به گزارش خبرنگار مهر، واژه اقتصاد مقاومتی بیش از ۵۰۰ بار در سالهای اخیر در کلام رهبری چه در دیدارهای عمومی و چه ملاقات با مسئولان به کار رفته است و این حاکی از اهمیت و راه بردی بودن این مفهوم در اقتصاد ایران است البته باید اقتصاد مقاومتی را یک نگاه فرهنگی خاص دانست که تبیین آنرا باید در سبک زندگی اسلامی جستجو کرد.
اما نکته مهمتر این است که این مفهوم مترقی نیاز به فرهنگ سازی دارد و بیشترین سهم را نخبگان حوزه و دانشگاه و سپس دستگاه های اجرایی فرهنگی مانند سازمان تبلیغات اسلامی دارند زیرا تشکل های مردم نهاد مانند هیئات مذهبی و کانون مداحان وتشکلهای دینی می توانند در تبیین و نهادینه سازی آن بر اساس آموزه های قرآن کریم اقدام جدی انجام دهند.
در این راستا برای تبیین شعار سال ۹۵ با عنوان «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل»، با حجت الاسلام حمید عبدالهیان امام جمعه موقت و رئیس اداره تبلیغات اسلامی شاهرود به گفتگو نشسته ایم.
* جایگاه اقتصاد مقاومتی را در قرآن کریم بیان کنید.
خداوند متعال در سوره مبارکه اعراف آیه ۸۵ می فرماید «وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ قِيَاماً» اموال خود را به سفیهان نسپرید، زیرا سفیه کسی است که از قدرت عقلی و اقتصادی لازم برای تمشیت امور خود برخوردار نیست و نمی تواند مصالح و مفاسد خود را تشخیص دهد.
اما آنچه در این آیه مهمتر است استدلالی است که به دنبال آن ذکر شده است یعنی اولا اموال را خداوند به شما عطا کرده و ملک و سرمایه اوست و ثانیا استغناء مالی قوام و اعتدلال شما را فراهم می آورد.
*آیا اقتصاد مقاومتی را می توان مفهومی دینی دانست؟
یکی از اموری که نقش بسزایی در تحصیل سعادت معنوی انسان دارد استقلال مالی و مادی در امور ضروری و حیاتی است این یعنی همان جمله معروفی که گفته می شود هرگاه فقر از دری وارد شود دین از درب دیگر خارج می شود، در واقع آسایش حاصل از رفع نیازهای مادی، آرامش روحی و معنوی را به ارمغان می آورد.
البته آیات متعدد دیگری نیز در قرآن کریم وجود دارد که سعادت واقعی انسان را در سایه خدا پرستی و سلامت امور اقتصادی می داند مانند آیات ۸۴ تا ۸۶ سوره مبارکه هود «وَ اِلیَ مَدیَن اَخاهُم شُعَیبا قالَ یَا قُومَ اعبُدوا الله ما لَکُم مَن اِله غَیره قَد جائَکُم بَینَه مَن رَبّکُم فاوفو الکَیل وَ المیزان وَ لا تبَخَسو النّاسَ اشیائِهِم وَ لا تُفسِدوا فِی الارضِ بَعد اَصلاحِها» در این آیه شریفه چند نکته اساسی وجود دارد که نخستین آن توحید ذاتی و عبادی و اثبات آن عدم وجود اختلال اقتصادی در جامعه است.
این اصل بدان معنا است که برچیده شدن یک سبک زندگی غلط و آن خیانت و تقلب در امور اقتصادی است که اعتماد عمومی را که پشتوانه یک رونق اقتصادی است از بین می برد البته در اسلام اقتصاد اصل نیست اما بدون سامان یافتن این بخش رسیدن به «انسان تراز قرآنی» وجود ندارد زیرا خداوند در جای دیگری می فرماید: امساک و خودداری از بخشندگی و از بین بردن فقر نشانه بخل است و بخل یک بیماری اخلاقی است.
* آیا اقتصاد مقاومتی نسخه ای مسکن برای اقتصاد محسوب می شود و تابع شرایط و ضرورتها است؟
اقتصاد مقاومتی تابع یک نگاه خاص است به اقتصاد و آن تمرکز بر درون بجای تکیه به سرمایه های بیرونی است پس تا این نگاه در بین مسئولان و طراحان حوزه اقتصاد به وجود نیاید نه مطالبات رهبری تحقق می یابد و نه خواسته های مردم که اشتغال و عدالت اجتماعی است به وجود می آید.
باید گفت که اقتصاد مقاومتی ضرورتی همیشگی بوده و طرحی موقت برای عبور از شرایط بحرانی مانند جنگ اقتصادی و تحریم نیست بلکه می تواند دربحران های طبیعی مانند سیل و زلزله و خشکسالی نیز کارآمد باشد، بنابر این اقتصاد مقاومتی یک ضرورت مستمر و همیشگی است.
خدای متعال سرمایه های اولیه را در اختیار انسان قرار داده سرمایه هایی که اولا تمام نشدنی است و ثانیا انسان ها همه در برابر آن از حقوق مساوی برخوردارند و کسی بر دیگری اولویت ندارد و از آنجا که انسان خلیفه خدا در زمین است باید کار مستخلف عنه را انجام دهد یعنی هر کاری که شان خداست به عهده انسان است یکی از افعال خدا آبادانی زمین و توزیع مناسب و عادلانه آن بین همه موجودات اعم از انسان، حیوان و طبیعت است.
* روابط اقتصادی با دیگر کشورها چه جایگاهی در اقتصاد مقاومتی دارد؟
حفظ ارزش های انقلاب اسلامی همیشه در دستور کار نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده است، پیام خدای متعال در آیه۲۸ سوره مبارکه توبه این است که ایستادگی بر اصول و حفظ ارزش های اسلامی نباید فدای منافع اقتصادی شود، خداوند متعال در این آیه شریفه می فرماید مشرکان حق ورود به مکه و مسجد الحرام را ندارند.
طبیعی است که قطع رابطه مشرکان مستلزم عدم ورود سرمایه و در نتیجه کاهش رونق اقتصادی و بازار خواهد بود اما بلافاصله قرآن کریم در جواب این نگرانی پنهان می فرماید خداوند از فضل خود شما را بی نیاز می کند البته واضح است که بی نیازی مشروط به برنامه ریزی و تکیه بر سرمایه های درونی است.
نتیجه اینکه قطع رابطه با آمریکا و اتحادیه اروپا نباید ما را بیمناک کند زیرا اولا سرمایه های انسانی و طبیعی به اندازه کافی در ایران وجود دارد و ثانیا سرمایه های جایگزین دیگری که محذورات این کشورهای سلطه گر را نداشته باشند وجود دارد و ثالثا وقتی جامعه در مسیر درست حرکت کند امدادهای الهی فرا می رسد.
* مهمترین اصول اقتصاد مقاومتی کدام است؟
شناسایی منابعی مانند زمین، آب، جنگل و معادن که خداوند متعال در اختیار انسان قرار داده و بشر هیچ نقشی در تولید آن نداشته ضرورت دارد اما دولت ها باید آنها را عادلانه توزیع و نباید به نفع خود مصادره کنند و این مهم یکی از مصادیق اقتصاد مقاومتی است.
کار و عمل دومین اصل اقتصاد مقاومتی است و منابع و سرمایه های خام باید از طریق کارمبتنی بر اقتصاد دانش بنیان به کالا تبدیل شود و الا خام فروشی یک عمل اقتصادی محسوب نمی شود همچنین است که قرآن کریم در آیه ۱۵ سوره مبارکه شوری، می فرماید «او کسی است که زمین را رام شما قرار داد پس بر کتف زمین سوار شوید و رزق خود را از دل آن بیرون بکشید» همچنین این بدان معنا است که زمین برای انواع تصرفات انسان رام است.
درباره کار و تلاش نیز از امام علی (ع) نقل است که می فرمایند «کسی که با داشتن آب و خاک باز هم فقیر باشد از رحمت خدا دور باد» پس کار عامل تولید ثروت از منابع خام است.
* راه پیشگیری از رکود چیست؟
گردش ثروت و قناعت دیگر اصول اقتصاد مقاومتی هستند، ثروت چه از نوع انفال و خام باشد و چه از نوع ثروت های تولیدی باید در جامعه در حرکت باشد و انباشت ثروت رکود و محرومیت و نهایتا فساد فردی و سیستمی را به دنبال می آورد.
قناعت یعنی اکتفاء به داشته های خود و دوری از مصرف گرایی که خود معلول طمع و تجمل گرایی است لذا در روایات اسلامی از قناعت به گنج تمام نشدنی تعبیر شده است البته اصول فراوان دیگری وجود دارد که از حوصله این گفتگو بیرون است.
فرهنگ در لغت مرکب است از فرّ بعلاوه هنگ به معنای شکوه دانایی، وقار و هوشیاری و آن مشتق از فرهیختن است اما در اصطلاح عبارتست از مجموعه ای از عقاید، عادات و آداب و رسوم و هنرهایی که متعلق به جمعی از انسان ها در زمان و مکان مشخصی است.
فرهنگ شامل ماهیت، هویت و موجودیت یک ملت است و البته واژه ملت خود در بر دارنده اشتراکات زبانی، نژادی، جغرافیایی و اعتقادی است لذا فرهنگ مفهوم جامعی محسوب می شود که مقوله هایی مانند سیاست، اقتصاد و ... زیر مجموعه آن قرار دارد پس باید گفت اقتصاد و سیاست در سایه تغییر سبک زندگی به قله شکوفایی می رسد چرا که استقلال و خودکفایی در فرهنگ و شیوه رفتاری مردم نهفته است.
نظر شما