خبرگزاری مهر، گروه استانها – مونا محمدقاسمی: این روزها اگر پای دکه روزنامه‌فروشی‌ها برویم و به هفته‌نامه‌ها و روزنامه‌های محلی که با ترتیب روی پیشخوان دکه چیده شده نگاهی بیندازیم شاید به‌ظاهر شبیه هم نباشند اما کافی است چندتایی را ورق بزنیم تا از تشابه تیتر و متن‌های درون این نشریات مطلع شویم.
شباهت‌هایی که نشان از ضعف در تولید محتوا را فریاد می‌زنند و نیازمند تغییری اساسی هستند. بر آن شدیم تا علت اصلی ضعف رسانه‌های گلستانی در تولید محتوا را شناسایی کنیم.
کپی‌برداری از رسانه‌های دیگر به‌شرط رعایت حقوق معنوی کار بدی نیست
رحمت‌الله رجایی یکی از پیشکسوتان عرصه مطبوعات و سردبیر هفته‌نامه سلیم معتقد است کپی‌برداری از روی خبرگزاری‌ها و دیگر رسانه‌ها به‌شرط رعایت حقوق معنوی کار بدی نیست، چراکه گه گاهی برخی گزارش و مقاله‌ها ازنظر محتوایی بسیار باارزش هستند و ارزش بازنشر را دارند.
رجایی اضافه کرد: اما به نظر من یک نشریه و خبرگزاری نباید صرفاً به دنبال استفاده از محصولات دیگر رسانه‌ها باشد و خود نیز باید تولیدکننده باشد چراکه تولید محتوا برای یک نشریه امتیاز محسوب می‌شود.
وی افزود: متأسفانه سرقت مطالب اعم از خبر و مقاله در کشور ما بسیار اتفاق می‌افتد و در جامعه ما مخصوصاً قشر تحصیل‌کرده درزمینهٔ تولید محتوای علمی، ضعیف است. حتی در مواقع موردنیاز مثل ایام درخت‌کاری و یا مناسبت‌های دیگر هیچ مقاله و گزارشی مرتبط با این موضوعات از سوی دانش‌آموختگان آن برای آگاه‌سازی مردم ارائه نمی‌شود.
مدیرمسئول هفته‌نامه سلیم بابیان اینکه ما در حوزه نگارش مطالب ضعیف هستیم و این مسئله خودبه‌خود در حوزه رسانه تعمیم می‌یابد، اظهار کرد: برای خروج از این وضعیت نمی‌توان دستورالعمل یک‌شبه صادر کرد زیرا آموزش علمی ما دچار مشکل است.
وی اظهار کرد: ما با انبوه فارغ‌التحصیلانی مواجه هستیم که به‌رغم مدارک عالیه بی‌سواد هستند. یکی از راه‌کارها تشویق و ایجاد زمینه برای افرادی است که توانایی انجام کار رادارند.
ضعف آموزش خبرنگاران به دلیل نبود اساتید برجسته
علی سلیمانی یکی از اعضای تحریریه روزنامه کسب‌وکار هم نبود اساتید برجسته در بحث آموزش برای خبرنگاران را عامل ضعف مطبوعات گلستان بیان کرد. او به خبرنگار مهر گفت: ما برای داوری آثار خبرنگارانمان در جشنواره از داورهای کشوری استفاده می‌کنیم اما در بحث آموزش از اساتید کشوری استفاده نمی‌کنیم.
سلیمانی افزود: مدیران دستگاه‌های مختلف از مطبوعات و رسانه‌ها حمایت نمی‌کنند و در نمایشگاهی که چند روز پیش برگزار شد مدیران ارشد برخی دستگاه‌ها که از رسانه‌ها بیشترین نفع را می‌برند حتی به خود زحمت ندادند تا برای بازدید از غرفه‌ها بیایند.
برخی در نقش دلال با به دست گرفتن نشریات و زیرپوشش قرار دادن خبرنگاران به کیفیت رسانه های استان آسیب زده اند
وی مشکل دیگر مطبوعات را بحث اقتصادی عنوان کرد و گفت: زمانی که خبرنگاران از حرفه و درآمد خود رضایت نداشته باشند علاقه‌ای به قلم‌زدن برای مطبوعات ندارند.
سلیمانی یک عامل دیگر را حضور برخی افراد از استان‌های دیگر در نقش دلال و به دست گرفتن نشریات و زیرپوشش قرار دادن خبرنگاران را در مجموعه خود دانست و افزود: حضور این افراد که از مطبوعات فقط برای گرفتن آگهی استفاده می‌کنند به کیفیت مطبوعات و عملکرد آن‌ها ضربه می‌زند.
رسانه های محلی از رسالت اصلی خود دور شده اند
نبود آموزش های حرفه ای و منسجم برای خبرنگاران باعث شده افراد قلم به دست وارد عرصه رسانه نشوند. از سوی دیگر نگاه درآمدی و آگهی محور در برخی رسانه ها باعث شده هدف اصلی رسانه از دستور کار خارج شود و این رسانه ها تبدیل به تریبون مدیران برای دریافت آگهی در قبال انتشار عملکرد دستگاه ها باشند.
شبیر دائمی کارشناس امور رسانه در تشریح ضعف‌های رسانه‌های گلستان به خبرنگار مهر گفت: مهم‌ترین مسئله‌ای که درباره مطبوعات محلی عنوان می‌شود، تقلید و الگوبرداری از روزنامه‌های کشوری بدون توجه به نیازهای مخاطبان محلی و زیر ساختارهای حرفه‌ای است و دلیل آن هم نبود شناخت از روزنامه‌نگاری محلی است.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا مطبوعات محلی ما از اصول حرفه‌ای خود غافل شده‌اند، گفت: ما باید این واقعیت را بپذیریم که اکثر مطبوعات محلی به دلیل سهل‌انگاری و از روی تسامح یا از سر بی‌اطلاعی، از مسئولیت‌ها و رسالت‌هایشان فاصله گرفته‌اند به‌طوری‌که بر اساس تحقیقات انجام‌شده بر روی این مطبوعات نشان می‌دهد، چیزی حدود ۸۰ درصد محتوای بخشی از مطبوعات محلی، فرامحلی و فرا منطقه‌ای است.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: به‌بیان‌دیگر، ازنظر اصول حرفه‌ای بیشتر نشریات محلی فاقد ویژگی‌ها و استانداردهای روزنامه‌نگاری‌اند. به‌طور مثال عمده تیترهای اصلی دارای ارزش خبری قابل‌توجهی نبوده و از وزن و اهمیت کافی برخوردار نیستند، تیتر و لید مطالب ضعیف است و در تنظیم مطالب خبری، مشکل و ضعف جدی وجود دارد.
دائمی بابیان اینکه اخبار تولیدی مطبوعات و رسانه‌ها اندک است، گفت: این رسانه‌ها در انتشار مطالب اقتصادی بسیار ضعیف‌اند و در ایفای نقش نظارتی خود عمدتاً ضعیف هستند و علیرغم آنکه رویکردی انتقادی دارند اما کمتر به نهادهای دولتی و مدنی توجه دارند.
وی افزود: به بیان روشن‌تر، عمده خبرها به نقل از روابط عمومی‌ها، غیر تولیدی و خبرها و تیترها بر اساس ارزش خبری «شهرت» بوده و جای گزارش‌های تحقیقی خالی است.
وی بابیان اینکه مشکلات و چالش‌های مطبوعات و رسانه‌های محلی در دو حوزه محتوایی و فقدان تخصص حرفه‌ای است، افزود: در این زمینه می‌توان به نبود آگاهی از حقوق و مسئولیت‌های روزنامه‌نگاری، نداشتن استقلال حرفه‌ای و امنیت شغلی، نابسامانی توزیع آگهی‌های دولتی، نبود چاپخانه مدرن، کاهش سهمیه کاغذ، نبود نظام مالی مشخص و منظم، بی‌توجهی به چرایی و چگونگی رویدادهای محلی، توجه نداشتن به فرهنگ، رسوم و آداب محلی، نبود نظام تشکیلاتی منظم و هدفمند، طرح انتقادات بی‌هدف و .... عنوان کرد.
یکی از بخش های در حوزه رسانه وظیفه آموزش و ساماندهی را بر عهده دارد خانه مطبوعات است. طی سال های گذشته خانه مطبوعات استان گلستان وضعیت شفاف و مشخصی نداشت و برنامه مدونی هم نتوانست اجرا کند. اما چند ماهی است با برگزاری انتخابات ساختار این واحد کمی بهبود یافته و سعی کرده برنامه هایی در این حوزه داشته باشد. به سراغ مدیر خانه مطبوعات گلستان رفتیم و جویای فعالیت‌های این تشکل در راستای بهبود عملکرد مطبوعات شدیم.
نشریات تبدیل به تریبون ادارات شده‌اند
یحیی آذرسا با ابراز تأسف از رویه نامناسب و کم محتوای مطبوعات استان گفت: متأسفانه این روند آینده خوبی را برای رسانه‌های استان به دنبال نخواهد داشت چراکه در برخی مواقع شاهد تشابه بسیار جدی در بین چندین نشریه هستیم و گاه عمده این نشریات به تریبونی برای برخی ادارات تبدیل‌شده به‌طوری‌که اگر بگوییم نقش روابط عمومی دستگاه را ایفا می‌کنند گزاف نباشد.
آذرسا افزود: این امر زیبنده استان فرهنگی چون گلستان نیست و باید مسئولان ارشد استانی برای رفع این معضل به کمک خانه مطبوعات و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان بیایند.
مدیر خانه مطبوعات گلستان اظهار کرد: این موضوع در نشست‌های سراسر و مشترک خانه‌های مطبوعات کشور با دکتر انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد تأکید قرارگرفته و به همین منظور بررسی عملکرد محتوایی به‌صورت کارشناسی در دستور کار این معاونت قرارگرفته و در حال حاضر طرح تعیین ضریب کیفی نشریات در دست اجراست.
آذرسا بیان کرد: بخشی از رسانه‌ها نیز ضریب کیفی آنان تعیین‌شده و به‌مرور لیست اسامی آن‌ها از طریق این معاونت اعلام‌شده و برنامه‌های حمایتی نیز بر همین اساس انجام خواهد شد که نشریات استان گلستان نیز از این قاعده جدا نیستند.
وی تصریح کرد: اگرچه برای خانه مطبوعات به‌عنوان یک تشکل صنفی پرداختن به دلایل نبود کیفیت محتوایی در نشریات استان یک اولویت است، اما ما معتقدیم پیگیری سیاست‌های معاونت مطبوعاتی وزارت مربوطه بهترین راه برای بهبود این وضعیت است.
ضعف رسانه های گلستان در جشنواره مطبوعات نمایان شد
مدیر خانه مطبوعات استان گلستان به برگزاری نخستین جشنواره مطبوعات، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری گلستان اشاره کرد و گفت: به‌عنوان یکی از عوامل مهم در راستای ارزیابی سطح کیفی رسانه‌ها در استان برای اولین بار توسط خانه مطبوعات استان گلستان این جشنواره برگزار شد که امکان رقابت اهالی رسانه استان در آن فراهم شود تا از این طریق رسانه‌های با تولید محتوای کیفی‌تر با یک رقابت عادلانه موردبررسی و ارزیابی قرار گرفتند که انتخاب آثار برتر از رسانه‌ها، خود بیانگر توانمندی هرکدام بود.
آذرسا گفت: با برگزاری این جشنواره کم‌وکاستی‌های کیفی در رسانه‌ها به‌خوبی مشهود شد و اگرچه در بیشتر بخش‌ها آثار برتر مربوط به یک رسانه بود و این‌یک واقعیت انکارناپذیر برای اهالی رسانه استان گلستان بود که باید نگاه جدی‌تری به این مقوله داشته و درصدد ارتقا سطح کیفی خود برآیند.
وی بابیان اینکه خانه مطبوعات استان به ارتقا سطح دانش حرفه‌ای فعالان رسانه‌ای استان توجه ویژه خواهد داشت، افزود: در همین راستا دوره‌های آموزش تخصصی را در دستور کار قرار خواهیم داد تا بتوانیم علاوه برافزایش سطح علمی همکاران، در بخش‌های مختلف خبرنگاران تخصصی تربیت کنیم و بتوانیم در مواقع لزوم در هر حوزه از ظرفیت افراد توانمند مثل خبرنگار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و.... استفاده کنیم.
به سراغ معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان رفتیم تا از برنامه‌های این اداره برای روند بهبود رسانه‌های استان پیگیری کنیم.
نداشتن نگاه حرفه‌ای به شغل عامل ضعف در تولید محتواست
قدرت الله دائمی ازجمله دلایلی که مطبوعات و رسانه‌ها ضعیف عمل می‌کنند را نداشتن نگاه حرفه‌ای به شغل خود و نداشتن گروه تحریریه مناسب عنوان کرد و گفت: مبحث بعدی که صاحبان نشریات و رسانه‌ها به آن اشاره می‌کنند بحث اقتصادی است که به نظر من اگر مورد اول و دوم برطرف شود بحث اقتصادی تا حدودی مرتفع می‌شود.
دائمی افزود: مورد چهارم این است که مطبوعات و رسانه‌ها به تولید خبر به چشم کالا نگاه نمی‌کنند. خبر به‌عنوان یک کالای فرهنگی باید به فروش برسد که مخاطب جذب کند ولی چون حرفه‌ای عمل نمی‌کنند این کار به‌خوبی انجام نمی‌شود.
معاون فرهنگ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان بابیان اینکه ارشاد می‌تواند در بحث یارانه مطبوعات به آن‌ها کمک کند، گفت: برای تقویت رسانه‌ها معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد قبول کرده است تا بخشی از یارانه بیمه خبرنگاران را بپردازد.
دائمی افزود: دولت به میزان توانایی خود به مطبوعات یارانه می‌دهد که این کار جالبی نیست چون زمانی که مطبوعات یارانه بگیرند از حالت خصوصی خارج می‌شوند و حالت دولتی به خود می‌گیرند و ضعیف می‌شوند.
از قدرت الله دائمی در رابطه با آموزش خبرنگاران و بالا بردن سطح سواد رسانه‌ای آن‌ها پرسیدیم که در جواب گفت: سال‌های گذشته با همکاری استانداری، معاونت مطبوعاتی و معاونت آموزش‌وپرورش آموزش‌هایی برای خبرنگاران برگزار شد اما چون امر آموزش در هر حرفه و شغلی یک امر مستمر است برگزاری این کلاس‌ها باید هرساله برگزار و به‌روزرسانی شود تا خبرنگاران به فن‌های جدید خبرنگاری آگاه شوند.
با تأمین اعتبار مشکل آموزش برطرف می‌شود
دائمی برگزاری جشنواره و نمایشگاه مطبوعات را عاملی برای ایجاد رقابت بین رسانه‌ها عنوان کرد و افزود: ما برای اینکه هرساله جشنواره برگزار کنیم باید اعتبار داشته باشیم و اگر این اعتبار تأمین شود هم در بحث آموزش مشکلی نداریم و هم در بحث برگزاری نمایشگاه و جشنواره.
معاون فرهنگ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان در رابطه با نحوه نظارت بر عملکرد مطبوعات گفت: تمام مطبوعات و نشریات چاپ‌شده به معاونت مطبوعاتی هیئت نظارت بر مطبوعات در تهران ارسال می‌شود تا عملکردشان ارزیابی شود و رتبه‌بندی شود و بحث رتبه‌بندی در یارانه‌ای که دریافت می‌کنند تأثیر مستقیمی دارد.
با بررسی صحبت‌های اهالی رسانه و مسئولان به این نتیجه می‌رسیم که نبود آموزش کافی برای خبرنگاران اصلی‌ترین دلیل ضعف محتوای رسانه‌های استان است ضعفی که تنها راه‌حل آن استفاده از اساتید برجسته و کارکشته در این راه و همراهی و همگامی دستگاه‌های مربوطه برای پیشرفت روزافزون رسانه‌های محلی است.
نظر شما