به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر یعقوب توکلی، استاد دانشگاه و مورخ با اشاره به اهمیت جایگاه مسجد در جامعه اسلامی به دوران سیطره غرب بر ایران اشاره کرد و گفت: در دوره رضاخان حاکمیت پهلوی به طور جدی به سمت مبارزه با مسجد و تغییر جایگاه آن به عنوان کانون تحولات اجتماعی رفت، چرا که پیش از این مسجد به عنوان پایگاه جریان اسلامی همیشه یک کانون قدرت در برابر کاخ‌های سیاسی بود و اگر قدرت سیاسی و قدرت نظامی از طریق کاخ‌های سیاسی اعمال می شد، تنها مساجد بودند که می‌توانستند مقابل این کاخ‌ها نقش‌آفرینی کرده و به دفاع از مردم بپردازند.
وی با بیان اینکه مسجد در جامعه شیعی ایران، محل اتصال نیروهای اجتماعی و تبدیل به یک جریان قدرتمند سیاسی، اجتماعی و حتی نظامی شده بود، خاطرنشان کرد: اکثر تحصن‌ها و نشست‌های سیاسی و اجتماعی همه در قالب مسجد دیده می شد و خیلی تلاش‌ها صورت گرفت که این محوریت از مساجد گرفته شود و به سمت کانون‌هایی نظیر تئاتر، احزاب سیاسی و انجمن‌های مختلف برده شود اما مسجد همچنان نقش محوری خودش را حفظ کرد و بر همین اساس نقش مسجد از یک جایگاه صرفا عبادی به یک جایگاه عبادی-سیاسی بسیار مهم تغییر یافت.
نویسنده کتاب «جستارهایی در تاریخ نگاری معاصر ایران» به نقش مسجد در ایام انقلاب اسلامی نیز اشاره کرد و افزود: در انقلاب اسلامی اتفاقا این نقش برای مسجد جدی‌تر شد؛ یعنی تحولاتی که مربوط به جریان انقلاب اسلامی بود همه از مسجد شروع شد و می‌توان گفت خاطرات تاریخی ما از اتقلاب اسلامی با مسجد کرمان، مسجد تبریز، مسجد اعظم در قم، سبزه میدان در آمل و ... گره خورده است، چرا که این مساجد محور همه قضایا و انقلاب ایران بودند
توکلی با بیان اینکه بعد از پیروزی انقلاب هم همین نقش برای مساجد حفظ و به مرکز تجمع نیروها تبدیل شده است، خاطر نشان کرد: یعنی آنچه که کارکرد مسجد در زمان رسول گرامی اسلام اعم از محل تصمیم‌گیری، بسیج نیرو، اعلام جنگ و دفاع و ... بوده، آرام آرام در انقلاب اسلامی مجدداً شکل گرفت.
وی با اشاره به برخی مسجدستیزی‌های تئوریک طی سال های اخیر متذکر شد: متاسفانه در فضای روشنفکری جامعه این مقابله آرام آرام صورت گرفت، یعنی مسجد را محل اجتماع عوام و افراد افراطی و ... نشان دادند و به شکل‌های مختلف سعی کردند چنین رفتارهایی را به مسجدی‌ها نسبت دهند و متاسفانه با این رسانه‌های جدید که وارد شد احیانا سخنرانی یک روحانی با تخطی و بدون در نظر گرفتن شرایط محیطی و ... زمینه‌ای شد برای هجوم و حمله غیرمنصفانه به فضای مسجد.
این کارشناس مسایل فرهنگی از مدیریت چندگانه مساجد نیز انتقاد کرد و اظهار داشت: متاسفانه اتفاقی که در مساجد شاهد آن هستیم، این است که مدیریت مسجد در کشور ما الان مدیریت چندگانه است. هیئت امنا، بسیج، کانون، امام جماعت و ... هر کدام نظر خودشان را دارند. حتی اگر بگوییم نیت همین افراد خالص و الهی است بازهم مدیریت چندگانه به مسجد ضربه و لطمه وارد می‌کند.
توکلی با بیان اینکه باید فرصت‌ها را به مساجد برگردانیم، عنوان کرد: مسجد باید تبدیل به فرصت جدید شود؛ کتابخانه، محصولات فرهنگی و ورزشی ... داشته باشد و باید به کانون گذر افراد برای فعالیت های اجتماعی تبدیل شود. تجربه ثابت کرده فرزندانی که از مسیر همین مساجد رشد کرده‌اند کمتر در معرض آسیب و خطر قرار گرفته و شناخت معنوی و دینی آنها عمیق‌تر و جدی‌تر اتفاق افتاده است
وی «حاکمیت پیرمردها بر محیط مسجد» را یکی از اصلی‌ترین آسیب های این اماکن برشمرد و افزود: این حاکمیت باعث شده که جوان‌ترها کمتر به بازی گرفته شوند.
این کارشناس مسایل فرهنگی قواعد بزرگترها را محترم دانست اما ابراز داشت: گاهی ممکن است برخی ادبیات‌ها برای جوانان به کار گرفته شود که مورد پسند بزرگترها نباشد و به همین دلیل بعضاً شاهدیم که ادبیات رایج و نگاه غالب در مساجد به مذاق جوانان خوش نمی‌آید.
توکلی با تاکید بر اینکه مسجد باید فضای جذابی برای جوانان فراهم کند، اظهار داشت: عقاید و تفکرات نسل جوان باید در زمان نهال بودن و طفولیت و نوجوانی شکل بگیرد لذا یک راه این است که جاذبه نوجوانانه برای بچه‌ها در مساجد ایجاد کنیم و روحانیت ما هم باید همه تلاش خود را برای جذب جامعه جوان به کار بگیرد و به فکر نیازهای این قشر باشد.
وی در پایان تاکید کرد یکی از الزاماتی که باید به آن فکر کنیم و جدی بگیریم بازسازی مسجد به شکل جوانسازی و نوجوانسازی محیطی آن است؛ که اگر این اتفاق بیفتد بچه‌ها در مسجد احساس آرامش می کنند و البته مسن‌ترهای ما نیز نباید فکر کنند که بچه‌ها مزاحم آنها هستند و خوب است شیطنت‌های آنها را تحمل کنند تا بچه ها در مسجد خو بگیرند؛ این خو گیری با مسجد زمینه هدایت را فراهم می‌کند.
نظر شما