کله‌پوک شدن مخصوص جغرافیای خاصی نیست/ فرار از نفرین دهکده

هومن رهنمون کارگردان نمایش «کله پوک ها» که این روزها در تالار محراب روی صحنه است درباره اجرای این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: نمایش «کله پوک ها» نوشته نیل سایمون است که اجرای عمومی خود را از ۲۵ فروردین ماه در تالار محراب آغاز کرده است. شوخی های آثار نیل سایمون مبتنی بر کلام است و متاسفانه این نوع از کمدی زمانی که به یک زبان دیگر ترجمه می شود به درستی قابل انتقال نیست.

وی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات اجرای آثار نیل سایمون طولانی بودن متن هایش است که من در اجرای این اثر نمایشی تلاش کردم هر دو این مسایل را رعایت کنم. در زبان آثار سایمون به شدت کنکاش کردم و ابتدا به سراغ زبان اصلی نمایشنامه و بعد به سراغ زبان های دیگری رفتم که متن به آن ترجمه شده بود. در ترجمه انگلیسی به فارسی این اثر برخی شوخی ها و طنزهای کلامی نیل سایمون ابتر و عقیم مانده بود که من تلاش کردم در این اجرا به سراغشان بروم. در واقع تلاش من این بوده که در اجرای این اثر نمایشی لایه های پنهانی کشف شده در شوخی های کلامی نیل سایمون را به تصویر بکشم و در عین حال به متن هم وفادار بمانم.

رهنمون درباره ایرانیزه شدن کار توضیح داد: نمایشنامه ایرانیزه نشده است اما طبیعی است که مثلا اثری از ساموئل بکت با روایت یک کارگردان الجزایری تغییر زیادی خواهد کرد چون خواه ناخواه نگاه و فضای فکری ناسیونالیستی بر آثاری که از یک کشور و زبان دیگر اجرا می شوند، تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین مطمئنا این اتفاق در کار ما هم رخ داده است اما من از آن فرار نمی کنم و اگر یک شوخی کلامی بدون از بین رفتن اصل شوخی به فضای ایرانی نزدیک شده باشد آن را حذف نکرده ام.

وی یادآور شد: فانتزی که در نمایشنامه اصلی وجود دارد در اجرای نمایش هم کاملا حفظ شده است. این نمایش ۱۰ پرسوناژ اصلی دارد و نقش رنگ و موسیقی در اجرا از اهمیت زیادی برخوردار است. در صحنه هایی نیز نمایش به شکل موزیکال پیش می رود و شعرهایی نیز به کار اضافه شده است. نمایش در لحظاتی نیز به فضای گروتسک نزدیک می شود.

این برنامه ریز و دستیار کارگردان با سابقه سینما درباره طراحی میزانسن نمایش و تاثیری که فعالیت در سینما بر کارش داشته است، گفت: میزانسن این اثر نمایشی مهندسی ویژه ای دارد و مستقیما به انتقال مفاهیم کمک می کند به عنوان نمونه اگر در صحنه ای قرار است عشق را به نمایش بگذاریم میزانسن آن صحنه به شکل تعادلی طراحی شده است. در اجرای میزانسن «کله پوک ها» در عین بی نظمی تابلوها شاهد نظم آنها نیز هستیم. بی شک همه آنچه که در گذشته تجربه کرده ام در امروز من وجود دارد و معتقدم مهمترین تاثیری که تجربیات سینمایی من در اجرای این نمایش داشته است مساله تدوین و تقطیع است.

وی ادامه داد: من تدوین و تقطیع را از سینما وارد نمایش کردم و معتقدم یکی از اتفاقاتی که توانسته مخاطب را دو ساعت در سالن تئاتر نگه دارد همین تقطیع فکر شده کار است. اگر مخاطب تا پایان این اجرای طولانی در سالن می نشیند، نشان می دهد که من به عنوان کارگردان در چیدمان درست صحنه ها موفق عمل کرده ام. برخلاف دیگر کارهای نیل سایمون که از فضایی رئالیستی برخوردار است طراحی صحنه این نمایش کمی انتزاعی است و من از مجسمه های نوری که در فضایی سفید بازتابانده می شوند در طراحی فضاسازی نمایش بهره برده ام.

وی درباه داستان نمایش نیز بیان کرد: ماجراهای این نمایشنامه در روستایی دورافتاده در کشور اوکراین به نام کولینچیکف می‌گذرد. در سال ۱۸۹۰ میلادی، لئون تولچینسکی، معلم ۳۰ ساله به این دهکده وارد می‌شود و در می‌یابد که اهالی دچار نفرینی شده و کارهای خلاف عقل و وارونه انجام می‌دهند یا به عبارتی کله‌پوک شده‌اند. او عاشق دختری از اهالی دهکده می‌شود و پس از اتفاقاتی متوجه می‌شود که تنها ۲۴ ساعت زمان دارد تا نفرین را باطل کند و گرنه خود نیز مانند اهالی دهکده کله‌پوک می‌شود و...

وی در پایان صحبت هایش تصریح کرد: کله پوکی مخصوص جغرافیا و زمان خاصی نیست چون کله پوکی یک اتفاق سوبژکتیو و درونی است. در واقع تا زمانی که باورهای انسان ها می تواند مدیریت شود امکان کله پوک شدن افراد هم وجود دارد. البته برخی از افراد از کله پوکی بهره زیادی می برند اما در نهایت چیزی جز تفاله های انسانی از آنها باقی نمی ماند. کله پوکی اتفاقی نیست که در سال ۱۸۹۰ رخ داده باشد بلکه این اتفاق از قبل از آن هم بوده و بعد از آن هم وجود داشته است.

رهنمون که حدود ۳۱ سال است به عنوان برنامه‌ریز و دستیار کارگردان فعالیت می‌کند ۱۰ سالی است که در کارگردانی تئاتر مشغول به فعالیت است. نمایش «کله پوک ها» از ۲۵ فرودین ماه تا ۲۵ اردیبهشت ماه با بازی محمد حسین میربابا، محمد اقبال رجبی، سمیه الیاسی، حسن بصیری، محمد طایفه، عباس کربلایی، هدیه درویشی، مسعود شیرخانی، فریده فکری، امیرحسین فاتحی، هنگامه قدیمی، نوا ابوالقاسم، مهتاب کیوان جو، محمد رضا مفتحی، پیام سپاهی فرد، مونا حیدری، آرزو دانایی، صائب کریمی، یارا رودبار، عماد آقا رفیعی در سالن اصلی تالار محراب روی صحنه می رود.