خبرگزاری مهر - گروه استانها: شهرستان بروجرد که به سبب وجود فرهیختگانی چون آیت‌الله بروجردی، دکتر سید جعفر شهیدی، عبدالحسین زرین‌کوب و ... به نام «دیار فرزانگان» شهرت دارد یکی از تاریخی‌ترین و مهم‌ترین شهرستان‌های لرستان محسوب می‌شود که هرساله به لحاظ موقعیت جغرافیایی و جاذبه‌های بی بدیل مقصد سفر بسیاری از مسافران و گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد.
بافت تاریخی بروجرد به محدوده‌ای از مناطق مرکزی شهر بروجرد گفته می‌شود که هسته قدیمی این شهر را تشکیل می‌دهند. در سال‌های اخیر، مطالعه و حفاظت از بناهای ارزشمند این بافت موردتوجه سازمان‌های مرتبط قرارگرفته است.
بروجرد دارای ۵۰ خانه تاریخی و قدیمی است
بیشتر آثار موجود در این منطقه مربوط به دوره قاجار و قبل از آن هستند و برخی مسجدها و خانه‌های اعیانی آن از ارزش گردشگری و تاریخی زیادی برخوردارند.
بافت تاریخی بروجرد، مجموعه‌ای بالغ‌بر ۲۸۰ هکتار از مناطق مرکز و شرق این شهر را شامل می‌شود که امروزه بیشتر در محدوده خیابان‌های جعفری، صفا، شهدا و بحرالعلوم قرارگرفته اند.
این بافت تقریباً شامل حدود تقریبی شهر بروجرد در سال ۱۸۵۰ میلادی است که بر اساس نقشه‌ای که در آن سال توسط ارتش روسیه از این شهر تهیه‌شده تعریف‌شده است. بافت تاریخی بروجرد چهار محله یا کوی داشته است: دودانگه، صوفیان، یخچال و رازان. دودانگه محله اصلی و مرکز تجاری و اقتصادی این بافت به شمار می‌رود.
بناهای تاریخی قابل‌توجهی مانند امامزاده جعفر، مسجد جامع بروجرد و مسجد سلطانی در این بافت قرارگرفته اند که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از هزار سال می‌رسد.
بازار قدیمی بروجرد و چندین کاروانسرای تاریخی نیز در همین منطقه قرارگرفته اند. بیش از ۵۰ خانه تاریخی در این بافت قرارگرفته که برخی از آن‌ها از معماری جالب‌توجهی برخوردار هستند. خانه بیرجندی، خانه طباطبایی و خانه افتخار الاسلام از این گروه‌اند.
بر اساس برخی آمارهای موجود بیش از ۵۰ خانه قدیمی و ارزشمند در شهرستان بروجرد وجود دارد که تنها تعدادی از آن‌ها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بقیه در اختیار مالکان خصوصی هستند.
امامزاده جعفر، نمادی از معماری ناب اسلامی
امامزاده جعفر به‌عنوان یک بناي مذهبي و تاريخي در قسمت شرقي شهر بروجرد واقع‌شده است که به استناد کتیبه‌های موجود امامزاده جعفر(ع) فرزند امام موسي كاظم (ع) است اما برخي از منابع و متون تاريخي با پنج واسطه نسبت اين امامزاده را به امام سجاد(ع) مرتبط می‌سازند.
ساختمان گنبد هرمي شكل اين آرامگاه نمونه‌ای بسيار زيبا از هنر و معماري عهد سلجوقي می‌باشد. داخل حرم هشت‌ضلعی است و در وسط آن معجري از چوب و ورشو ساخته‌شده است؛ اين معجر روي قبري كه شش پله پايينتر از حرم است قرار دارد. طبقات بقعه غير از مخروط انتهايي ۱۸ طبقه است.
تاريخ وفات امامزاده جعفر ۵۲۵ هـ. ق است. اندازه كلي زير بناي مقبره ۲۲*۲۰ و ارتفاع آن ۲۰ متر است. سقف آن روپوش و نماي بيروني آن هرمي شكل با مصالح آجر و كاشي و داخل بنا آئینه كاري است و برروي درب کنده‌کاری‌شده آن آياتي از قرآن کنده‌کاری‌شده است.
اين مقبره در سال ۱۲۰۸ به‌فرمان تقي خان حاكم آن زمان بروجرد تعمير و مرمت‌شده است. در محوطه اين امامزاده پنجاه اصله درخت موجود است كه دو اصله آن چنار و يكي از آن‌ها ۳۸۰ سال قدمت دارد.
بناي امامزاده جعفر(ع) شهرستان بروجرد مربوط به دوره سلجوقي و به شماره ۱۸۵۵ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
مسجد امام، ارزنده ترین اثر از معماری اسلامی در بروجرد
ازجمله آثار ارزنده معماري دوره اسلامي در لرستان مسجد امام (سلطاني سابق) است. اين بنا يكي از ارزشمند ترين و ممتازترين بناهاي بروجرد به شمار می‌رود.
صحن اين بنا دارای طول و عرض ۴۷×۶۱ متر مربع است و در وسط آن حوض بزرگي قرار دارد. مسجد داراي سه درگاه می‌باشد؛ درگاه شمالي آن به‌طرف خيابان جعفري باز مي شود و داراي طاق و مقرنس‌های بسيار زيباست كه با كاشي خشت هفت رنگ به سبک دوره قاجاري تزئين و در ميان آن نام فتحعلي شاه قاجار نقش بسته است.
طرح و نقشه اين بنا از مسجد امام تهران الگوبرداری شده است. راه ورودي غربي آن به سمت بازار دواتگران باز مي شود وبه خيابان صفا نیز راه دارد. شبستان جنوبي زير گنبد اصلي قرار دارد. بلنداي طاق آن ۱۷.۵ متر است و حاشيه آن با كاشيهاي سياه و قهوه‌ای تزیین‌شده و محراب اين شبستان نیز گچبري شده است.
ايوان شمالي مسجد ۱۷متر بلندي دارد و حاشيه آن با كاشي معرق تزیین‌شده كه در نوع خود از كاشيهاي بي نظير قاجاريه محسوب می‌گردد.
مسجد امام يكي از حوزه‌های علميه قديمي به شمار می‌آید كه داراي ارسی‌های مشبک و زيبايي است و در آن ۱۶ حجره براي سكونت طلاب در نظر گرفته‌شده است. اين بنا مربوط به دوره قاجاريه و به شماره۳۹۴ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
مسجد جامع بروجرد، از کهن ترین مساجد ایران
مسجد جامع در خيابان جعفري شهر بروجرد واقع‌شده است. این مسجد يكي از کهن ترين مساجد غرب ايران است.
بخش قديمي اين بنا شبستان جنوبي و گنبد آن است كه همانند چهارطاق‌های زمان ساسانيان است. نقشه مسجد از نوع يک ايواني است و از يک قسمت وسط به ابعاد ۱۰×۱۰و دو قسمت طرفين به ابعاد۲۰×۱۰متر تشکیل‌شده است.
ارتفاع گنبد این مسجد تاریخی كه در وسط بنا ایجادشده تا كف مسجد نزديک به ۲۰ متر است و زمان ساخت آن به عهد سلجوقي برمی‌گردد.
براساس کتیبه‌های موجود اين مسجد در زمان شاهان صفوي، در سالهاي ۱۰۲۲ هجري، ۱۰۲۳ هجري، ۱۰۹۱ هجري و سرانجام در سال ۱۲۰۹ هجري تعمير و مرمت‌شده است.
مسجد جامع بروجرد داراي تزئينات آجري و کاشی‌کاری بوده است كه در طول زمان و بر اثر عوامل طبيعي چون زلزله تخریب‌شده‌اند. مواد و مصالح آن از آجر، كاشي و ملات است.
اين بنا مربوط به دوره سلجوقي است و به شماره ۲۲۸ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
ونایی، دیار چشمه‌ها و رودخانه‌های پرآب
ونّایی نام روستایی بزرگ و آباد در شهرستان بروجرد در غرب ایران است. این روستا از توابع بخش اشترینان این شهرستان بوده و در ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهر بروجرد در منطقه‌ای کوهستانی قرارگرفته است.
ونایی در تنگه‌ای بین دو کوه بلند برآفتاب و کوه گرین قرارگرفته است و آب و هوایی کوهستانی دارد. زمستان های آن سرد و پربرف و تابستان‌های آن خنک و معتدل است.
جنوب ونایی را دشت کوچکی تشکیل می‌دهد که به دلیل وجود آب فراوان، کشاورزی در آن رونق دارد. وجود چشمه‌سارهای جوشان همچون سراب سفید، دو روزنه، طوطیا و سراب پنبه که از دامن کوههای این منطقه می‌جوشد و منبع اصلی آب شرب شهر بروجرد است، علاوه بر رونق کشاورزی، طراوت ویژه‌ای را با صدای دلنشین جویبارها در کنار عطر سبزه‌های بهاری و خنکی نسیم دشتها در مقابل چشم گردشگران به تصویر می‌کشد.
رودخانه مهیج و خروشان سیمره که از تلاقی چشمه‌سارهای پرآب این منطقه تشکیل‌شده، گامی بلند را برای سیرابی دشت‌های جنوبی لرستان و پیوستن به رودخانه دز در خوزستان برداشته است. این روستا با جاده آسفالته به بروجرد و اشترینان و با جاده شنی به الشتر وصل می‌شود.
پوشش گیاهی غنی این منطقه به‌ویژه در بهار طبیعت و تابستان همواره مورد توجه اهالی و گردشگران بوده چراکه رویش گیاهان معطر دارویی و خوراکی همانند پونه، بابونه، گون و میخک وحشی به وفور مشاهده می‌شود.
زیبایی مسحورکننده «گلدشت» و بوی باغ‌های سیب
منطقه درختی و سرسبز " گلدشت" بروجرد از جمله تفرجگاه‌های این شهرستان است که اغلب مسافران و گردشگران بانام و ویژگی‌های طبیعی این مکان به‌خوبی آشنایی دارند.
گلدشت یک دره و جلگه وسیع در دامنه کوههای سر به فلک کشیده زاگرس است که محدوده این منطقه از غرب تپه چغای بروجرد آغاز و تا کپرگه ادامه دارد.
گلدشت مشتمل بر چندین روستا است که روستاهای فعال، شیخ میری، قلعه و کپرگه بخش‌های مهم آن هستند. دسترسی به گلدشت از طریق جاده آسفالته به طول ۱۲ کیلومتر از غرب شهر بروجرد امکان‌پذیر است.
این دره آبرفتی حاوی چشمه‌ها و سرابهای گوناگون است که آب آن ناشی از ذوب برف‌های قلل کوه گرین باعث روان شدن رودخانه‌ای دائمی در این ناحیه شده و به‌تبع کشاورزی و باغداری در این ناحیه سر سبز از رونق زیادی برخوردار شده است.
دو طرف جاده گلدشت بروجرد مملو از باغ‌های سیب است که در فصل بهار دیدن شکوفه‌های درختان چشم هر رهگذری را به خود خیره کرده و انتهای این باغها نیز به رودخانه پر آب گلرود ختم می‌شود.
نظر شما