به گزارش خبرگزاری مهر، خدای متعال اسلام را برترین و کامل‌ترین ادیان و قرآن را اعجاز جاویدان آن الی الابد قرار داد و نیز ائمه معصوم(ع) را به‌عنوان روشنگران مسیر هدایت با این دین و کتاب برگزید تا بشر با اتکا به روشنگری‌های آن‌ها در هر شرایطی فارغ از زمان و مکان بتواند مسیر صحیح را در پیش بگیرد؛ و جالب آنکه این امکان بهره‌مندی فقط به امور عبادی و فردی محدود نمی‌شود بلکه در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی تولید علم و راه‌اندازی نهضت علمی می‌توان از آن حضرات(ع) الهام گرفت. ازجمله این الهام‌ها الگو گیری از سیره علمی حضرت باقرالعلوم (ع) برای راه‌اندازی نهضت علمی و تولید علم و مبارزه با انحرافات فکری است که به‌ویژه در دوران کنونی برای ما کاربرد دارد. ازاین‌رو و به مناسبت فرارسیدن سالروز ولادت امام محمد باقر(ع) با یک استاد تاریخ به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که مشروح آن را می‌خوانید:
حجت‌الاسلام سید قاسم رزاقی موسوی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره چرایی شهرت امام پنجم شیعیان (ع) به باقرالعلوم (ع) گفت: درباره ائمه علیهم‌السلام و نقش آن‌ها به‌عنوان امام جامعه باید دانست همه آن‌ها در هدف و غایت کار یکسان‌اند و هر یک مأموریتی را متناسب با دوره زمانی‌ای که در آن می‌زیستند، انجام داده‌اند.
وی ادامه داد: یعنی اگر هر امامی جای امام دیگر بود همان مسیری را پیش می‌گرفت که آن معصوم (ع) می‌کرد، برای مثال اگر امام حسین (ع) در زمان حضرت باقر (ع) بودند به‌جای قیام به نهضت علمی فکری روی می‌آوردند و امام باقر (ع) اگر جای ایشان بودند کربلا را رقم می‌زدند؛ ازاین‌رو، ائمه علیهم‌السلام ازنظرشان و جایگاه و وظیفه یعنی هدایت و رهبری جامعه یکسان هستند اما باید متناسب با شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران خود اقدام و عمل می‌کردند.
حجت‌الاسلام رزاقی موسوی با اشاره به وضعیت خاص زندگانی امام باقر (ع) اظهار کرد: ایشان در شرایطی می‌زیستند که بنی امیه روی کار بود و از هیچ تلاشی برای انحراف فکری و فرهنگی جامعه اسلامی از مسیر اسلام ناب فروگذار نمی‌کرد، به عبارت بهتر از زمان معاویه تلاش بنی امیه بر این بود تا جامعه اسلامی به فرهنگ جاهلی بازگردد چراکه آن‌ها هرگز به لحاظ اعتقادی اسلام را نپذیرفتند و به گواه تاریخ به هر کاری برای بازگشت به دوران جاهلیت و آسیب زدن به اسلام ناب محمدی دست زدند!
این استاد تاریخ بابیان اینکه امام باقر (ع) برای آنکه شرایط را به نفع اسلام و ترویج و تبیین فرهنگ آن تغییر دهند، اقدامات بسیاری کردند، اذعان کرد: امام باقر (ع) همچون پیامبر (ص)، امیرمومنان (ع) و دیگر اهل‌بیت (ع) کوشیدند تا فرهنگ اسلام ناب در جامعه جاری شود و امت به فضای اسلام اصیل نزدیک و اندیشه‌های انحرافی و فرقه‌های منحرف ابطال شوند.
وی ادامه داد: در آن دوران فرقه‌هایی همچون مرجئه و خوارج در تلاش بودند تا جامعه را منحرف کنند، علاوه بر این، بعضاً انحرافاتی هم در داخل گروه‌های شیعی ایجادشده بود همچون کیسانیه که مسیر امامت را از نسل حضرت فاطمه (س) به دیگر فرزندان امیرمومنان (ع) همچون محمدحنفیه منتقل کردند یا زیدیه که البته هنوز در آن زمان قیامی شکل نداده بودند اما علائمش وجود داشت، چنان که یاران زید به محضر امام باقر (ع) مُشرّف شدند اما امام (ع) فرمودند: «او نه امام است و نه نقش و جایگاه امامت را دارد که معصوم باشد» و این‌چنین خطر انحرافات آن‌ها را گوشزد کردند.
حجت‌الاسلام رزاقی موسوی با بیان اینکه لذا باقرالعلوم بودنِ ایشان بازمی‌گردد به آنکه امام (ع) توانستند جامعه را از انحرافات فکری فرهنگی مصون دارند، تأکید کرد: این انحرافات همیشه تاریخ وجود داشته اما مهم راهبردهای امام (ع) است که می‌تواند برای امروز ما نیز راهگشا باشد. مهم‌ترین درس و راهبرد ایشان در مسیر این مبارزه که متناسب با فضای فکری فرهنگی امروز ما نیز می‌تواند راهگشا باشد، بصیرت افزایی است چنان‌که رهبر معظم انقلاب بارها بر این مسئله تأکید کرده‌اند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: دوره کنونی ازنظر هجمه‌ها و شبیخون فرهنگی بیشترین شباهت را با دوره زندگانی و فعالیت امام باقر (ع) دارد؛ باید توجه داشت زمانی راهزنی به مال مردم می‌شود و زمانی به فکر و اندیشه آن‌ها و این همان چیزی است که امروز ما به آن مبتلا شده‌ایم چراکه دشمنان در تلاش‌اند به فکر و اندیشه ما شبیخون زده و جامعه اسلامی را به‌سوی انحراف رهنمون شوند و آن را از فرهنگ اصیل اسلامی دور کنند به‌ویژه در شرایط کنونی که پروسه نفوذ در دستور کار دشمن است و جالب آنکه به‌جای عملیات جاسوسی این پروسه را از طریق راهزنی فکری پیش می‌برد.
وی با ابراز تأسف از اینکه بالاترین حملات و درصد نفوذ در جوانان است، گفت: برای همین هجمه دشمن نسبت به آن‌ها گسترده است و می‌کوشند با القای شبهات راهزنانه، اندیشه جامعه را به سمتی ببرند که از اهداف عالیه خود فاصله بگیرد که مبارزه با چنین راهبردی، چاره‌ای جز آنچه حضرت باقرالعلوم (ع) اتخاذ کردند ندارد یعنی بالا بردن اطلاعات علمی، انجام مراقبت‌های علمی فرهنگی و در پیش گرفتن و تقویت هر رفتاری که معرفت افزا باشد.
حجت‌الاسلام رزاقی موسوی گفت: اگر بخواهیم شاه‌بیت و نقطه عطف راهکارهای امام باقر (ع) را در برخورد با انحرافات بررسی کنیم عبارت است از: تبیین اندیشه‌های اصیل اسلامی چون معمولاً برای آنکه افراد بتوانند انحرافات را ایجاد کنند می‌کوشند تا اندیشه‌های اصیل به فراموشی سپرده شود ازاین‌رو، شناخت اندیشه‌های اصلی و راه‌های رسیدن به آن‌ها و اینکه از چه کانالی می‌توان اندیشه الهی را گرفت ضرورت دارد و باید توجه داشت هر کس که خود را کارشناس مسائل دینی معرفی کرد، قابل‌اعتماد و اطمینان نیست.
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه تصریح کرد: راهکار امام باقر (ع) در برابر انحرافات فکری تبیین معارف اسلامی است یعنی همان مسیر پیامبر (ص)، امیرمومنان (ع) و دیگر اهل‌بیت (ع) و نیز تطابق این آموزه‌ها با قرآن به‌گونه‌ای که می‌فرمودند: هر نکته را از من شنیدید مستند قرآنی‌اش را بجویید تا همخوانی میان آن‌ها را دریابید. این راهکاری است که امام باقر (ع) برای امروز ما هم توصیه می‌کنند تا با اتکا به قرآن و اهل‌بیت (ع) به‌عنوان مفسران واقعی کتاب الهی، افکار و اندیشه‌های ارائه‌شده را بپذیریم وگرنه ممکن است دچار انحراف شویم.
وی تأکید کرد: راهکار سوم امام باقر (ع) در برابر انحرافات علمی فکری، شناخت افکار و مسیرهای انحرافی است؛ برای مثال باید بدانیم واقعیت این‌همه تلاش شبکه‌های ماهواره‌ای برای سرگرم سازی مردم کشورهای مختلف آن‌ها به‌صورت رایگان چه هدف و پشت پرده‌ای دارد، آیا جز این است که این هزینه‌ها به اسم سرگرم سازی، راه رسیدن آن‌ها به اهداف شیطانی خود و راهزنی به افکار و اندیشه‌های ناب اسلامی است، پس شناخت این انحرافات ضرورت دارد.
حجت‌الاسلام رزاقی موسوی درباره امکان استفاده از علم و شیوه‌های علمی حضرت باقر (ع) برای پیشبرد پرونده تحول علوم و تولید علوم انسانی اسلامی بیان کرد: بحث اسلامی سازی علوم که رهبر معظم انقلاب مطرح کرده‌اند جدا از اینکه آیا ممکن و دارای معناست یا نه به بهره‌گیری از علم اهل‌بیت (ع) به‌عنوان کسانی که متصل به خدای متعال و مفسران حقیقی قرآن‌اند و همه علوم را در اختیاردارند، نیازمند است.
وی تأکید کرد: بر این اساس، یقیناً اتکا به علم اهل‌بیت (ع) می‌تواند کامل‌کننده علوم بشری باشد چراکه بشر صرفاً با اتکا به معارف و علم عقلانی خود نمی‌تواند پیش برود و پایش می‌لنگد و این وحی است که علم او را از طریق آموزه‌هایی که انبیاء آورده و ائمه معصوم (ع) تبیین و تفسیر کرده‌اند، کامل می‌کند.
حجت‌الاسلام رزاقی موسوی در پایان خاطرنشان کرد: ازاین‌رو، به نظر علمی آموزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و … در سیره اهل‌بیت (ع) وجود دارد که باید واکاوی شود و می‌توان با استناد به روایات در حوزه علوم مختلف مسیر تحقق اهدافی همچون تولید علم و تحول علوم انسانی را هموار کرد.
منبع: پایگاه تحلیلی علوم انسانی طلیعه
نظر شما