خبرگزاری مهر-گروه استان ها: باغ موزه نادری در مشهد مقدس و محل دفن نادر شاه افشار و کلنل محمد تقی خان پسیان فرمانده ژاندارمری خراسان و یکی از مبارزان قهرمان از جمله مکان های دیدنی و تاریخی در مشهد است که همه ساله خیل عظیمی از گردشگران را به سمت خود می کشاند.
به استناد نوشته های مورخین عهدافشاری، نادرشاه در زمان خویش دستور ساخت مقبره ای برای خود و خانواده اش در جنب عمارت چهار باغ شاهی داده بود و گویا آرامگاه مزبور در خلال ناآرامی ها و آشوب های سیاسی آن عهد و پس از آن روی به ویرانی نهاد.
بعدها در سال ۱۲۹۶ شمسی در زمان حکومت «قوام السطنه» بنای دیگری بر مدفن نادر ساخته شد که آن هم در معرض آسیب و خرابی قرار گرفت.
بنای فعلی آرامگاه به اهتمام انجمن آثار ملی و براساس طرحی از مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۳۵ شمسی در باغی به مساحت ۱۵۴۶ مترمربع بنا نهاده شد.
آرامگاه شامل فضای محل مقبره نادر، دو تالار موزه و راهروهای ارتباطی و ابنیه وابسته است و دیوارهای اطراف باغ با نرده هایی به شکل تبرزین نادر تزئین شده است.
آرامگاه نادر تماماً از سنگ های گرانیت ساخته شده است که فقط دیواره اطراف مقبره از سنگ تراورتن قرمز استفاده شده است.
مقبره نادر تا حدی شبیه چادری است که نادر در آن زندگی می کرده است.
در جوار مقبره نادر پایه ای به منظور نصب مجسمه مفرغی نادر بنا شده که بر فراز آن مجسمه ای عظیم از نادرشاه سوار بر اسبی سرکش که سه سرباز از طوایف مختلف ایرانی (فارس، ترک و لر) او را همراهی می کنند خودنمایی می نماید.
این مجسمه به وسیله پیکرتراش شهیر ایرانی استاد ابوالحسن صدیقی و با نظارت خود استاد در کارخانه برونی ایتالیا ریخته شد و با کشتی به بندر بوشهر حمل و از آنجا به وسیله راه آهن به مشهد حمل شده و بر فراز آرامگاه نصب گردیده است.
شرح زندگی نادر شاه افشار
نادرشاه افشار موسس سلسله افشاریه به سال ۱۱۰۰ ه. ق در قلعه دستجرد درگز چشم به جهان گشود.
وی در خانواده ای از ایل قرقلو که یکی از طوایف افشاری بود رشد و نمو یافت و او را به نام جدش« نَدَرقلی بیک»نامیدند.
نادر به هنگام جوانی در برابر حملات طوایف مختلف شجاعت و شهامتی توصیف ساخت تا از وی در سایر منازعات و درگیری ها به عنوان سرداری کارساز سود جوید.
وی به مناقشه افاغنه در ایران پایان داد و سرانجام پس از آخرین شکست شاه صفوی از نیروهای عثمانی نادر قلی بیگ به سال ۱۱۴۸ ه. ق در دشت مغان به پادشاهی ایران برگزیده شد و تاج شاهی بر سر نهاد.
عمده توفیقات نظامی و فتوحات وی در نواحی عراق، قفقاز، قندهار، بخارا، هندوستان و تصرف خوارزم بوده است.
ساخت عمارت مرسوم به قصر خورشید و برخی ابنیه دیگر در شهرستان کلات از اقدامات مهم او در دوران حیاتش به شمار می آید.
نادر در آخرین سالهای سلطنت اش به نوعی مرض روحی دچار شد و به اطرافیانش ظلم و ستم وحشتناکی روا داشت این تغییر احوال موجب روشن شدن آتش شورش ها و فتنه های بسیاری گردید تا آن که در روم جمادی الثانی سال ۱۱۶۰ ه. ق هنگامی که برای سرکوبی شورش اکراد در فتح آباد قوچان به سر می برد به تحریک علی قلی میرزا برادرزاده اش و با همدستی تعدادی از افراد سپاهش به قتل رسید.
نادرشاه آخرین کشور گشای ایرانی بود که به وقت حکمرانی اش علاوه بر آن که دشمنان ایران را سرکوب کرد موجبات سرافرازی و گسترش خاک ایران را نیز فراهم کرد.
موزه نادری
در سالن اصلی بنای آرامگاه نادر تالاری به منظور معرفی آثار تاریخی دوره افشاریه ساخته شده است.
تالار شماره یک به نمایش انواع سلاح های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و جنگ های او، وسایل سوار کاری همچون زین و برگ است در عصر افشار تا قاجار و نسخ خطی از تاریخ جهانگشای نادری، دره نادری و ... اختصاص یافته است.
از آثار ذی قیمت این موزه می توان به دو قبضه شمشیر متلعق به نادر شاه که روی یکی به عنوان رکابی السلطان نادر شاه حک شده و روی دیگری بیتی با مضمون شاه شاهان نادر صاحب قرآن، هست سلطان بر سلاطین جهان نقش بسته است اشاره کرد.
این شمشیر ارزشمند در سال ۱۱۴۸ از جانب کافه ی مردم ایران در روز تاجگذاری نادر در دشت مغان به او اهدا شده است.
تالار شماره دو نیز در سال ۱۳۷۳ به همت سازمان میراث فرهنگی به بهره برداری رسیده است.
در این تالار اطلاعاتی در خصوص زندگی نادرشاه و عصرافشاریه بر روی تابلوهای تعبیه شده به نمایش در آمده است شایان ذکر است که به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در سال ۸۶-۱۳۸۵ مقدمات بهسازی و ساماندهی موزه نادر آماده گردید و با ساخت ویترین های جدید و نصب سیستم های حفاظت کننده موزه ای و فضاسازی مطلوب این موزه در شرایطی ایده آل به روی بازدیدکنندگان گشوده شده است.
کلنل محمدتقی خان پسیان
محمد تقی خان پسیان در سال ۱۲۷۰ شمسی در تبریز چشم به جهان گشود دورانی جوانی وی مقارن با مبارزات مشروطه خواهان ملت ایران بود که در شکل دهی ذهنیت اجتماعی او، نقش بسزایی داشت.
او بعدها به آلمان سفر کرد و در آنجا عملیات موفقیت آمیزی را علیه متفقین به انجام رسانید.
کلنل پسیان نخستین خلبان ایرانی بود که در آلمان موفق به اخذ گواهینامه ی هوانوردی شد.
وی پس از بازگشت به ایران فرمانده ژاندارمری خراسان شد و بعدها اداره امور خراسان را عهده دار گردید.
پسیان بانی تحولات بسیاری در منطقه خراسان از جمله سامان دهی اوضاع اقتصادی، ساخت بیمارستان ها، بهسازی راه ها و سایر خدمات بود.
وی افکار بلند، زندگی ساده و آزاد منشانه ای داشت و ظلم به مردم را بر نمی تافت.
این خصوصیت، او را با بسیاری از رجال وقت نظیر اقوام السطلنه که در آن اوان حاکم خراسان بود در گیر ساخت سرانجام در مهرماه ۱۳۰۰ شمسی و به تحریک قوام السطنه و ایادی اش وی در نزدیکی جعفرآباد قوچان پس از مبارزه ای ناجوانمردانه با تعداد بسیاری از شورشیان و اشرار محلی کشته شد و سر وی را از بدن جدا کردند.
پیکر این سرباز فداکار پس از چند بار جابه جایی در سال ۱۳۲۶ در محوطه باغ آرامگاه نادری به خاک سپرده شد. کلنل پسیان مردی فرهنگ دوست و شاعر بود و در ثنای او اغلب شعرای مشروطه خواه نظیر ایرج میرزا و عارف قزوینی مرثیه سرایی کردند.
شعر ذیل نمونه از آن اشهاریست که توسط عارف سروده شده است :
این سر که نشان سرپرستی ست
بار دیده ی عبرتش ببینید
اکنون که رها زقید هستی ست
کاین عاقبت وطن پرستی ست
آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان
روایت است که پس از قتل پسیان سر او را از بدن جدا کردند و تصویری که از سر بریده ی وی موجود است می تواند موید این نظر باشد.
از آنجا که کلنل در میان مردم مشهد از محبوبیتی بی نظیر برخوردار بود برای وی تشییع جنازه ای با شکوه بر پا داشتند. اما دست تقدیر و تزویر معاندین سال ها سر از پیکر جدا انداخت. می گویند: سرانجام پیکر کلنل را در صندوقی یافتند که در حوالی سناباد و در محل گرمابه ای مخروبه دفن شده بود.
در سال ۱۳۳۶ پیکر را در کنار سر وی در محوطه باغ آرامگاه نادری به خاک سپردند و بر آن سنگ قبری ساده نهادند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به همت سازمان میراث فرهنگی بنای یاد بودی توسط مهندسی یعقوب دانش دوست طراحی گردید و در قسمت فوقانی قبر توسط مهندس یعقوب دانش دوست طراحی گردید و در قسمت فوقانی قبر نصب شد. این بنا به پیکری بدون سر شباهت دارد که دو دست از طرفین آن را در آغوش گرفته اند.
نظر شما