ملاحظات سياسي و اقتصادي نقش تركيه را در حل برنامه هسته اي ايران پررنگ كرده است / سلاحهاي هسته اي اسرائيل ثبات خاورميانه را تهديد مي كند

به گزارش خبرگزاري مهر، روزنامه " زمان" در تحليلي نوشت : تركيه وارد ديپلماسي سخت " آمد و شد" ( ميانجي گري رفت و برگشتي) بين ايران و غرب مي شود. تماسها بين آنكارا و تهران مكررا صورت گرفته به گونه اي كه "عبدالله گل" وزير امور خارجه تركيه با همتاي ايراني خود طي چند هفته اخير چهار الي پنج بار ديدار داشته است.

"عبدالحميد بيليسي" نويسنده اين تحليل خاطر نشان مي كند : تركيه علاوه بر تهران، تماسهاي مكرري با آمريكا ، آلمان ، اتحاديه اروپا ، آژانس بين المللي انرژي اتمي ، سازمان ملل و روسيه داشته است.

نويسنده درباره دلايل تمايل شديد تركيه به ايفاي نقش براي حل ديپلماتيك موضوع هسته اي ايران معتقد است : آنكارا به ايفاي نقش فعال در موضوع هسته اي ايران از چندين جنبه متعهد شده است. مهمترين عامل اين است كه تركيه در صورت به راه افتادن يك جنگ، بيشترين آسيب را خواهد ديد. خسارتهاي تركيه شامل توقف تجارت با ايران در زماني مي شود كه كسري  حسابهاي كنوني يك مشكل مهم را تحميل مي كند؛ مسير تراتزيت را كه از طريق ايران عبور مي كند، مي بندد ؛ و احتمالا تروريسم نيز كه اخيرا در نتيجه موقعيت شمال عراق افزايش يافته ، تشديد مي شود.

 بيليسي عامل دوم را اين گونه تعريف مي كند : آنكارا، برنامه هسته اي ايران را يك تهديد تلقي مي كند و نگران است كه اين برنامه تعادل قدرت را در منطقه اش تغيير دهد. عامل ديگرهم اين است كه آنكارا مي داند يك درگيري شبيه به درگيري عراق در ايران از نقطه نظر سياسي و انساندوستانه تاثير عميقي بر آن خواهد گذاشت. درگيري بين آمريكا و ايران، شعله هاي احساس ضد آمريكايي را شعله ور مي كند كه هم اكنون يك چنين احساسي در تركيه در بالاترين حد خود قرار دارد و روابط ميان غرب با تركيه را به بن بست مي كشاند. اين به خاطر آن است كه در تركيه و خاورميانه اكثريت مردم معتقدند كه سلاحهاي هسته اي اسرائيل و نه برنامه هسته اي ايران، تهديدي را براي صلح جهان تحميل كرده و به استانداردهاي دوگانه آمريكا اشاره مي كنند كه ايران را تحت فشار قرار داده و در برابر اسرائيل سكوت كرده است.

در ادامه تحليل "زمان" آمده است : تركيه در حال ايفاي يك نقش معتدل كننده در موضوع هسته اي ايران است. آنكارا صراحتا نقش خود را در موضوع ايران يك نقش " تسهيل كننده " و نه " ميانجي" و يا " پستچي" تعريف كرده و به طرفهاي مربوطه مي گويد : "هدف ما يك راه حل صلح آميز براي موضوع ايران است. براي انجام اين امر، تهران بايد بسته مشوقهاي پيشنهادي غرب را بپذيرد. ما در جستجوي شهرت نيستيم."

نويسنده تصريح مي كند: تركيه درحال نصيحت كردن دو طرف براي جلوگيري از شايعات و تمركز بر محتويات بسته پيشنهادي غرب است. اين كشور از غرب مي خواهد تا به ايران به عنوان يك كشور با غرور و فرهنگ بالا احترام بگذارد. به نظرمي رسد كه اين پيشنهادهاي تاثيري بر تصميم كشورهاي مهم براي ارسال بسته مشوقها به تهران به طور دستي و از طريق خاوير سولانا مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا داشته و ضرب الاجلي را براي پاسخ ايران به جاي صدور يك اولتيماتوم از وين قرار داده است. 

در اين تحليل آمده است:تركيه در تماسهاي خود با غرب دريافته است كه غرب اطلاعات كمي در مورد ايران دارد، فرايند منحصر به فرد تصميم گيري و نفوذ  آن از طريق افرادي در سيستم دولتي صورت مي گيرد و به اين نقطه نظرها به عنوان خطراتي نگريسته مي شود كه مي تواند راه حل را به تعويق بيندازد. در مورد ايران،تركيه همچنين دريافته است كه تهران كاملا واقعيتهاي جهان را نمي داند و بنابراين وزارت خارجه تركيه بايد واقعيتهاي جهان را به ياد تهران بياورد.

"زمان" ادامه مي دهد : مشكل مشترك دو طرف ناامني است. غرب فكر مي كند كه ايران در تلاش است تا با فريب دادن آنها چيز بيشتري را به دست آورد و ايران هم از سوي ديگر نگران است كه بسته مشوقهاي غرب ممكن است وعده هاي آنها را انكار كند.

در بخش پاياني تحليل "زمان" آمده است: تركيه صادقانه در تلاش است تا پلي بين دو طرف ايجاد كند. بدون شك شانسهاي آن براي انجام اين امر به گرايش دو طرف بستگي دارد. در نتيجه حتي اگر هيچ نتيجه مثبتي دربرنداشته باشد،تركيه همچنان به خاطر سياستهاي خود شهرت خود را تا حد زيادي در منطقه و جهان افزايش خواهد داد.