خبرگزاری مهر، گروه استانها: تاریخ کهن دیار شاهرود در استان سمنان ناگفته‌های بسیاری برای بازگو کردن دارد و شاید موزه آنجایی باشد که اجسام سخن می‌گویند از تاریخ، فرهنگی، جامعه و روزگاری که بوده‌اند و ما امروز خیره به آنیم که از دوران کهن برایمان به میراث رسیده است.
پنج موزه فعال در شاهرود وجود دارد که هرکدام صدها سخن دارند برای گفتن از تاریخ این دیار و روزهایی که جز در قاب تصاویر و کوزه‌ها و موزه‌ها چیزی از آن‌ها به یادگار نمانده است و چه زمان بهتر از نوروز برای دیدار از این تماشاخانه‌های سحرانگیز دوران باستان که امروز نقش شهر فرهنگشان شده است ماشین زمان.
قدمت تاریخی سکونت در شهر شاهرود بر اساس گمانه‌زنی‌های باستان شناسان به هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. آثار به‌دست‌آمده در حفاری‌های تپه بلوار خود گواهی بر این مدعاست.
بر اساس شواهد و مدارک تاریخی موجود، تشکیل هستۀ اولیه شهر به دلیل دفاع از مهاجمان روی تپه‌های کم ارتفاع در دامنۀ کوه‌های شمالی و غربی ساخته شد و به‌تدریج رشد و توسعه یافت. به استناد برخی متون تاریخی و معماری موجود، شهرستان شاهرود چهارراه عبور کاروان‌های غرب به شرق (جادۀ ابریشم) و شمال به جنوب ایران بوده است.
در حال حاضر در شهرستان شاهرود پنج موزۀ فعال درزمینۀ تاریخی، طبیعی و معنوی آمادۀ پذیرایی از گردشگران و تاریخ دوستان به‌خصوص در تعطیلات نوروز پیش رو، وجود دارد که به‌صورت مختصر به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
موزۀ باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شاهرود
این موزه به‌عنوان گنجینه‌ای از آثار تاریخی و فرهنگی شهرستان شاهرود در خیابان فردوسی و مجموعه شهرداری این شهر قرار دارد ساختمان موزۀ شاهرود در سال‌های ۱۳۰۶- ۱۳۰۷ ه. ش به‌عنوان بلدیه ساخته شد. این بنا به شمارۀ ۱۸۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده که زیربنای ساختمان فوق حدود ۴۶۸ مترمربع در دوطبقه به سبک معماری اواخر دورۀ قاجار و اوایل دورۀ پهلوی بناشده است.
بخش باستان‌شناسی موزه در طبقه همکف و شامل چهار اتاق و راهرو است که آثاری از دوره‌های پیش‌ازتاریخ، قبل از میلاد مسیح و اسلامی در آن وجود دارد.
در این بخش، آثاری از تپه‌های تاریخی شهرستان ازجمله تپه سنگ چخماق بسطام و تپه بلوار شاهرود به نمایش درآمده است. بخش مردم‌شناسی این موزه شامل ابزار کارهای سنتی درزمینۀ تولیدی، دامداری، کشاورزی، پوشاک، پخت نان، زیورها، دست بافته‌ها و نیز اسناد و قباله‌ها، وسایل تعزیه‌خوانی و طب سنتی و تصاویری از فعالیت‌ها و شئون گوناگون مردم‌شناسی است که بیانگر ژرفا و زوایای زندگی مردم این منطقه است.
موزۀ تاریخ طبیعی شـاهرود
موزه‌های تاریخ طبیعی بازگوکننده تاریخ طبیعت و جهان آفرینش هستند، لذا در این قبیل موزه‌ها نمونه‌های جالب و ارزنده کلیه آثار خلقت اعم از بی‌جان و جان دار بهروش‌های معمول علمی نگهداری و در معرض دید عموم قرار می‌گیرد.
موزه تاریخ طبیعی شاهرود در بهمن‌ماه سال ۸۹ در بنایی به مساحت ۲۰۰ مترمربع تأسیس و راه‌اندازی شد. این موزه در ابتدای بزرگراه شاهرود –بسطام در کنار ادارۀ حفاظت محیط‌زیست شهرستان شاهرود قرار دارد.
در این موزه ۴۲ گونه از جانوران اعم از پستانداران، خزندگان و پرندگان به‌صورت تاکسیدرمی نگهداری می‌شوند که به‌غیراز تعدادی از پرندگان که منشأ دریایی دارند سایر گونه‌های موجود بومی این شهرستان هستند. از آن جمله می‌توان به قوچ و میش، کل و بز، آهو، گربه‌سانان برگرفته از مناطق حفاظت‌شدۀ خوار توران، خوش ییلاق و منطقۀ شکار ممنوع تپال اشاره کرد.
هدف اساسی از تأسیس موزۀ تاریخ طبیعی شاهرود بالا بردن سطح دانش و اطلاعات عمومی مردم دربارۀ عالم حیات و عظمت جهان آفرینش و قدرت خالق یکتا، حفظ میراث ارزندۀ طبیعی منطقه و کمک به افزایش جاذبه‌های توریستی شهرستان بوده و محلی مناسب برای بازدید علاقه‌مندان به محیط طبیعی به‌ویژه گردشگران است.
موزۀ آب شاهرود
موزۀ آب شاهرود به‌عنوان نخستین موزۀ خصوصی کشور درزمینۀ فن‌آوری صنعت آب و سازه‌های آبی در سال ۹۰افتتاح شد. این موزه در فضایی به وسعت ۴۷۰ مترمربع در محل تکیۀ تاریخی برنجی واقع در خیابان مصلی شاهرود، بالغ‌بر ۳۰۰ شئ مرتبط با صنعت آب را به نمایش گذاشته است.
این موزه شامل سه تالار کوچک متصل‌به‌هم بوده که تالار اول در مورد فرهنگ و تمدن کهن آب ایران، توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند.
موزۀ عرفان شرق بسطام
موزۀ عرفان شرق در سال۸۹ از سوی اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان شاهرود در مجموعۀ تاریخی بسطام افتتاح شد بنای این موزه معروف به گنبد غازان خان مربوط به سال‌های ۶۷۰ تا ۷۰۳ ه. ق است. طبق نوشته‌های کتب مختلف، غازان خان گنبدی بر آرامگاه امامزاده محمد (ع) و گنبدی نیز برای آرامگاه بایزید بنا کرد و در نظر داشت که جسد بایزید را بدان جا منتقل کند. پلان گنبد غازان خان مربع شکل و به ضلع۷.۵متر است که در نمای شمالی و شرقی آن طاق‌نماهایی تعبیه‌شده که با ایجاد سایه‌روشن، بنا را از حالت یکنواختی و کسل‌کننده درآورده است.
بر فراز بنا گنبد زیبا و جالب مخروطی شکل قرارگرفته که دارای پوششی از کاشی‌های فیروزه‌ای بوده و اخیراً توسط ادارۀ میراث فرهنگی، صنایع دست و گردشگری مرمت گردیده است. ایوان بنا در جنوب بقعه قرار داشته و دارای مقرنس‌های گچی ظریف است.
در این موزه کتاب‌های نفیس قدیمی، قرآن‌های خطی، ابزار روشنایی (شمعدان) و اشیای هدیه به آستان مقدس امامزاده محمد (ع) بسطام به نمایش درآمده است. اشیاء دیگری مانند ظروف چینی دورۀ صفویه، درب‌های منبت‌کاری شده و غیره در معرض دید علاقه‌مندان قرارگرفته است.
موزۀ مردم‌شناسی مزج
موزۀ مردم‌شناسی مزج با تلاش دهیار وقت و مردم فرهنگ دوست آن با همکاری ادارۀ میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان شاهرود تجهیز و در بهمن‌ماه سال ۸۹آغاز به کارکرد.
این موزه در بنای حمام قدیمی روستا دایر شده و از فضاهای آن نیز براى نشان دادن جلوه‌های مردم‌شناسی، کشاورزى، دامداری، پوشاک، وسایل و ابزارآلات سنتی استفاده کرده است.
آثار به نمایش درآمده در این موزه، مربوط به زندگى گروه خاصى نبوده و سعى شده آیینه تمام نماى زندگى ساده و صمیمی مردم روستا باشد همچنین باید گفت روستای تاریخی مزج در ۵۴ کیلومتری شمال شرقی شاهرود قرار دارد.
درنهایت مردم می‌آیند و می‌روند نسلی به نسل دیگر میهمان این دنیای فانی می‌شوند و جای خود را به دیگری می‌دهند امام موزه‌ها همچنان می‌مانند برای من، برای شما، برای مسافران نوروزی.
نظر شما