به گزارش خبرنگار مهر، نشست چالش‌های نگارش زبان فارسی در رسانه‌ها به عنوان پانزدهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها پیش از ظهر امروز سه‌شنبه ۱۱ خرداد با حضور فریدون صدیقی، سیدفرید قاسمی و حمیدرضا مدقق برگزار شد.
سیدفرید قاسمی در این برنامه گفت: تاریخ روزنامه‌نگاری در ایران را می‌توان دوره‌بندی کرد، این تاریخ یک دوره ۶۴ ساله دارد که قبل از انتشار مطبوعات در ایران یعنی جهان فارسی نویسی روزنامه نگاری است و مختصات خاص خودش را دارد در این دوره شاهد یک ملغمه زبانی هستیم که سرشار از واژه‌های انگلیسی، فرانسوی، عربی و فارسی است. می‌توان گفت تاریخ روزنامه نگاری در ایران قدمت ۱۸۰ ساله دارد که از ۱۲۱۵ خورشیدی تا امروز جریان داشته است. این ۱۸۰ سال هم دوره های مختلف دارد که هر کدام ویژگی های خاص خودشان را دارند.
وی افزود: آداب نگارش مطبوعاتی در این ۱۸۰ سال؛ هم تاثیرگذار بوده هم تاثیرپذیر و اگر بخواهیم آن را آسیب‌شناسی کنیم باید بگوییم در هر دوره با اعمال سلیقه های فردی رو به رو بوده ایم مثلا در دوره چاپ سنگی این اعمال سلیقه توسط افراد خوش نویس انجام می‌شد؛ هم در شکل صوری زبان نگارش هم در شکل محتوایی. در دوره حروفی و چاپ سربی حروفچین‌ها بودند که روی زبان مطبوعات تاثیر گذاشتند گاهی می گفتند مشکل کمبود حرف داریم و سعی می‌کردند برای حروف جایگزین پیدا کنند خیلی از واژه های غلط در همین دوره وارد زبان مطبوعاتی ما شد.
این پیشکسوت رسانه ای گفت: بعد از اینکه حروف نگاری رایانه ای باب شد کم دقتی هم بیشتر شد و از لحظه ای که شبکه های اجتماعی آمدند و مفهوم شهروند خبرنگار فراگیر شد فضای روزنامه‌نگاری در این تارنمای جهان گستر به شکلی درآمد که می توان گفت «آنچنان کشته که کفن نتوان کرد» یعنی آنقدر غلط زیاد شد که برای همه ما عادی شد. تصور می شد روزنامه نگاران ما مانند دوره‌های قبلی در این فضای جدید تاثیرگذار باشند اما این اتفاق نیفتاد و گفتار و منش غیرحرفه‌ای‌ها بر گفتار و نوشتار حرفه‌ای‌های این حوزه غلبه کرد.
قاسمی ادامه داد: در حال حاضر دو نوع پیام آفرین داریم، یکی رسانه‌نگار، یکی رسانه‌آویز. یعنی کسانی که از رسانه آویزان شده‌اند. جالب است که تلاش و تاثیر رسانه آویزها بیشتر از رسانه نگارهاست. روزنامه‌نگاری چاپی در ایران از سپیده دم شروعش همیشه درپی پالایش و ویرایش بوده است و تلاش داشته زبان پاکیزه‌ای داشته باشد نثر مطبوعاتی ما در آغاز دارای دو سبک بود سبک جدید و سبک قدیم. وقتی کتاب‌های دوران چاپ سنگی با روزنامه‌های آن زما تطبیق می دهیم متوجه دیرفهمی و کندی کتاب نسبت به پویایی روزنامه ها می شویم.
وی گفت: عده‌ای نگارش‌های نسل اول این ۱۸۰ سال را پرتکلف می دانند اما همانطور که گفتم در تطبیق روزنامه و کتاب‌های آن دوره نظرشان عوض می شود چون باید زبان را در ظرف زمان خود سنجید. یکی از ویژگی های آن دوره این است که هر کسی ۷ تومان داشت می توانست روزنامه در بیاورد به همین ترتیب بودکه نثر منبری، نثر شاعرانه و نثر سیاستمدارانه وارد مطبوعات ایران شد. از سیاستمدارانی که روزنامه منتشر می‌کردند عده‌ای واقعا سیاستمدار و عده ای بیکار بودند که کاری جز هتاکی نداشتند. روزنامه‌نگاری ما از ابتدا تا الان سه دوره تحول دارد یکی از دوران محمد شاه قاجار تا ۱۳۱۳، یکی از ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۴ و دیگری مربوط به دوران بعد از سال ۱۳۲۴ که سال های مشروطه را در بر می گیرد در این دوره سوم زبان جدیدی به صورت سهل و ساده وجود داشت و می بینیم که در این دوران بی‌سوادها روزنامه می‌خریدند و به دنبال افراد با سواد می‌گشتند تا برایشان روزنامه بخوانند. پدیده روزنامه خوان قهوه خانه ای در آن موقع باب شد تا به دورانی که استبداد صغیر نام دارد رسیدیم که روزنامه نگاران به شهرهای مختلف ایران رفتند و روزنامه نگاران مهم هم به خارج از ایران رفتند.
این پیشکسوت رسانه‌ای افزود: وقتی این روزنامه‌نگاران به ایران برگشتند حال و هوای مطبوعات تغییر کرد ودوره مهمی شروع شد که سرآغاز کار حرفه‌ای مطبوعات در ایران بود چون در آن تقسیم کار مطبوعاتی انجام شد و تعداد خانم‌های روزنامه‌نگار هم رشد پیدا کرد. از این دوره تا افتتاح ایستگاه رادیو سه دهه فاصله است وقتی رادیو راه افتاد کسی نبود فرق زبان رسانه ای نوشتاری را با شنیداری بداند. به همین دلیل در رادیو روزنامه‌ها را به دست روزنامه نگاران می دادند تا بخوانند و صدایشان از رادیو پخش می‌شد.
قاسمی در بخش دیگری از سخنانش گفت: بسیاری از هتاکی‌هایی که امروز در رسانه‌ها شاهدش هستیم ریشه در روزنامه‌نگاری دهه بیست دارد در آن زمان ۷ نوع روزنامه نگاری داریم که این شیوه ها تا ۲۸ مرداد ۳۲ ادامه پیدا کرد بعد از آن هم وارد روزنامه نگاری ۲۷ به بعد می شویم. در ۳۸ سال اخیر هم زبان روزنامه‌نگاری قابل تقسیم بندی است. یک اتفاق بد که در سال‌های اخیر افتاده، تولید متمرکز است که به علت تولد خبرگزاری‌ها رخ داده است و موجب شده روزنامه‌نگاری ایستاده تبدیل به روزنامه‌نگاری نشسته شود این اتفاق در مجله نویسی ما هم تاثیرگذاشته است و طبق نتیجه پژوهشی که چند روز پیش دیدم مطالب مجله‌های ایران، ۸۳ درصد غیرتولیدی‌اند که جای تاسف دارد. وضعیت روزنامه‌ها نیز که کاملا مشخص است. بی‌تعارف بگویم تغذیه مان تغییر کرده و به سمت فست فود رفته ایم، پخته خواری رسانه ای آثار و عوارضی دارد، این روزها فقط نام خبرگزاری را حذف کن و خبر را به نام خودت منتشر کن. همه این اتفاقات نتیجه تولید متمرکز است.
وی گفت: حتی همین تولید متمرکز هم با آداب خودش انجام نمی‌شود و شاهد بی مبالاتی‌های محتوایی در نگارش هستیم. این آسیب مهمتر از جابجایی سین و صاد است. ما که میرزابنویس نیستیم باید اخبار و مطالب را از فیلتر عقل خودمان عبور دهیم. رسانه نگار واسطه نشر نیست که هر که هر چه گفت نشر دهد. من از خبرنگاران توقع ندارم که معجزه کنند چون وضعیت زندگی شان را می دانم و روزنامه نگاران ما امروز مسافرکش رسانه ای اند یعنی صبح خبرگزاری، عصر روزنامه، شب هم فعالیت در یک ماهنامه. با این یارانه هایی که به مطبوعات اختصاص داده می شود هیچ اتفاقی نمی افتد حداقل باید بخشی از این یارانه ها به سمت زیرساخت ها برود.
قاسمی در پایان گفت: ما باید در فضای مطبوعات مان باید انباشت محتوایی داشته باشیم.
نظر شما