديد فرهيختگان و روشنفكران كشور نسبت به ضرورت ترجمه كتب و آثار مربوط به نظريات جديد اشاره كرد و افزود: اين حركت را بايد نهضت ترجمه اي خودجوش قلمداد كنيم؛ شايد مثل نهضت ترجمه اي كه مامون عباسي فرمان آن را داد و موجب شكوفايي تمدن اسلامي شد. اين تعامل درست در زمان برخورد تمدن ها رخ داده است. شايد اين دو رابطه اي ديالكتيكي با هم داشته باشند و حاكي از نشانه اي اميدواركننده به آينده نيز باشند.
وي تصريح كرد: در زمان و نقطه اي كه فرهنگ ها دو دهه است گفتگو و برخورد تمدن ها را با هم پي گرفته اند، گفتگو ميان فرهنگ ما و غرب در جريان است و متون جديد نظري به فارسي ترجمه مي شود. كاش اكو بين ما بود و او را از نزديك مي ديديم و گفتگو مي كرديم.
اين منتقد و نظريه پرداز ادبي و هنري ادامه داد: بعد از تحول هايي كه در سينماي ايتاليا با ويسكونتي و دسيكا و فليني و ... رخ داد و ارتباطات وسيعي كه با آن برقرار كرديم چندان گفتگويي با فرهنگ ايتاليايي نداشتيم اما بايد بگوئيم اكو با ذهني آوانگارد و پيشرو نقشي متعادل كننده را در اين تعاملات داشته است.
وي شخصيت هايي مثل اكو را نادر خواند و گفت: اكو تركيبي از دانشمند و قصه نويس است. پزشكان زيادي را مي شناسيم كه قصه مي نويسند اما اين كه هنرمند هم آوانگارد باشد و هم پزشكي ماهر و پيشرو بسيار نادر و كمياب است، بنابراين عجيب نيست كه نقش او را در انديشه معاصر متعادل ساز بيابيم. با اين وجود بايد اذعان كنيم كه ورود انديشه او به ايران با تاخير همراه بوده است.
دكتر صنعتي در نوشتاري بلند و تحليلي به بررسي نقش واقع بينانه و متعادل كننده او در زمانه برداشت هاي غلط از آراي پست مدرنيستي پرداخت و تصريح كرد: بسياري برداشت ها، نقدها و تفاسير نحله هاي متعدد رايج ادبي موجب كج فهمي و معناگريزي و تشتت شده است كه در نهايت به خطر نهيليسم انجاميده است. به همين سبب عقلانيت اكو با نظريه خود درباره مرزهاي تفسير به شدت مورد نياز است چرا كه بسياري از تفاسير را كنار مي زند.
وي ادامه داد: اكو مي گويد كه اگر تفسير نامحدود و بي نهايت باشد بايد از انجيل به عنوان دفترچه راهنماي حل مسائل مكانيكي و تعمير لوازم الكتريكي خانه هم استفاده كرد. به زعم اكو، ترجمه واژه هايي كه ما آنها را " تفسير " و " تاويل " برداشت كرده ايم ناشي از آشفتگي از فهم اصل واژه هاست. ما در ميانه تفاسير و تعابير غلط نياز به انديشه هاي روشن داريم و قطعا چهره هايي چون ريكور و گادامر و اكو نظرياتي روشن تر و واقع نماتر دارند. كتاب " مرزهاي تفسير " او بسياري از ابهامات و مناقشات درباره تفسير و تاويل را از بين مي برد و من خواندن اين كتاب را توصيه مي كنم.
در پايان اين مراسم، ناهيد طباطبايي، شيدا دياني و مهرنوش بهبودي كه ترجمه هايي از آثار اكو را در مجله بخارا به انجام رسانده اند به روخواني مطالب خود پرداختند. همزمان با اين مراسم ويژه نامه اومبرتو اكو مجله بخارا نيز توزيع شد.
نظر شما