سيدحسن امين در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، ضمن بيان اين مطلب افزود : بعد از شهريور 1320 يك دوره آزادي نسبي براي خلاقيت ادبي ايجاد شد كه البته بازتاب فضاي باز سياسي پايان سلطنت رضاشاه بود. بر اثر اين فضا افراد توانستند بدون محدوديت هاي سابق به خلاقيت ادبي وهنري و مشاركت سياسي دست بزنند.
نويسنده " تاريخ حقوق ايران " تصريح كرد : اين افت و خيز تا كودتاي 28 مرداد ادامه يافت و در زمان نهضت ملي دكتر مصدق نيز به اوج خود رسيد. در اين زمان مطبوعات بي آن كه محتاج اخذ مجوز باشند مي توانستند منتشر شوند.
وي ادامه داد : در اين دوره دو نوع نگاه غلبه داشت. يكي ديدگاه كمونيستي و سوسياليستي كه صاحبان آن آگاهانه يا ناآگاهانه با حزب توده تعامل داشتند و ديگر نگاه پيروان جنبش ملي بود كه با انديشه ملي كردن صنعت نفت ، استقلال و بيرون راندن استعمار پير مشغول فعاليت فرهنگي و سياسي بودند. بعد از كودتا متفكران اين دو جناح (چپ و ملي گرا) كم كم از فعاليت منع و از مشاغل خود اخراج شدند و به اين ترتيب ادبيات ياس بر فرهنگ ادبي ايران سايه انداخت .
امين اضافه كرد : اخوان ثالث شاعر زمستان مي شود و فريدون توللي " ترسم خدا نخواسته چندان خرت كنند تا داستان عشق وطن باورت كنند " را مي خواند. او كه مردي مبارز، سياسي و وطن گرا و در عرصه مطبوعات و طنز و شعر سرآمد بوده و در مركز تلاش هاي فرهنگي قرار داشته، به مردي مايوس تبديل مي شود كه بعدها بطور كلي دلزده از سياست شده و مدح دربار پهلوي را مي گويد .
وي با اشاره به بزرگنمايي حزب توده از سوي سياست مداران آمريكايي و انگليسي در نمايش ضعف دكتر مصدق خاطرنشان كرد : آنان مصمم شدند با اين حربه مصدق را ضعيف جلوه داده و قدرت را از او بگيرند. آنها معتقد بودند اگر مصدق بماند، توانايي مقابله با توده اي ها را ندارد و ايران به بلوك شرق ملحق مي شود. با همين دستاويز كودتا را به كمك وطن فروشان داخلي ترتيب دادند و البته پاسخ محكمي را هم 25 سال بعد در انقلاب اسلامي از مردم دريافت كردند .
نويسنده " تحولات عصر پهلوي " افزود : ما تا پيش از مشروطه صاحب ادبياتي بوديم كه در خدمت حاكميت بود. شعر ما در مدح سلاطين و قدرت مندان بود و كارهاي ادبي و تاليفي به آنان تقديم مي شد. اما بعد از مشروطه نويسندگان و شاعراني چون دهخدا، فرخي، بهار و ... به فضاي سياسي و آزادي خواهانه مي پيوندند و به جاي حاكميت به ملت توجه مي كنند .
پروفسور حسن امين تصريح كرد : اين روند تا دوره پهلوي اول امتداد مي يابد تا اين كه مجددا فضاي اختناق و سانسور ايجاد مي شود و كسي نمي تواند همچون آزادي هاي قبلي سخن بگويد. در اينجا دهخدا كه با صور اسرافيل همكاري مي كند به مردي تبديل مي شود كه آثار علمي و پژوهشي همچون امثال و حكم و ... را پديد مي آورد و از كار سياسي باز مي ماند اما دوباره همزمان با نهضت ملي شدن صنعت نفت به صحنه سياست مي آيد و حتي نامزد رياست جمهوري نيز مي شود. سپس با بازگشت شاه و كودتاي 28 مرداد خانه نشين مي شود و بعد از مرگش هم شاه اجازه برگزاري مراسم تدفيني شايسته براي او نمي دهد .
نظر شما