خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: در بخش اول از این نوشتار، به سه شاخص عمده هنر انقلاب و هنرمند انقلابی در رهنمودهای رهبر انقلاب اشاره شد که «استفاده از هنر برای تبلیغ و تبیین حقیقت»، «بیان تفکر انقلابی و اندیشه پاک الهی و توحیدی» و «روایت پیروزی‌ها و حماسه‌های ملت ایران به ویژه رشادت‌های دوران دفاع مقدس» را شامل می‌شد.
در ادامه به سایر شاخص‌های هنر انقلاب اسلامی و هنرمند انقلابی در بیان و کلام حکیمانه مقام معظم رهبری خواهیم پرداخت.
چهار. توجه ویژه به ارزش های دینی بخصوص عدالت
معظم له در مرداد ماه ۱۳۸۰ و در جمع گروهی از اصحاب فرهنگ و هنر می فرمایند: «نمی‌شود ما اینجا بنشینیم و تلاش‌های زبده ترین انسان های عالم را - که مصلحان و پیامبران و مجاهدان راه خدا بودند - تخطئه کنیم و نسبت به آن بی تفاوت بگذریم. هنر دینی این معارف را منتشر می کند؛ هنر دینی عدالت را در جامعه به صورت یک ارزش معرفی می کند؛ و لو شما هیچ اسمی از دین و هیچ آیه‌ای از قرآن و هیچ حدیثی در باب عدالت در خلال هنرتان نیاورید.»
پنج. متعهد بودن در کنار تلاش همیشگی
ایشان تأکید می‌کنند: «هنرمند، هم در باب فرم و قالب هنرِ خودش و هم در قبال مضمون تعهّد دارد. کسی که قریحه هنری دارد، نباید به سطح پایین اکتفا کند. این یک تعهّد است. هنرمند تنبل و بی تلاش، هنرمندی که برای تعالی کار هنرىِ خودش و ایجاد خلاقیت تلاش نمی کند، در حقیقت به مسئولیتِ هنری خودش در قبال قالب عمل نکرده است. هنرمند باید دائم تلاش کند. البته ممکن است انسان یک وقت به جایی برسد که بیش از آن نمی تواند تلاش کند (بحثی نیست) اما تا آن جایی که می‌تواند، باید برای اعتلای قالب هنری تلاش کند.» (اول مرداد ماه ۱۳۸۰)
و یا در جایی دیگر می‌فرمایند: «تا شما نسل جوان نو، با اعتقادات صحیح، با دید صحیح، با مذاق دینی به طور کامل وارد میدان این کارها نشوید، هنر نمایش ـ چه سینما و چه تئاتر ـ آن اعتلای لازم را در کشور پیدا نخواهد کرد.» (چهارم اسفند ماه ۱۳۷۷)
شش. تسلط بر اوضاع زمانه و پیگیری رویدادها و تحولات
سومین روز شهریور ماه ۱۳۸۹، فرصت مغتنمی بود برای استماع این بخش از سخنان رهبر انقلاب: «مرد زمانه خودتان باشید، آدم زمانه خودتان باشید. زمانه شما، زمانه مهمّی است. بنده در این خطّ تاریخ طولانی ایران، بخصوص قسمت بعد از اسلام، خیلی رفت و آمد کرده‌ام – سلسله هایش، احوال اجتماعی کشور، احوال سیاسی کشور، جنگ‌ها، پادشاهی‌ها؛ گمان نمی‌کنم در تمام این هزار و اندی سال، کشور حادثه‌ای به عظمت حادثه انقلاب اسلامی به خود دیده باشد.»
مقام معظم رهبری تأکید می‌کنند: «به عظمت این حادثه، من حادثه‌ای سراغ ندارم که کشور ما به خود دیده باشد. ما تلخی‌های بزرگی داشته‌ایم؛ امّا فتوحات بزرگ که یک ملّت این جور ناگهان بشکفد، این جور ناگهان رشد کند، این جور ناگهان همه این حصارهای گوناگون را که دور او به حالت مصنوعی چیده بودند، به هم بریزد، قد بکشد، سر بلند کند و وضعش در ظرف بیست سی سال این تغییر عظیم را بکند، هرگز چنین چیزی رخ نداده بود. خب، این مزرع مهمّی است برای رشد فرهنگ، اندیشه و هنر. از این استفاده کنید، این زمانه را تصویر کنید، با این تصویرِ خودتان، زمانه را غنی کنید. هرچه که شما بگویید که خوب باشد، درست باشد، مستحکم باشد، متین باشد، پُرمغز باشد، این زمانه شما را غنی می‌کند؛ این ظرف را پر می‌کند از محتوای با ارزش و غنی و مستغنی‌کننده.»
هفت. تبیین زیبایی ها
و اما در مرداد ۱۳۸۰ و در دیدار جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر با رهبرانقلاب این بیانات روشنگرانه ایراد شده است: «پنجاه، شصت سال کسانی بر ما حکومت کردند که آورنده آن ها، نه اینکه ما نبودیم- چون در ایران حکومت مردم به این صورت اصلا سابقه نداشت- بلکه دلاوریِ خودشان هم نبود. ای‌کاش اگر دیکتاتور بودند، اقلّا مثل نادرشاه با زور بازوی خودشان، یا مثل آغامحمدخان با حیله‌گری خودشان بر سر کار آمده بودند؛ اما این‌طور نبود. دیگران آمدند و آن ها را بر این ملت مسلّط کردند و تمام منابع مادّی و معنوی این ملت را به غارت بردند. با رنج ها و محنت های بسیاری، حرکت عظیمی در مقابل این پدیده شوم اتّفاق افتاد و توانست با فدا کردن جان ها و با عریان کردن سینه ها در مقابل دشنه دشمن غدّار، به جایی برسد. این زیبا نیست؟ هنر چگونه می‌تواند از کنار این ها بی‌تفاوت بگذرد؟ این توقّعِ انقلاب است.»
ایشان در ادامه تأکید می‌کنند: «هنر انقلابی که ما از اوّل انقلاب همین‌طور گفتیم و آن را درخواست کردیم، این است. آیا این توقّعِ زیادی است؟ موسیقی و فیلم و تئاتر و نقاشی و سایر رشته‌های هنریِ شما باید به این مقوله بپردازد؛ این‌‌ها چیزهای لازمی است. توقّعِ انقلاب از هنر و هنرمند، یک توقّعِ زورگویانه و زیاده‌خواهانه نیست؛ بلکه مبتنی بر همان مبانی زیباشناختی هنر است. هنر آن است که زیبایی‌ها را درک کند. این زیبایی‌ها لزوما گل و بلبل نیست؛ گاهی اوقات، انداختن یک نفر در آتش و تحمّل آن، زیباتر از هر گل و بلبلی است. هنرمند باید این را ببیند، درک کند و آن را با زبان هنر تبیین نماید.»
هشت. ضرورت غلیظ سازی مایه هنری در هنر انقلاب
رهبری انقلاب در بیست و یکمین روز از آبان ماه ۱۳۶۸، گروهی از هنرمندان حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی را به حضور می‌پذیرند و در در جمع آن‌ها، به مسئله مهم «غلظت هنری» اشاره می فرمایند: «شما وقتی‌که هنری را در خود یافتید و آن را دنبال کردید و ریشه و چشمه هنر را در خودتان به جوشش درآوردید، باید کوشش کنید مایه هنری را غلیظ نمایید تا بتوانید این اندیشه مقدس و این روح پاک امروز دنیا - یعنی انقلاب اسلامی - را که مثل روح و اندیشه معصومی، در دنیای ناپاک افکار غلط و در روزگار سیاه ما، بالاخره جای خودش را در دنیا باز می‌کند، تقویت نمایید و گسترش دهید.»
بنابراین به فرموده رهبر انقلاب، هنر وقتی به صفت انقلابی بودن متّصف می شود که این ویژگی ها را داشته باشد.
همچنین هنرمند انقلابی هم هنرمندی است که همین ویژگی‌ها را در خلق اثر هنری رعایت کند و به آن‌ها پایبند باشد؛ به بیان دیگر هنرمند انقلابی هنرمندی است که هم نسبت به هنر خود و هم نسبت به انقلاب خود، احساس مسئولیت داشته باشد.
اکنون این گفتار را با کلامی جامع از مقام معظم رهبری، درباره هنر و هنرمند به پایان می بریم که می فرمایند: «هنرمندان، زبان رسای هنر را در خدمت انقلاب و اسلام - که عزیزترین سرمایه مردم است – به کار گیرند و این عطیه الهی را صرف تعالی افکار مردم کنند و هنر را از آمیزش با مظاهر زیانبار فرهنگ بیگانه رها سازند. هنر را با حفظ تعالی آن به میان مردم برند و در ذهن و دل آنان وارد کنند و از شکل کالای تجملی و مخصوص گروهی خاص خارج سازند.»
حسن شیخ حائری
نظر شما